Πεντηκοστή
Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
«Λήψεσθε δύναμιν επελθόντος του Αγίου Πνεύματος εφ᾿ υμάς, … και έως εσχάτου της γης».
Η λέξη «Πεντηκοστή» δηλώνει την εορτή που τελείται πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα. Το θέμα της εορτής εξελίχθηκε σταδιακά. Αρχικά, ήταν αγροτική εορτή. Αργότερα μετατράπηκε σε εορτή μνήμης του ιστορικού γεγονότος της παραδόσεως του Νόμου από τον Θεό διά του Μωϋσέως στους Ισραηλίτες στο Σινά. Τελικώς, κατέστη η εορτή της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος, που εγκαινιάζει στην γη την Καινή Διαθήκη που έδωσε ο Θεός διά του Ιησού Χριστού σ’ ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.
Α΄. Η Ιουδαϊκή εορτή
Η Πεντηκοστή μαζί με το Πάσχα και την Σκηνοπηγία ήταν η μία από τις τρεις εορτές όπου ο Ισραηλίτης όφειλε να παρουσιασθεί ενώπιον του Κυρίου, στον τόπο που είχε διαλέξει ο Ίδιος για να γίνει η κατοικία του Ονόματός Του (Δευτερονομίου ιστ΄, 16).
α΄. Στην αρχή ήταν η εορτή του θερισμού, ημέρα χαράς και ευχαριστιών (Εξόδου κγ΄, 16, Αριθμών κη΄, 26, Λευιτικού κγ΄, 16 και εξής).
Τότε προσφέρονταν θυσία στον Ναό, οι απαρχές των προϊόντων της γης (οι πρώτοι καρποί της νέας περιόδου συγκομιδής). Η εορτή ονομαζόταν εορτή των Εβδομάδων. Η ονομασία σήμαινε, ότι η εορτή συνέβαινε επτά εβδομάδες (7Χ7) μετά το Πάσχα και προσφερόταν το πρώτο δεμάτι των σιτηρών (Λευιτικού κγ΄, 15).
β΄. Με την πάροδο του χρόνου η εορτή προσέλαβε τον χαρακτήρα επετείου. Η Διαθήκη του Θεού με τους Ισραηλίτες είχε συναφθεί στο Σινά πενήντα ημέρες μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο και την διάβαση της Ερυθράς θαλάσσης που εορταζόταν το Πάσχα. Η Πεντηκοστή έγινε φυσικά η επέτειος της Διαθήκης.
Β΄. Η χριστιανική εορτή.
- Η θεοφάνεια
Κατά την εορτή εορτάζεται το γεγονός της θεοφανείας που πραγματοποιήθηκε πενήντα ημέρες από το Πάσχα με την δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Η θεοφάνεια συνέβη ως προέκταση των θεοφανειών της Παλαιάς Διαθήκης και συνοδευόταν από τα σημεία· τον δυνατό άνεμο, την φωτιά και την γλωσσολαλιά. Ο βίαιος άνεμος και η φωτιά θύμιζε στους Ισραηλίτες τον τρόπο που ο Θεός κατέβηκε στο Σινά για να εξαγγείλει στο λαό Του τις εντολές Του. Το χάρισμα της γλωσσολαλιάς των Αποστόλων δόθηκε για να υμνήσουν σ’ όλες τις γλώσσες τα μεγαλεία του Θεού (Πράξεων β΄, 11).
- Το νόημα του γεγονότος
α΄. Η επαλήθευση της επαγγελίας του Θεού
Ο απόστολος Πέτρος, μιλώντας στο συγκεντρωμένο πλήθος που παρακολουθούσε το θαυμαστό γεγονός, εξήγησε ότι αυτό που συνέβη ήταν η εκπλήρωση της υποσχέσεως που ο Θεός είχε δώσει με τον Προφήτη Ιωήλ, ότι στους έσχατους καιρούς επρόκειτο να δοθεί το Άγιο Πνεύμα σ’ όλους τους ανθρώπους (Ιωήλ γ΄, 1-5 και Ιεζεκιήλ λγ΄, 27).
Ο Πρόδρομος Ιωάννης είχε αναγγείλει την έλευση Εκείνου που έμελλε να βαπτίσει «εν τω Αγίω Πνεύματι» (Μάρκου α΄, 8). Ο Κύριος Ιησούς Χριστός υπόσχεται στους Μαθητές Του και Αποστόλους «ότι, (δηλαδή, ενώ ο Ιωάννης βάπτιζε με νερό), εσείς θα βαφτιστείτε σε λίγες μέρες με το Άγιο Πνεύμα» («Υμείς δε βαπτισθήσεσθε εν πνεύματι Αγίω ου μετά πολλά ταύτας ημέρας» Πράξεων α΄, 5).
β΄. Η ολοκλήρωση του έργου του Ιησού Χριστού
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός, μετά τον θάνατο, την Ανάσταση και την ύψωσή Του στα δεξιά του Θεού Πατέρα, ολοκληρώνει το έργο Του, αποστέλλοντας το Άγιο Πνεύμα αρχικά στους Μαθητές Του και Αποστόλους και στην συνέχεια σε κάθε πιστό που θα πιστεύει σ’ Αυτόν και θα βαπτίζεται.
γ΄. Η συγκρότηση του Νέου Λαού, δηλαδή της Εκκλησίας.
Οι Προφήτες είχαν αναγγείλει ότι οι διασκορπισμένοι στους διάφορους τόπους Ισραηλίτες, από τις ιστορικές περιπέτειες του Έθνους τους, θα συναθροίζονταν στο όρος Σιών γύρω από τον Κύριο.
Αυτή η σύναξη θα πραγματοποιηθεί στην Ιερουσαλήμ όπου πιστοί από όλα τα έθνη θα ενωθούν για να απαρτίσουν τον Νέο Λαό του Θεού. Αυτή η ένωση θα πραγματοποιηθεί με πνευματικό τρόπο, την κοινή πίστη σ’ ένα Θεό, τον Κοινό Πατέρα και σ’ ένα Κύριο, τον Ιησού Χριστό, το ένα Βάπτισμα στο Όνομα της Αγίας Τριάδος, την μία ελπίδα και την αδελφική αγάπη που είναι η καινή εντολή, το κύριο γνώρισμα και άθλημα των πιστών (Προς Εφεσίους δ΄, 3-6).
δ΄. «Εις ενότητα πάντας εκάλεσε».
Η Πεντηκοστή και η ένταξη στο Νέο Λαό που ζει την Νέα Ζωή έθεσε τέλος σ’ όλες τις διαιρέσεις του ανθρώπινου γένους, αρχικά της Βαβέλ (Γενέσεως ια΄, 1-9) και στην συνέχεια σε Ισραηλίτες και ειδωλολάτρες και κάθε άλλη φυλετική, κοινωνική, εθνική διάσταση.
Η δωρεά του Θεού και η σωτηρία δίδεται σε κάθε άνθρωπο αδιακρίτως, αφού «ουκ εστι προσωποληψία παρά τω Θεώ» (Προς Ρωμαίους ι΄, 34). Το χάρισμα της γλωσσολαλιάς προσέδωσε αυτό τον οικουμενικό χαρακτήρα και προορισμό της Εκκλησίας.
ε΄. Η αποστολή της Εκκλησίας
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός ανέθεσε στους Μαθητές Του να δώσουν μαρτυρία για Εκείνον, το έργο Του και την διδασκαλία Του, για τον Σταυρό και την Ανάσταση, για την απολύτρωση του ανθρώπου: «Θα λάβετε όμως δύναμη όταν θα’ρθει το Άγιο Πνεύμα σ’ εσάς, και θα γίνετε μάρτυρες δικοί μου, στην Ιερουσαλήμ, σε όλη την Ιουδαία και στη Σαμάρεια και ως τα πέρατα της γης» («Λήψεσθε δύναμιν επελθόντος του Αγίου Πνεύματος εφ’ υμάς, και έσεσθέ μοι μάρτυρες εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης» Πράξεων α΄, 8). Η πρώτη πράξη της αποστολής πραγματοποιήθηκε από τον απόστολο Πέτρο που μίλησε στο συγκεντρωμένο πλήθος, σύμφωνα με τους λόγους Του (πρβλ. Πράξεων β΄, 14).
Αυτή είναι η αποστολή της Εκκλησίας που άρχισε την Πεντηκοστή να δίδει μαρτυρία Ιησού Χριστού στον κόσμο.
στ΄. Μυστήριο σωτηρίας
Αν η εξωτερική όψη της θεοφάνειας ήταν μοναδική, η δωρεά που έγινε στην Εκκλησία είναι οριστική. Η Πεντηκοστή εγκαινιάζει την εποχή της Εκκλησίας που πορεύεται για να συναντήσει τον Κύριο που δέχεται απ’ Αυτόν το Άγιο Πνεύμα, που την συγκεντρώνει με πίστη και αγάπη, την εξαγιάζει και την αποστέλλει να γίνει μάρτυράς Του, να εξαγγείλει την σωτηρία, την άφεση των αμαρτιών, την μετάνοια, την καταλλαγή, την υιοθεσία, την κληρονομία της Βασιλείας του Θεού.
Η δωρεά του Αγίου Πνεύματος χαρακτηρίζει τους εσχάτους καιρούς, την περίοδο που αρχίζει με την Ανάληψη του Κυρίου Ιησού Χριστού και θα ολοκληρωθεί την έσχατη Ημέρα, όταν ο Κύριος θα επανέλθει ένδοξος στην Δευτέρα Παρουσία Του.
