«Πολεμικές συγκρούσεις και τόποι καθαγιασμού κατά την Επανάσταση του 1821»
Ξεκίνησαν την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017 οι εργασίες του ΣΤ’ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, το οποίο διοργανώνει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος διά της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος στο Συνοδικό Μέγαρο της Εκκλησίας της Ελλάδος με τίτλο: «Πολεμικές συγκρούσεις και τόποι καθαγιασμού του απελευθερωτικού Αγώνος κατά την Επανάσταση του 1821».
Το παρόν Συνέδριο εντάσσεται σ’ ένα κύκλο δέκα Επιστημονικών Συνεδρίων με γενικό θέμα: «1821-2021: 10 Επιστημονικά Συνέδρια για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης». Αναγνώσθηκε υπό του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου κ. Βαρθολομαίου Αντωνίου – Τριανταφυλλίδη, Γραμματέως της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, το μήνυμα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου. Μεταξύ άλλων ο Μακαριώτατος τόνισε:
«... Η επίγνωση της ιεράς ιστορίας ωθούσε τον άνθρωπο να βλέπει μακριά, να μην επαναπαύεται στη δουλεία του αυτονόητου.
Έφθασε η ώρα που άνθρωποι απλοί και αγράμματοι, όμως ευγενείς στην πίστη και στην αρετή προσέφεραν τη ζωή τους για την ελευθερία. Μεταξύ αυτών κληρικοί και καλόγεροι, ποιμένες της Εκκλησίας, οι οποίοι πρώτοι στρατεύθηκαν στον κοινό αγώνα. Σε σύνολο περίπου διακοσίων αρχιερέων τον καιρό της Επαναστάσεως, εβδομήντα τρεις συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα, σαράντα δύο υπέστησαν σκληρές διώξεις, φυλακίσθηκαν και βασανίσθηκαν, σαράντα πέντε εκτελέσθηκαν ή έπεσαν στα πεδία των μαχών…..Είμαι βέβαιος ότι οι εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν θα εφοδιάσουν σε βάθος τον νου και την ψυχή μας για όλα αυτά τα θέματα, διότι συχνά προσποιούμεθα ότι γνωρίζουμε την ιστορία μας, αλλά δρούμε σαν να μην τη γνωρίζουμε.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ προοιμίου τους εκλεκτούς συνέδρους και συντελεστές για την πολύτιμη παρουσία και συνεισφορά τους. Οφείλω να συγχαρώ ιδιαιτέρως την Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος, η οποία εργάσθηκε με αφοσίωση για την επιτυχία της διοργάνωσης υπό την επιστασία του Προέδρου αυτής, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου. Εύχομαι προς όλους τους παρευρισκομένους να έχουν την ευλογία του Θεού στη διάρκεια των εργασιών».
Στη συνέχεια ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής, κηρύσσων την έναρξη τόνισε ότι:
«... Παρατηρείται στην εποχή μας μία προσπάθεια να παρερμηνευθούν οι πηγές και να αγνοηθεί ο απελευθερωτικός, κοινωνικός, εκπαιδευτικός και πολιτιστικός ρόλος του Ορθοδόξου Κλήρου. Διαβάζουμε προτάσεις για μία ριζική αναθεώρηση της ύλης που θα διδάσκεται στα σχολεία και αντιλαμβανόμαστε ότι οι ήρωες και οι Εθνομάρτυρες κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός σχολικών βιβλίων. Με το θέμα που επιλέξαμε για το παρόν ΣΤ’ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο δηλώνουμε τον σεβασμό της Εκκλησίας μας προς όλους εκείνους, μαχητές και αμάχους, κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι θυσιάσθηκαν για την Ελευθερία του Γένους.
Οφείλω να εύχαριστήσω τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και όλα τα μέλη της Ιεραρχίας για την αμέριστη συμπαράστασή τους στην προσπάθεια της Επιτροπής. Ως Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος σας αναγγέλλω με χαρά ότι ήδη έχουμε στα χέρια μας τον Ε’ Τόμο με τα Πρακτικά του περσινού Συνεδρίου για τον Φιλελληνισμό και τον Διεθνή Περίγυρο της Επαναστάσεως…. Ευχαριστώ επίσης τα μέλη της Επιστημονικής μας Επιτροπής και τους εισηγητές μας. Δεν πρέπει να λησμονήσω τον Γραμματέα της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής, Αρχιμ. Βαρθολομαίο Αντωνίου-Τριανταφυλλίδη, ο οποίος κάθε χρόνο επιφορτίζεται με το οργανωτικό μέρος του Συνεδρίου. Ευχαριστώ και εσάς που είστε εδώ κοντά μας και σας καλώ να συμμετάσχετε ενεργώς με τις ερωτήσεις σας ακολουθώντας τη διαδικασία που θα υποδεικνύει το Προεδρείο».
Κατά την τελετή της ενάρξεως παρέστησαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες: Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων και Φθιώτιδος κ. Νικόλαος. Οι Πανιερώτατοι Μητροπολίτες: Θερμοπυλών κ. Ιωάννης και Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός, καθώς και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τανάγρας κ. Πολύκαρπος. Επίσης παρέστη ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων κ. Γ. Καλατζής, ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό. Την έναρξη του συνεδρίου τίμησαν με την παρουσία τους Ελλογιμώτατοι καθηγητές, κληρικοί και πλήθος κόσμου.
Στη συνέχεια έλαβε χώρα η πρώτη Συνεδρία με προεδρεύοντα τον Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο κ. Γεώργιο Μεταλληνό.
Η πρώτη Εισήγηση είχε ως θέμα: «Το μαρτυρικό τέλος του Αθανασίου Διάκου». Ο εισηγητής, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Νικόλαος, ο οποίος παρουσίασε πτυχές του θέματoς, τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής: «....Η θυσία του Αθανασίου Διάκου είχε διττή σημασία· Επί μία εβδομάδα καθυστέρησε την προέλαση του Ομέρ Βρυώνη πρός Πελοπόννησο και έτσι δόθηκε χρόνος να προετοιμαστούν ο Κολοκοτρώνης και οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου για την νικηφόρα αντιμετώπισή του. Επίσης ενίσχυσε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, προσέφερε υπόδειγμα ανδρείας και ξαναζωντάνεψε την αμφιταλαντευόμενη και κλονιζόμενη ελπίδα και πίστη για την λευτεριά.....».
Ο δεύτερος εισηγητής Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ανέπτυξε το θέμα: «Μαρτύρων αίματα: το ολοκαύτωμα της Νάουσας».
Ο Σεβασμιώτατος ανέφερε ότι: «…Τα αίματα που πότισαν το χώμα της ηρωικής πόλεως της Ναούσης ήταν αίματα δύο χιλιάδων μαρτύρων και ηρώων που θυσιάσθηκαν ‘’για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την Ελευθερία’’...Το ολοκαύτωμα της Ναούσης δεν ήταν απλώς μία θυσία για την ελευθερία μιας μόνο πόλεως. Ήταν θυσία στον απελευθερωτικό αγώνα όλων των επαναστατημένων Ελλήνων, γιατί οι Ναουσαίοι με την επανάστασή τους απασχόλησαν τρείς ολόκληρους μήνες τον τουρκικό στρατό, δίνοντας έτσι την δυνατότητα στους επαναστατημένους Έλληνες της Κεντρικής Ελλάδος και της Πελοποννήσου να οργανωθούν καλύτερα ...».
Η τρίτη Εισήγηση είχε ως θέμα: «Η συμβολή του Σουλίου στην προετοιμασία της Επαναστάσεως το 1821». Την εισήγηση του Ελλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Καραμπελιά ανέγνωσε ο κ. Κωνσταντίνος Ντίνος. Στην εισήγησή του ο κ. Καραμπελιάς αναφέρθηκε στη συμμετοχή των Σουλιωτών στα απελευθερωτικά κινήματα, στην αδιαμφισβήτητη ελληνική εθνική συνείδησή τους καθώς και στο έωλο ορισμένων αποδομητών ιστορικών για την αποσύνδεσή τους από την νεοελληνική ιστορία.
Η τέταρτη Εισήγηση είχε ως θέμα: «Το κρυσφήγετο του Εθνομάρτυρα Π. Βλαχάβα. Η προεπαναστατική δράση ‘’του παπα, κλέφτη και γραμματικού’’ του Ιερού Βράχου των Μετεώρων». Ο Ελλογιμώτατος κ. Σεβαστιανός Ανδρεάδης, απουσίαζε λόγω αιφνίδιας αλλαγής του προγράμματός του.
Η πέμπτη Εισήγηση είχε ως θέμα: «Στρατιωτική στρατηγική Ελλήνων και Οθωμανών από το 1821 μέχρι το 1823». Ο Εισηγητής, Αξιότιμος κ. Ανδρέας Κούκος στην ανακοίνωση επιχείρησε καταρχήν μία συνοπτική παρουσίαση των αρχικών κινήσεων των δύο πλευρών, οι οποίες δημιούργησαν ένα σχετικά παγιωμένο πλαίσιο του πολέμου μέχρι τα τέλη του 1823. Στη συνέχεια ανέλυσε τις προσπάθειες των δύο αντιπάλων στις διάφορες διαστάσεις της υψηλής στρατηγικής. Η ανακοίνωση κατέληξε σε συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα των μέσων που χρησιμοποίησαν οι δύο πλευρές στην προσπάθειά τους να κάμψουν τη θέληση του αντιπάλου κατά την περίοδο 1821-1823.
Η τελευταία Εισήγηση είχε ως θέμα: «Οι εκστρατείες του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης». Ο Εισηγητής, Αξιότιμος κ. Σαράντος Καργάκος αναφερόμενος στην εκστρατεία του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης ανέπτυξε τα τελευταία ερείσματα, τις πρώτες «διπλωματικές» κρούσεις, τό στράτευμα του Ιμπραήμ, την πρώτη φάση – μάχης της Βέργας (22 Ιουνίου 1826), τη μάχη του Διρού, τη δεύτερη φάση – μάχη Πολυαράβου τόνισε με ενάργεια και γλαφυρότητα ότι: «…λίγα ήσαν τα κέντρα που σήκωναν τον αγώνα της Ανεξαρτησίας μετά την άφιξη του Ιμπραήμ στο Μοριά…ήξερε πως, εφόσον η Μάνη θα έμενε ελεύθερη, θα τροφοδοτούσε διαρκώς μέ το στρατιωτικό της δυναμικό το στρατό του Κολοκοτρώνη, διαρκώς θα βρισκόταν στα νώτα του και επιπλέον θα αποτελούσε καταφύγιο για τα διωκόμενα γυναικόπαιδα του Μοριά, για τους πολεμιστές και ταυτόχρονα ορμητήριο για νέες εξορμήσεις…».
Η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου έκλεισε με γόνιμη συζήτηση επί των αναπτυχθέντων θεμάτων.