«Πολεμικές συγκρούσεις και τόποι καθαγιασμού κατά την Επανάσταση του 1821»

Το πα­ρόν Συ­νέ­δριο εν­τάσ­σε­ται σ’­ έ­να κύ­κλο δέ­κα Ε­πι­στη­μο­νι­κών Συ­νε­δρί­ων με γε­νι­κό θέ­μα: «1821-2021: 10 Ε­πι­στη­μο­νι­κά Συ­νέ­δρια για τα 200 χρό­νια της Ελ­λη­νι­κής Ε­πα­νά­στα­σης». Α­να­γνώ­σθη­κε υ­πό του Πα­νο­σι­ο­λο­γι­ω­τά­του Αρ­χι­μαν­δρί­του κ. Βαρ­θο­λο­μαί­ου Αν­τω­νί­ου – Τρι­αν­τα­φυλ­λί­δη, Γραμ­μα­τέ­ως της Ει­δι­κής Συ­νο­δι­κής Ε­πι­τρο­πής Πο­λι­τι­στι­κής Ταυ­τό­τη­τος, το μή­νυ­μα­  του Μα­κα­ρι­ω­τά­του Αρ­χι­ε­πι­σκό­που Α­θη­νώ­ν  και πά­σης Ελ­λά­δος κ. Ι­ε­ρω­νύ­μου. Με­τα­ξύ άλ­λων ο Μα­κα­ρι­ώ­τα­τος τό­νι­σε:

«.­.. Η επίγνωση της ιεράς ιστορίας ωθούσε τον άνθρωπο να βλέπει μακριά, να μην επαναπαύεται στη δουλεία του αυτονόητου.

Έφθασε η ώρα που άνθρωποι απλοί και αγράμματοι, όμως ευγενείς στην πίστη και στην αρετή προσέφεραν τη ζωή τους για την ελευθερία. Μεταξύ αυτών κληρικοί και καλόγεροι, ποιμένες της Εκκλησίας, οι οποίοι πρώτοι στρατεύθηκαν στον κοινό αγώνα. Σε σύνολο περίπου διακοσίων αρχιερέων τον καιρό της Επαναστάσεως, εβδομήντα τρεις συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα, σαράντα δύο υπέστησαν σκληρές διώξεις, φυλακίσθηκαν και βασανίσθηκαν, σαράντα πέντε εκτελέσθηκαν ή έπεσαν στα πεδία των μαχών…..Είμαι βέβαιος ότι οι εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν θα εφοδιάσουν σε βάθος τον νου και την ψυχή μας για όλα αυτά τα θέματα, διότι συχνά προσποιούμεθα ότι γνωρίζουμε την ιστορία μας, αλλά δρούμε σαν να μην τη γνωρίζουμε.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ προοιμίου τους εκλεκτούς συνέδρους και συντελεστές για την πολύτιμη παρουσία και συνεισφορά τους. Οφείλω να συγχαρώ ιδιαιτέρως την Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος, η οποία εργάσθηκε με αφοσίωση για την επιτυχία της διοργάνωσης υπό την επιστασία του Προέδρου αυτής, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου. Εύχομαι προς όλους τους παρευρισκομένους να έχουν την ευλογία του Θεού στη διάρκεια των εργασιών».

Στη συνέχεια ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής,  κη­ρύσ­σων την έναρξη τόνισε ότι:

«.­.. Παρατηρείται στην εποχή μας μία προσπάθεια να παρερμηνευθούν οι πηγές και να αγνοηθεί ο απελευθερωτικός, κοινωνικός, εκπαιδευτικός και πολιτιστικός ρόλος του Ορθοδόξου Κλήρου. Διαβάζουμε προτάσεις για μία ριζική αναθεώρηση της ύλης που θα διδάσκεται στα σχολεία και αντιλαμβανόμαστε ότι οι ήρωες και οι Εθνομάρτυρες κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός σχολικών βιβλίων. Με το θέμα που επιλέξαμε για το παρόν ΣΤ’  Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο δηλώνουμε τον σεβασμό της Εκκλησίας μας προς όλους εκείνους, μαχητές και αμάχους, κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι θυσιάσθηκαν για την Ελευθερία του Γένους.

Οφείλω να εύχαριστήσω τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και όλα τα μέλη της Ιεραρχίας για την αμέριστη συμπαράστασή τους στην προσπάθεια της Επιτροπής. Ως Πρόεδρος  της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος σας αναγγέλλω με χαρά ότι ήδη έχουμε στα χέρια μας τον Ε’ Τόμο με τα Πρακτικά του περσινού Συνεδρίου για τον Φιλελληνισμό και τον Διεθνή Περίγυρο της Επαναστάσεως…­. Ευχαριστώ επίσης τα μέλη της Επιστημονικής μας Επιτροπής και τους εισηγητές μας. Δεν πρέπει να λησμονήσω τον Γραμματέα της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής, Αρχιμ. Βαρθολομαίο Αντωνίου-Τριανταφυλλίδη, ο οποίος κάθε χρόνο επιφορτίζεται με το οργανωτικό μέρος του Συνεδρίου. Ευχαριστώ και εσάς που είστε εδώ κοντά μας και σας καλώ να συμμετάσχετε ενεργώς με τις ερωτήσεις σας ακολουθώντας τη διαδικασία που θα υποδεικνύει το Προεδρείο».

Κα­τά την τελε­τή της ε­νάρ­ξε­ως πα­ρέ­στη­σαν οι Σε­βα­σμι­ώ­τα­τοι Μητροπολίτες: Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων και Φθιώτιδος κ. Νικόλαος. Οι Πανιερώτατοι Μητροπολίτες: Θερμοπυλών κ. Ιωάννης και Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός, καθώς και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τανάγρας κ. Πολύκαρπος. Ε­πί­σης πα­ρέ­στη­ ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων κ. Γ. Καλατζής, ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό. Την έναρξη του συνεδρίου τίμησαν με την παρουσία τους Ελλογιμώτατοι καθηγητές, κληρικοί και πλή­θος κό­σμου.

Στη συ­νέ­χεια έ­λα­βε χώ­ρα η πρώ­τη Συ­νε­δρί­α με προε­δρεύ­ον­τα τον Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο κ. Γεώργιο Μεταλληνό.

Η πρώ­τη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Το μαρτυρικό τέλος του Αθανασίου Διάκου». Ο ει­ση­γη­τής, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Νικόλαος, ο ο­ποί­ος πα­ρου­σί­α­σε πτυ­χές του θέ­μα­τoς, τό­νι­σε με­τα­ξύ άλ­λων τα ε­ξής: «­.­.­.­.­Η θυσία του Αθανασίου Διάκου είχε διττή σημασία· Επί μία εβδομάδα καθυστέρησε την προέλαση του Ομέρ Βρυώνη πρός Πελοπόννησο και έτσι δόθηκε χρόνος να προετοιμαστούν ο Κολοκοτρώνης και οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου για την νικηφόρα αντιμετώπισή του. Επίσης ενίσχυσε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, προσέφερε υπόδειγμα ανδρείας και ξαναζωντάνεψε την αμφιταλαντευόμενη και κλονιζόμενη ελπίδα και πίστη για την λευτεριά.­.­.­.­.­».

Ο δεύ­τε­ρος ει­ση­γη­τής Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων,  α­νέ­πτυ­ξε το θέ­μα: «Μαρτύρων αίματα: το ολοκαύτωμα της Νάουσας».

Ο Σεβασμιώτατος α­νέ­φε­ρε ό­τι: «­…Τα αίματα που πότισαν το χώμα της ηρωικής πόλεως της Ναούσης ήταν αίματα δύο χιλιάδων μαρτύρων και ηρώων που θυσιάσθηκαν ‘’για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την Ελευθερία’’.­..Το ολοκαύτωμα της Ναούσης δεν ήταν απλώς μία θυσία για την ελευθερία μιας μόνο πόλεως. Ήταν θυσία στον απελευθερωτικό αγώνα όλων των επαναστατημένων Ελλήνων,  γιατί οι Ναουσαίοι με την επανάστασή τους απασχόλησαν τρείς ολόκληρους μήνες τον τουρκικό στρατό, δίνοντας έτσι την δυνατότητα στους επαναστατημένους Έλληνες της Κεντρικής Ελλάδος και της Πελοποννήσου να οργανωθούν καλύτερα .­.­.­».

Η τρί­τη­  Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Η συμβολή του Σουλίου στην προετοιμασία της Επαναστάσεως το 1821». Την εισήγηση του Ελλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Καραμπελιά ανέγνωσε ο κ. Κωνσταντίνος Ντίνος. Στην εισήγησή του ο κ. Καραμπελιάς αναφέρθηκε στη συμμετοχή των Σουλιωτών στα απελευθερωτικά κινήματα, στην αδιαμφισβήτητη ελληνική εθνική συνείδησή τους καθώς και στο έωλο ορισμένων αποδομητών ιστορικών για την αποσύνδεσή τους από την νεοελληνική ιστορία.

Η τέ­ταρ­τη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Το κρυσφήγετο του Εθνομάρτυρα Π. Βλαχάβα. Η προεπαναστατική δράση ‘’του παπα, κλέφτη και γραμματικού’’ του Ιερού Βράχου των Μετεώρων». Ο Ελ­λο­γι­μώ­τατος κ. Σεβαστιανός Ανδρεάδης, α­που­σί­α­ζε λό­γω αιφ­νί­διας αλ­λα­γής του προ­γράμ­μα­τός του.

Η πέμ­πτη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Στρατιωτική στρατηγική Ελλήνων και Οθωμανών από το 1821 μέχρι το 1823». Ο Ει­ση­γη­τής, Α­ξι­ό­τι­μος κ. Ανδρέας Κούκος στην ανακοίνωση επιχείρησε καταρχήν μία συνοπτική παρουσίαση των αρχικών κινήσεων των δύο πλευρών, οι οποίες δημιούργησαν  ένα σχετικά παγιωμένο πλαίσιο του πολέμου μέχρι τα τέλη του 1823. Στη συνέχεια ανέλυσε τις προσπάθειες των δύο αντιπάλων στις διάφορες διαστάσεις της υψηλής στρατηγικής. Η ανακοίνωση κατέληξε σε συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα των μέσων που χρησιμοποίησαν οι δύο πλευρές στην προσπάθειά τους να κάμψουν τη θέληση του αντιπάλου κατά την περίοδο 1821-1823.

Η τελευταία Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Οι εκστρατείες του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης». Ο Ει­ση­γη­τής, Α­ξι­ό­τι­μος κ. Σαράντος Καργάκος αναφερόμενος στην εκστρατεία του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης ανέπτυξε τα τελευταία ερείσματα, τις πρώτες «διπλωματικές» κρούσεις, τό στράτευμα του Ιμπραήμ, την πρώτη φάση –  μάχης της Βέργας (22 Ιουνίου 1826), τη μάχη του Διρού, τη δεύτερη φάση – μάχη Πολυαράβου τόνισε με ενάργεια και γλαφυρότητα ότι: «…λίγα ήσαν τα κέντρα που σήκωναν τον αγώνα της Ανεξαρτησίας μετά την άφιξη του Ιμπραήμ στο Μοριά…ήξερε πως, εφόσον η Μάνη θα έμενε ελεύθερη, θα τροφοδοτούσε διαρκώς μέ το στρατιωτικό της δυναμικό το στρατό του Κολοκοτρώνη, διαρκώς θα βρισκόταν στα νώτα του και επιπλέον θα αποτελούσε καταφύγιο για τα διωκόμενα γυναικόπαιδα του Μοριά, για τους πολεμιστές και ταυτόχρονα ορμητήριο για νέες εξορμήσεις…».

Η πρώ­τη η­μέ­ρα του Συ­νε­δρί­ου έ­κλει­σε με γό­νι­μη συ­ζή­τη­ση ε­πί των α­να­πτυ­χθέν­των θε­μά­των.