Η πρόσληψη του αντιδώρου μας έχει απασχολήσει και σε προηγούμενες ερωτήσεις. Στην παρούσα, όμως, απορία θα ασχοληθούμε με τη διανομή του αντιδώρου από τα χέρια του ιερέα – λειτουργού ή του χοροστατούντος Επισκόπου.
Ο ιερέας-λειτουργός διανέμει το αντίδωρο από το κέντρο του Ιερού Βήματος (στο μέσο του Ναού) και απευθυνόμενος προς τους πιστούς, εκεί, δηλαδή, όπου κάνει και την απόλυση της Θείας Λειτουργίας. Είναι ασύμβατο με την Ιερά Παράδοση, ο ιερέας να αποβάλλει μέρος των ιερών του αμφίων κατά τη διάρκεια της διανομής του αντιδώρου (1). Όπως κάμνει απόλυση φέρων άπασα την ιερατική του στολή, καί το καλυμμαύχιο, έτσι, και στην περίπτωση της διανομής του αντιδώρου. Η συνήθεια να τίθεται το αντίδωρο στην έξοδο του Ιερού Ναού και οι πιστοί να λαμβάνουν αυτό αφ᾿εαυτών είναι αχαρακτήριστη και αντιλειτουργική!
Κατά τη διάρκεια της διανομής του αντιδώρου συνηθιζόταν η ανάγνωση ψαλμών και, δη, των λγ’ και ρμδ’, τους οποίους και διαβάζουμε στις προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες. Ένεκα, όμως, των ιδιαιτεροτήτων της ενοριακής ζωής και της φωνασκίας που παρατηρούνταν, η ανάγνωση των ψαλμών αυτών ατόνισε (διατηρείται σήμερα στα Μοναστικά καθιδρύματα) και σταδιακά παύθηκε. Η συνήθεια των ημερών να ψάλλουν οι ιεροψάλτες τις Καταβασίες της περιόδου, πάντοτε κατά τη διάρκεια της διανομής του αντιδώρου, είναι κίνηση ενδεδειγμένη και πρόσφορη.
Θεωρούμε, βέβαια, δεδομένο, στη συνείδηση του χριστεπώνυμου πληρώματος, το γεγονός ότι αναμένουμε καρτερικά στη θέση-σειρά μας για να λάβουμε το αντίδωρο από τα χέρια του ιερέα – λειτουργού (ή Επισκόπου), χωρίς βιασύνη, αδημονία και άγχος (2). Προσοχή! Μη χάσουμε στο τέλος όσα κερδίσαμε και λάβαμε κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας!
Επίσης, θεωρείται και προβάλλεται ως άσχημη συνήθεια των ημερών μας, το αντίδωρο να διανέμεται όχι από τα χέρια του ιερουργού ιερέως, αλλά υπό τινός άλλου κληρικού, που απλώς συμπαρίσταται και συμπροσεύχεται εντός του Ιερού Βήματος. Στο πέρας της Θείας Λειτουργίας, ως συνηθίζεται, φέρων το επιτραχήλιον, εξέρχεται και διανέμει το αντίδωρο, ενώ ο ίδιος δεν λειτούργησε, απλώς συμπροσευχόταν από του Βήματος. Πρόκειται για καινοτομία που στερείται αναφορών λειτουργικών στην Παράδοση της Εκκλησίας μας και κομίζει μια επιδερμική και επιπόλαια σχέση ποιμένος και ποιμενομένου εντός της Θείας Λατρείας.
Παραπομπές:
- Ιωάννου Φουντούλη, Λειτουργική Α’, Εισαγωγή στη Θεία Λατρεία, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 250-251.
- Για τον τρόπο πρόσληψης αντιδώρου, ως αναφέραμε στην αρχή της παρούσας απορίας, έγινε εκτενής αναφορά σε προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας.