Σχεδόν δίπλα στις Καρυές, σ΄ ένα πλατύ τροχοφόρο μονοπάτι, 5΄λ. περίπου με κανονικό βηματισμό, ορθώνεται ο επιβλητικός ναός της βατοπαιδινής κοινοβιακής σκήτης του Αποστόλου Ανδρέου και του Μεγάλου Αντωνίου. Τα φρουριακά και αρχοντικά κτίρια της σκήτης, η Αθωνιάδα Σχολή που συνορεύει, το βαθυπράσινο αγιορείτικο τοπίο σε συνεπαίρνουν! Τόπος άγιος! Τόπος ήσυχος και ιερός!
Παλαιότερα, στον ίδιο χώρο συναντάμε την ύπαρξη της Ιεράς Μονής «του Ξύστρη» ή κατ΄ άλλους «του Ξέστου», περίπου τον 10ο αιώνα. Η Μονή αυτή θα διατηρηθεί έως τον 15ο αιώνα, οπότε και πειρατές θα την καταστρέψουν σχεδόν ολοσχερώς. Στον ίδιο χώρο και πλησίον αυτού, υπήρχε κελλί αφιερωμένο στον μεγάλο οικιστή της ερήμου, αββά Αντώνιο. Γύρω στα 1768, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθανάσιος Πατελλάρος, αφού παραιτήθηκε από την αίγλη και εξουσία του πατριαρχικού θώκου, έσπευσε και κατεδάφισε το κελλί που υπήρχε έως τότε και έκτισε νέο, αφιερωμένου στους αγίους Απόστολο Ανδρέα τον Πρωτόκλητο και Μέγα Αντώνιο. Το κελλί αυτό, στα 1849 μετατράπηκε σε κοινοβιακή σκήτη επί πατριαρχίας Ανθίμου ΣΤ΄.
Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ιερός ναός του Αποστόλου Ανδρέου κτίστηκε στα 1867, ακολουθώντας το τυπικό των άλλων αγιορείτικων καθολικών. Έχει ύψος 30 μέτρα και πλάτος 60 και είναι ο μεγαλύτερος σε όλη την Αθωνική χερσόνησο! Αυτόν τον ιερό ναό εγκαινίασε στα 1900 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ Γ΄, για τον οποίο λέγεται ότι με δικά του χρήματα κτίστηκε το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως στην κορυφή του Άθωνα!
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ρωσική αυτή Σκήτη του Αποστόλου Ανδρέου, ένεκα της έναρξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της Ρωσικής Επανάστασης (έως τότε αριθμούσε περίπου 700 ρώσους Μοναχούς), σταδιακά, ακολούθησε φθίνουσα πορεία ως προς το έμψυχο δυναμικό της και έφθασε σχεδόν σε κατάσταση ερήμωσης! Στα 1958 μεγάλη πυρκαϊά αποτέφρωσε σχεδόν ολοκληρωτικά την δυτική πλευρά της. Ο τελευταίος Μοναχός από την παλαιά συνοδεία, ο Μοναχός Σαμψών, κοιμήθηκε στα 1971. Η ιστορία της όμως αναθερμάνθηκε και το πνευματικό αυτό εργαστήρι συνέχισε να παράγει και να ετοιμάζει αγίους! Στα 1992 εγκαταστάθηκε στη Σκήτη ελληνόφωνη συνοδεία υπό την πατρική εποπτεία του τελευταίου ανδρός, Μοναχού Ανδρέου. Και κάπου στα 2001, προστέθηκαν στο Μοναχολόγιο της Σκήτης και η αγαστή και φιλέρημη συνοδεία υπό τον Αρχιμανδρίτη και, μακαριστό πλέον, Δικαίον προηγούμενο Εφραίμ, τον καλούμενο και Σεραγιώτη (από το Σεράι).
Σήμερα, η Σκήτη ανθίζει και καρποφορεί σε όλους τους τομείς και διδάσκει σε καθέναν προσκυνητή ορθόδοξο βίωμα και ορθοπραξία, διδάσκει σε όλους απλόχερα την κοινωνία και μέθεξη στη μυσταγωγία της αληθινής αγάπης, στη μυσταγωγία του καθάριου αγιορείτικου μοναχικού ιδεώδους.
Η αγάπη των Μοναχών και η φιλοξενία φαντάζει παραδείσια. Όλοι πρόσχαροι, έτοιμοι να διακονήσουν τον άνθρωπο συνοδοιπόρο, έτοιμοι να αγγίξουν και ν΄ αφουγκραστούν κάθε ψυχή, κάθε καρδιά που αναζητά και πορεύεται προς υπάντηση Εκείνου!
Στην Ιερά Σκήτη και στον φιλήσυχο περίβολό της έλαβαν χώρα τόσες και τόσες πνευματικές συζητήσεις μετά των συνοδοιπόρων μου, όσους από εμάς αναζητούσαμε να βάλουμε αρχή μετανοίας στην καθημερινότητά μας. Μία από τις τελευταίες, αρκετά πρωί, απέναντι από την παλαιά τραπεζαρία της Σκήτης, συζητούσαμε μεταξύ μας για την μακαρία ελπίδα, την κατά Θεόν ελπίδα και κάπως έτσι συγκράτησα όσα μού εμπιστεύθηκε η ασθενής – χρόνια τώρα – και επιρρεπής στη λησμοσύνη μνήμη μου: «Να ελπίζεις, να αγαπάς, να ησυχάζεις! Ιδού το τριώνυμο της αληθινής χαράς και σωτηρίας», κατά τους θεοφόρους Πατέρες.