Eναν πολύτιμο βυζαντινό θησαυρό χιλίων ετών ανέκτησε η Ελλάδα, χάρις στις άοκνες προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, αλλά και του μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας Κυρού Παύλου. Έναν αιώνα μετά το χειρόγραφο Ευαγγέλιο των βυζαντινών χρόνων, το οποίο είχαν αποσπάσει από το μοναστήρι της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, στη Σέρρες, Βούλγαροι κομιτατζήδες από τη κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρίκσεται στο «σπίτι του».
Σύμφωνα με πληροφορίες που βλέπους τις τελευταίες ώρες το φως της δημοσιότητας, το κλεμμένο Ευαγγέλιο, κάτω από άκρα μυστικότητα, έχει ήδη φτάσει στη χώρα μας από το Μουσείο της Βίβλου της Ουάσινγκτον. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι η όλη επιχείρηση έλαβε χώρα εντός του Αυγούστου. Με υπογεγραμμένη πράξη μεταβίβασης από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, παρελήφθη από υπάλληλο του υπουργείου Πολιτισμού και με αστυνομική συνοδεία μεταφέρθηκε στη μονή της Παναγίας Εικοσιφοίνισσαςόπου, όπου και ανήκει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο σωζόμενα ελληνικά χειρόγραφα Ευαγγέλια. Μικρογραφημένο, περιλαμβάνει λιθογραφίες των Ευαγγελιστών και είναι γραμμένο σε δύο στήλες, με 27 σειρές σε καθεμία από αυτές.
Την είδηση για την επιστφοφή στη Μονή του ιστορικού κειμηλίου είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας η εφημερίδα «New York Times». σημειώνοντας χαρακτηριστικά «Το Μουσείο της Βίβλου επέστρεψε στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ένα ευαγγέλιο ηλικίας άνω των χιλίων ετών, αφού διαπίστωσε ότι είχε λεηλατηθεί» .
Ο νεουορκέζικοι Times ανέφεραν
«Το μουσείο είπε ότι μετέφερε το τεχνούργημα, το οποίο απέκτησαν οι ιδρυτές του σε δημοπρασία του Christie‘s το 2011, σε έναν αξιωματούχο της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε μια ιδιωτική τελετή στη Νέα Υόρκη.
Το χειρόγραφο πρόκειται να επαναπατριστεί τον επόμενο μήνα στη Μονή Εικοσιφοινίσσης στη βόρεια Ελλάδα, όπου χρησιμοποιήθηκε σε Λειτουργίες για εκατοντάδες χρόνια προτού κλαπεί από τις βουλγαρικές δυνάμεις το 1917.
Η επιστροφή ήταν σύμφωνη με την πολιτική του Μουσείου της Βίβλου τα τελευταία χρόνια για τη διερεύνηση της προέλευσης ολόκληρης της συλλογής του, αφού οι πρώτες εξαγορές από τους ιδρυτές του, τους ιδιοκτήτες της αλυσίδας καταστημάτων χειροτεχνίας Hobby Lobby, βρέθηκαν να περιλαμβάνουν χιλιάδες αντικείμενα που είχαν λεηλατηθεί από την αρχαία εποχή από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο.
Η εταιρεία πλήρωσε 3 εκατομμύρια δολάρια το 2017 για να διευθετήσει αξιώσεις με την κυβέρνηση των ΗΠΑ σχετικά με τη μη άσκηση δέουσας επιμέλειας σε ένα χαοτικό πλαίσιο παράνομων διεθνών αγορών αρχαιοτήτων πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που ξεκίνησε το 2009.
Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία είπε ότι πολλά άλλα αμερικανικά ιδρύματα κατέληξαν με αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από το ίδιο μοναστήρι.
Ο ιστότοπος του Μουσείου της Βίβλου ανιχνεύει την ιστορία του χειρογράφου και την αλυσίδα ιδιοκτησίας, από τη δημιουργία του στα τέλη του 10ου ή στις αρχές του 11ου αιώνα, έως τη λεηλασία του μοναστηριού το 1917, έως τις διάφορες πωλήσεις μετά το τέλος του πολέμου.
Μεταπωλήθηκε σε δημοπρασία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1958 και πιο πρόσφατα από τον οίκο Christie‘s το 2011.
‘Σίγουρα η αγορά έχει τις προκλήσεις της΄, είπε ο Τζέφρι Κλόχα, ο επικεφαλής επιμελητής του Μουσείου της Βίβλου, ο οποίος προσήχθη μετά τις προβληματικές εξαγορές.
΄Τα πράγματα κινούνται στην αγορά εδώ και αρκετό καιρό, και σε ορισμένες περιπτώσεις δεκαετίες, που έχουν προέλευση που δεν είναι νόμιμη΄.
Το χειρόγραφο, με μερικές σελίδες του να έχουν σκουρύνει από τον καπνό των κεριών και από άλλες μουντζούρες κατά τη διάρκεια των αιώνων, από μοναχούς που γύριζαν τις σελίδες, ήταν ανάμεσα σε μια βιβλιοθήκη με περισσότερα από 400 χειρόγραφαπου φορτώθηκαν σε μουλάρια από τις βουλγαρικές δυνάμεις που εισέβαλαν στο μοναστήρι το 1917 για να το λεηλατήσουν.
«Είναι σίγουρα ένα αντικείμενο που χρησιμοποιήθηκε», είπε η Kloha. «Θα ήταν μέρος της μοναστικής ζωής σε τακτική βάση».
Το οπισθόφυλλο του χειρογράφου δείχνει τη σημειογραφία Μ.Κ., που πιστεύεται ότι προστέθηκε αργότερα για να δείξει το μοναστήρι από όπου ελήφθη το χειρόγραφο (Μονή Κοζινίτσας).
Το Μουσείο της Βίβλου, το οποίο άνοιξε τις πόρτες του το 2017, δεν έχει παρουσιάσει δημόσια το χειρόγραφο λόγω ερωτήσεων σχετικά με την προέλευση. Το χειρόγραφο συμπεριλήφθηκε σε μια περιοδεύουσα έκθεση στο Βατικανό το 2012.
«Νομίζω ότι το Μουσείο της Βίβλου είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς να μην χτιστεί μια συλλογή, αλλά θα ήθελα και άλλα αμερικανικά μουσεία να ακολουθήσουν το παράδειγμά του όταν ασχολούνται με τις δικές τους υπάρχουσες προβληματικές συλλογές», δήλωσε η Tess Davis, εκτελεστική διευθύντρια των Αρχαιοτήτων.
Συνασπισμός, που στοχεύει στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων.
«Σε αυτή την περίπτωση, οι επιμελητές είδαν κόκκινες σημαίες, ακολούθησαν εκεί που οδήγησαν, συνειδητοποίησαν ότι το χειρόγραφο είχε κλαπεί, προσέγγισαν τους νόμιμους ιδιοκτήτες του και το επέστρεψαν οικειοθελώς».
Ο Kloha είπε ότι ελπίζει ότι η επιστροφήτουχειρογράφου από το μουσείο του να ενθαρρύνει κι άλλα ιδρύματα να επιστρέψουν χειρόγραφα από το μοναστήρι που βρέθηκε ότι είχαν λεηλατηθεί κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία μήνυσε το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον πριν από τέσσερα χρόνια για να προσπαθήσει να ανακτήσει τέσσερα χειρόγραφα που πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι λεηλατήθηκαν από το ίδιο μοναστήρι.
Η υπόθεση δεν έχει επιλυθεί. Το Princeton δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό, αλλά το 2018 είπε ότι δεν πίστευε ότι τα χειρόγραφα είχαν λεηλατηθεί.
Το 2015, η εκκλησία ζήτησε να επιστραφούν άλλα χειρόγραφα που πιστεύεται ότι είχαν λεηλατηθεί από το ίδιο μοναστήρι που κρατούνταν από τοΠανεπιστήμιο Duke, τη Βιβλιοθήκη Morganκαι τη Λουθηρανική Θεολογική Σχολή στοΣικάγο. Η θεολογική σχολή επέστρεψε τα χειρόγραφα που κρατούσε το 2016».
ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
