Στον Μεγάλο Πανηγυρικό Εσπερινό χοροστάτησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ενώ παρέστησαν Συνοδικοί Μητροπολίτες και άλλοι Αρχιερείς, Υπουργοί, βουλευτές, πολιτευτές, εκπρόσωποι των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων, κληρικοί και λαϊκοί.
Κατά τον Εσπερινό μίλησε ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Παπαθωμάς, ιεροκήρυκας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ενώ τελετάρχης ήταν ο Πρωτοσύγκελλος της Αρχιεπισκοπής Επίσκοπος Θεσπιών κ. Συμεών.
Ο π. Γρηγόριος μίλησε για την προσφορά, αλλά και για τον λόγο του Αποστόλου Παύλου προς τους Αθηναίους, καθώς και για την απογοήτευση που αισθάνθηκε από την περιφρόνηση που δέχτηκε. Αναφέρθηκε στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου προς τους Αθηναίους με τις οποίες αγκάλιαζε τον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο.
«Μπορεί ο Απόστολος Παύλος να έφυγε τότε απογοητευμένος από ετούτον εδώ τον Βράχο της Ακρόπολης, αλλά η παρουσία όλων μας σήμερα εδώ, γύρω από αυτόν τον ίδιο Βράχο, στον οποίο στάθηκε ομιλών και ο ίδιος πριν από 2.000 χρόνια, φανερώνει ότι ο κόπος του και η αναστάσιμη μαρτυρία του δεν πήγαν χαμένα, για να επαληθεύεται έτσι ο λόγος του ποιητή μας Νικηφόρου Βρεττάκου, στο έργο του «Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη», όταν λέγει χαρακτηριστικά· «Ούτε η δάφνη “εμαράνθη” ούτε το “λάλον ύδωρ” απέσβετο»!… Σήμερα, λοιπόν, τιμούμε αυτόν τον άνθρωπο, τον Απόστολο, που κόμισε «την Ζωή» και περίσσεια ζωής σε ετούτον εδώ τον τόπο και σε ετούτον τον λαό, που τον ταλαιπωρούσε από καιρό το ψέμα της Δωδεκαθεΐας και τον ταλάνιζε η υπαρξιακή απάτη σε καθημερινό [οντολογικό] επίπεδο… Και χάρη στον ερχομό αυτού του Αποστόλου, που μάς πρόσφερε τελικά Ζωή και Ανάσταση, ζούμε…, υπάρχουμε…, και έχει η ζωή μας οντολογικό νόημα και περιεχόμενο και αντίκρυσμα ζωής!… Γι’ αυτό και τον τιμούμε διπλά εδώ σήμερα…» τόνισε ο π. Γρηγόριος, υπογραμμίζοντας σε άλλο σημείο τί ακριβώς πρότεινε και επέτυχε τελικά από τούτον εδώ τον Βράχο της Ακροπόλεως για την Ελλάδα, για την Ευρώπη και για ολάκερο τον κόσμο ο Απόστολος Παύλος.
«Είναι αλήθεια ότι, μόλις ο Παύλος έφθασε στην Αθήνα, στον Άρειο Πάγο, στο πρόσωπό του επισυνέβη μία πρώτη συνάντηση αυτού του «άλλου πολιτισμού», του Ελληνισμού, με τον Χριστιανισμό. Όντως, σε ετούτον εδώ τον Βράχο έγινε η επίσημη πρώτη συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού!…
Ο Απόστολος Παύλος στάθηκε μπροστά σε έναν αφιερωματικό βωμό που έγραφε απλά, αλλά και αναζητητικά: «Αγνώστω Θεώ». Αυτόν τον Άγνωστο Θεό ο Απόστολος Παύλος [Τον] σάρκωσε με τον λόγο του ενώπιον των Αθηναίων και των Ελλήνων σε ετούτον εδώ τον Βράχο. Και σε ένα χρονικό τέλος αυτής της συνάντησης, οι Αθηναίοι και όλοι οι Έλληνες, όταν ταυτοποίησαν αυτόν τον Άγνωστο Θεό με τον Αναστημένο Χριστό, που κόμιζε ως μαρτυρία ο Απόστολος Παύλος στην πόλη μας, εγκατέλειψαν συλλήβδην όλους τους γνωστούς και εν τέλει ανύπαρκτους θεούς του Ενοθεϊστικού Δωδεκάθεου, και εγκολπώθηκαν αυτόν τον Αναστημένο Θεό, ο Οποίος έγινε διαμέσου των αιώνων η καρδιά του Ελληνικού Λαού και ο ανιστών δημεγέρτης σε οριακά γεγονότα της ιστορικής μας πορείας (σαν εκείνο το γνωστό και καθοριστικό για την ελευθερία μας· «Για του Χριστού την πίστη την αγία…» των απελευθερωτών προγόνων μας).
Τω όντι, ο «άγνωστος Θεός», τον Οποίο επαγγέλλεται ο Απ. Παύλος ενώπιον των Αθηναίων, φέρει στους κόλπους Του (και) κάποια οντολογικά ιδιώματα τρόπου ζωής, και μάλιστα συλλογικής κοινοτικής-κοινωνιακής ζωής. Όντας αυτός ο «Άγνωστος Θεός» Τριαδικός, δηλ. όχι ένας και μόνος Θεός απροσπέλαστος στην κορυφή της πυραμίδας, αλλά κοινωνία – κατά την φύση τους – Τριαδικών Προσώπων, (κάτι σαν …«Τριαδικός Παρθενώνας»…), εκπέμπει και προς τα δημιουργήματά Του την ίδια δομική διάσταση οντολογικής κοινωνίας προσώπων, και σε προσωπικό επίπεδο και σε συλλογικό-κοινοτικό επίπεδο, αυτό που αποκλήθηκε στην συνέχεια από την Εκκλησία μας «συνοδικότητα»!… Αυτή η συνοδικότητα του Απ. Παύλου και της φασκιωμένης ακόμη στην εποχή του Εκκλησίας ήλθε και κούμπωσε/εμπόρπησε με την συλλογικότητα μετοχής και κοινωνίας, που εμφανίζουν οι δωρικές κολώνες στο μνημείο και το κτίσμα του Παρθενώνα» επεσήμανε ο π Γρηγόριος και συμπλήρωσε ότι «Βρισκόμαστε, λοιπόν, και τοπικά και τροπικά μπροστά σε ένα σημείο κορυφαίας σημασίας, που αποκλήθηκε από τους ιστορικούς και τους θεολόγους παγκοσμίως ως «συνάντηση Χριστιανισμού και Ελληνισμού», η οποία (συνάντηση) θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως συνάντηση Συνοδικότητας και Παρθενώνα, Συνοδικότητας και Δημοκρατίας!… Αυτή ακριβώς η συνάντηση, που γιορτάζουμε σήμερα, γέννησε μία σύνθεση που διαπερνά σύνολη την προσωπική, την συλλογική, την κοινοτική-κοινωνιακή και την θεσμική ζωή του Ορθοδόξου κόσμου (Ορθοδόξου Εκκλησίας), ο οποίος παραμένει συντονισμένος και συνεπής με την διπλή αυτήν δισχιλιετή κληρονομιά που φθάνει αλώβητη μέχρι τις μέρες μας!… Η δομή του Παρθενώνα απηχεί αυτό που ζήσαμε και ζούμε διαχρονικά στην τροχιά του «Ελληνικού Πνεύματος», που έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, στην οργανική συνάντηση με την «Εκκλησιακή συνοδικότητα», την οποία έφερε μέχρις εδώ ο Απ. Παύλος, από όπου ενδεικτικά και επιγραμματικά ξεπήδησαν:
▪ Ο Κοινοτισμός,
▪ Η κοινωνία προσώπων,
▪ Η κοινωνία των Τοπικών Εκκλησιών.
Μέσα σε αυτό το συνολικό κλίμα συνάντησης και οντολογικής πανηγύρεως, που, όπως και η λέξη ετυμολογικά δηλοί ότι το «παν αγείρεται», έχουμε σήμερα για παράδειγμα στους κόλπους μας:
▪ έναν Εκκλησιακό Παρθενώνα κοινωνίας Εκκλησιών, την Ορθόδοξη Εκκλησία ανά την Οικουμένη, που απαρτίζεται από 14 Πατριαρχικές και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες (325/431/451/691)-ως ενιαίο Συνοδικό σύστημα, κάτι σαν Συνοδικό Παρθενώνα σε υφηλιακή κλίμακα {α}, τον Παρθενώνα των 12 «πύρινων γλωσσών» της Πεντηκοστής…, [την στιγμή που κάθε μία από αυτές τις 14 Αυτοκέφαλες Εκκλησίες συνιστά από μόνη της έναν όλον κατά τόπον Εκκλησιακό Παρθενώνα, όπως π.χ. η Εκκλησία της Ελλάδος, απαρτιζόμενη από 82 ισότιμες Μητροπόλεις (1850)-σε πολιτειακή κλίμακα {β}],
▪ έναν Μοναστικό Παρθενώνα κοινωνίας Μοναστικών Κοινοτήτων, την Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους, που απαρτίζεται από 20 ισότιμες Μονές (963), αλλά και
▪ έναν Ευρωπαϊκό Παρθενώνα κοινωνίας Ευρωπαϊκών Λαών και Εθνών, την Ενωμένη Ευρώπη, που απαρτίζεται από 27 ισότιμα Κράτη-Μέλη της Ευρώπης (1993).
Να…, τι μάς κληροδότησε ο Απ. Παύλος!… Στον ήδη υπάρχοντα εδώ στην Αθήνα πολιτισμικό Παρθενώνα της Ακρόπολης, ο Απόστολος των Εθνών προσέδωσε με τον ευαγγελισμό του Ελληνικού λαού νέο/καινό περιεχόμενο. Με άλλα λόγια, τον προσέλαβε ως κτιστό υλικό και τον μετέτρεψε αναβαπτίζοντάς τον σε οντολογικό Παρθενώνα!… Αυτό είναι η κοινωνία των προσώπων και η κοινωνία των (τοπικών και κατά τόπους) Εκκλησιών, που συνθέτουν την Ορθόδοξη Εκκλησία ανά την Οικουμένη».
Ολοκληρώνοντας τον λόγο του ο π. Γρηγόριος τόνισε πως «Ο Απόστολος Παύλος είναι εδώ, παρών στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, για να δίδει μαρτυρία και πνοή στους Παρθενώνες της κοινωνίας των προσώπων, στους Παρθενώνες της κοινωνίας των Εκκλησιών (καθώς ο ίδιος είναι ο εισηγητής της «Εκκλησιολογίας της συνοδικότητας και της κοινωνίας»), και, κατ’ επέκταση, στους Παρθενώνες της κοινωνίας των πολιτών και των Κρατών της Ευρώπης…
Έτσι, φτάνουμε στο σήμερα, στην σημερινή μας κοινή και Ενωμένη Ευρώπη, όπου έχουμε συνάντηση και ταυτόχρονα ένταση και σύγκρουση Πυραμίδας και Παρθενώνα, πολλών διακριτών Κρατικών Πυραμίδων αφενός, που εμμένουν σε Εθνο-κρατικές ή σε Ιδεοληπτικές εσωστρέφειες, και αφετέρου ενός Ευρωπαϊκού Παρθενώνα που αγωνίζεται για την ολοκλήρωσή του… Το μήνυμα της σημερινής γιορτής είναι ηχηρό και δυνατό: να αναμεταδώσουμε το μήνυμα συνάντησης του Αθηναϊκού Παρθενώνα και της Εκκλησιακής συνοδικότητας, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά μήνυμα κοινωνίας, μήνυμα ισότιμης κοινωνίας, μακριά από πυραμιδικές και πυραμιδοειδείς αλλοτριώσεις… Η Ευρώπη, σαν άλλος Παρθενώνας, εκκίνησε παύλεια, όπως έλεγε ο Jacques Delors, ως κοινωνία Λαών και Εθνών, όπως ακριβώς ο Παρθενώνας είναι κοινωνία δωρικών κιόνων, αλλά που διολισθαίνει αυτή η Ευρώπη σήμερα πυραμιδοειδώς… και κινδυνεύει να διολισθήσει και να μετατραπεί ξανά σε οραματισμό και σχηματισμό πυραμίδας…
Συνοψίζοντας όλα αυτά που ειπώθηκαν εδώ λακωνικά, μάς ωθούν να ανατρέξουμε στον λόγο του Νομπελίστα ποιητή μας Σεφέρη, ο οποίος, όντας γεννημένος και αυτός, όπως και εμείς όλοι μας, Έλληνες και Ευρωπαίοι, στα κράσπεδα του Παρθενώνα, όταν ταξίδευε συχνά στον νοητό άξονα των δύο προαναφερθεισών Πυραμίδων, αναφωνούσε: «Όπου και εάν γυρίζω, η Ελλάδα με πληγώνει»!… Και εμείς εδώ σήμερα, με δανεισμένα από αυτόν λόγια, να προσθέσουμε: Όπου και εάν γυρίζουμε, όχι μόνον η Ελλάδα του Παρθενώνα, αλλά και η Εκκλησιακή παρθενώνια Ορθοδοξία του Αποστόλου Παύλου μάς πληγώνει!…, καθώς, όπως θα μάς πει και ο έτερος Νομπελίστας ποιητής μας Ελύτης, εδώ «… συγχέονται Μνήμη (→ Παρθενώνας) και Αγαθό (→ Χριστός και Ανάσταση) στο ίδιο Ύψος (→ Βράχος της Ακρόπολης)»!… Γένοιτο».
Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος
Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης