Τα άμφια της Αγίας Τράπεζας
Του Δημητρίου Λυκούδη, Δ/ντου Σύνταξης της εφημερίδας «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Η Αγία Τράπεζα, επί της οποίας τελεσιουργείται το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, συμβολίζει τον τάφο του Χριστού ή, κατ᾿ άλλους Πατέρες, το θρόνο του Θεού (Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης). Γι᾿ αυτό πάντοτε, ένεκα της τιμής που αποδίδουν ιερείς και πιστοί στην Αγία Τράπεζα, αλλά και για λόγους αισθητικής, φροντίζουν να «ενδύουν» αυτήν με κάθε επισημότητα και εκκλησιαστική λαμπρότητα.
Αρχικά, το πρώτο ύφασμα που ενδύεται η Αγία Τράπεζα είναι το «Κατασάρκιο». Ονομάζεται έτσι γιατί είναι το πρώτο ύφασμα που «αγγίζει» αυτήν και τοποθετείται κατά την τέλεση των Εγκαινίων του ναού. Είναι πάντοτε λευκού χρώματος, συνήθως λινό ύφασμα και συμβολίζει τη νεκρική σινδόνα του Χριστού. Αυτό το «Κατασάρκιο» δεν αλλάζει, παρά μόνον, ως έλεγε ο μακαριστός Φουντούλης, «μετά την παρέλευση αρκετών ετών, 50, 60, καθαρίζεται με μεγάλη προσοχή και ευλάβεια».
Πάνω από το Κατασάρκιο τοποθετείται η «Ενδυτή», η στολή της Αγίας Τράπεζας, που συμβολίζει τη θεία δόξα. Η «Ενδυτή» είναι κάλυμμα πολυτελείας, καθώς δίδουμε στον Χριστό ό, τι καλύτερο έχουμε να προσφέρουμε. Η εναλλαγή χρωμάτων και υφασμάτων της «Ενδυτής», λευκό, πορφυρούν κ.ά. βασίζεται στις εορτολογικές περιόδους της Εκκλησίας, καθώς και στις μεγάλες εορτές και Πανηγύρεις.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Επάνω στην «Ενδυτή» τοποθετείται το «Αντιμήνσιο». Είναι ένα, μικρό σχετικά, τεμάχιο υφάσματος, που φέρει σχεδιασμένες ιερές παραστάσεις, ως η Άκρα Ταπείνωση του Χριστού ή ο Χριστός επί του Επιταφίου. Τα «αντιμήνσια» καθαγιάζονται κατά την τέλεση Εγκαινίων Ναών. Είναι χρισμένα με Άγιο Μύρο και φέρουν επάνω τους (στην άκρη) προσραμμένα Ιερά Λείψανα. Στην περίπτωση που ο ιερέας καλείται να τελέσει Θεία Λειτουργία σε μη εγκαινιασμένο ναό, μπορεί να το πράξει μόνο με τη χρήση Αντιμηνσίου (αντί mensa = αντί τράπεζας), με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι το αντιμήνσιο επί του οποίου θα λειτουργήσει θα φέρει προσραμμένα ιερά λείψανα επάνω του. Με την πάροδο του χρόνου, επικράτησε το «Αντιμήνσιο» να χρησιμοποιείται σε όλους τους Ναούς, ανεξάρτητα αν είναι εγκαινιασμένοι ή όχι. Το «Αντιμήνσιο» ονομάζεται και «φορητή εγκαινιασμένη Αγία Τράπεζα», καθώς με αυτό ο ιερέας μπορεί να λειτουργήσει σε εξωτερικούς χώρους, όπως σε εξωκκλήσια, σχολικά συγκροτήματα ή και στρατόπεδα.
Παλαιότερα υπήρχε και το «Ειλητό». Πρόκειται, επίσης, για ένα ύφασμα που απλωνόταν μόνο για να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία και έμενε διπλωμένο τις άλλες στιγμές κάτω από το Ευαγγέλιο. Σήμερα, όπου υπάρχει το «Ειλητό», χρησιμοποιείται ως κάλυμμα του αντιμηνσίου, για να το προστατεύει από φθορές.
Μπροστά από την Αγία Τράπεζα
Πέρα, όμως, από τα άμφια της Αγίας Τραπέζης, ας υπενθυμίζουμε και τον τρόπο και στάση που πρέπει να φέρει ο πιστός απέναντί της.
Πρωτίστως, οι λαϊκοί δεν έχουν απολύτως καμία εργασία και εξουσιοδότηση να βρίσκονται στο Ιερό Βήμα, ως ασφαλώς και οι γυναίκες. Η είσοδος και παραμονή εντός του Ιερού Βήματος, πλησίον της Αγίας Τραπέζης, επιτρέπεται μόνο σε όσους άνδρες έχει παραχωρηθεί άδεια από τον λειτουργό ιερέα, ώστε να διακονούν τα τελούμενα. Για όσους λαϊκούς, εν τέλει, βρίσκονται εντός του Ιερού Βήματος, μετά αδείας ή μη, είναι λαθεμένη ενέργεια να σκύβουν και να ασπάζονται, έστω και στην άκρη, την Αγία Τράπεζα. Δεν αγγίζουμε την Αγία Τράπεζα οι λαϊκοί και στεκόμαστε με μεγάλο και ανείπωτο σεβασμό και δέος απέναντί της.
Ταυτόχρονα, για να θυμηθώ και τα λόγια του μακαριστού Γέροντα π. Επιφανίου Θεοδωροπούλου, «δεν είναι σωστή και ευσεβής συνήθεια να εναποθέτουν κάποιοι ιερείς τα γυαλιά τους, προσωπικά άλλα αντικείμενα ή τις Εγκυκλίους και λοιπά έγγραφα του Ναού επί της Αγίας Τραπέζης. Δεν είναι το γραφείο μας η Αγία Τράπεζα. Χρειάζεται προσοχή απ᾿ όλους».
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
