Το Ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου στη Μητρόπολη Νεαπόλεως
Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στη Νεάπολη το Ιερό Ευχέλαιο τελέστηκε την Τετάρτη 5 Απριλίου 2023. Ο πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μίλκας, αφού σκιαγράφησε την προσωπικότητα ενός μεγάλου «γιατρού» της Εκκλησίας, του Αγίου Εφραίμ και παρουσίασε τα συμπτώματα τεσσάρων πνευματικών «κακοηθειών»: αργία, περιέργεια, φιλαρχία και αργολογία προχώρησε στη «συνταγογράφηση» δραστικών αντιβιοτικών, τα οποία συστήνονται από τον Σύρο άγιο ασκητή.
Την τελευταία, πριν τη Μεγάλη, εβδομάδα της Σαρακοστής το μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου τελέστηκε τη Δευτέρα 3Απριλίου 2023 στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Ευκαρπίας. Ομιλητής ήταν ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Διονύσιος Τζίτζος ο οποίος ανέπτυξε θέμα σχετικά με τη μετάνοια.
Την Τρίτη 4 Απριλίου 2023 στον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοδώρων στις Συκιές τελέστηκε το Μυστήριο του Ευχελαίου. Ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Τιμόθεος Ρωμανάς ήταν ομιλητής.
Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στη Νεάπολη το Ιερό Ευχέλαιο τελέστηκε την Τετάρτη 5 Απριλίου 2023. Ο πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μίλκας, αφού σκιαγράφησε την προσωπικότητα ενός μεγάλου «γιατρού» της Εκκλησίας, του Αγίου Εφραίμ και παρουσίασε τα συμπτώματα τεσσάρων πνευματικών «κακοηθειών»: αργία, περιέργεια, φιλαρχία και αργολογία προχώρησε στη «συνταγογράφηση» δραστικών αντιβιοτικών, τα οποία συστήνονται από τον Σύρο άγιο ασκητή.
Την Πέμπτη 9 Απριλίου 2023, ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Γεράσιμος Τσουλπάκης ήταν ομιλητής, στο Ιερό Ευχέλαιο που τελέστηκε στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Χορτιάτη. Το θέμα που ανέπτυξε αφορούσε τη »Βασική μέθοδο του πνευματικού αγώνα, για να μπορέσει ο πιστός να περπατήσει με ασφάλεια μέσα στο σκοτάδι και να πολεμήσει εναντίον των τριών γιγάντων, της άγνοιας, της λησμοσύνης και της ραθυμίας.» (Αγ. Μάρκος Ασκητής)
Ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Ιγνάτιος Κρούγια την Παρασκευή 7 Απριλίου 2023 στον Ιερό Ναό των Αγίων Πάντων Ξηροκρήνης έκλεισε τον κύκλο των ομιλιών οι οποίες παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του Ευχελαίου. Παρατίθεται παρακάτω το κείμενο της ομιλίας που εκφώνησε ο π. Ιγνάτιος:
« Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες, αγαπητοί μου αδερφοί.
«Την ψυχωφελή, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν, και την Αγίαν Εβδομάδα τον πάθους σον, αιτούμεν κατιδείν Φιλάνθρωπε…».
Με αυτά τα λόγια του στιχηρού στον εσπερινό της Παρασκευής, πριν από την Κυριακή των Βαΐων, τελειώνει η Μεγάλη Σαρακοστή. Μπαίνουμε πια στην «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα», στην περίοδο του εορτασμού των παθών του Χριστού, του Θανάτου και της Αναστάσεως Του. Περίοδος που αρχίζει από αύριο, το γνωστό σε όλους μας ως Σάββατο του Λαζάρου.
Τα γεγονότα της διπλής γιορτής, η ανάσταση του Λαζάρου και η είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, αναφέρονται στα λειτουργικά κείμενα σαν «προοίμιο του Σταυρού». Έτσι, για να καταλάβουμε καλύτερα αυτά τα γεγονότα, θα πρέπει να τα δούμε μέσα στο πλαίσιο της Μεγάλης Εβδομάδας και όχι ως ξεχωριστά και μεμονομένα γεγονότα.
Το κοινό απολυτίκιο των δύο αυτών ημερών: «την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός…» μας βεβαιώνει, με κατηγορηματικό τρόπο, για την αλήθεια της κοινής ανάστασης. Είναι πολύ σημαντικό ότι μια από τις μεγάλες γιορτές της Εκκλησίας μας, η θριαμβευτική είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, γίνεται ο οδηγός στην πορεία μας μέσα στο σκοτάδι του Γολγοθά. Έτσι, το φως και η χαρά λάμπουν όχι μόνο στο τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας αλλά και στην αρχή της. Το φως και η χαρά φωτίζουν αυτό το σκοτάδι και αποκαλύπτουν το βαθύ και τελικό νόημά του.
Όλοι όσοι είναι εξοικειωμένοι με την Ορθόδοξη λατρεία γνωρίζουν τον ιδιότυπο, σχεδόν παράδοξο, χαρακτήρα των ακολουθιών του Σαββάτου του Λαζάρου. Είναι, θα λέγαμε, Κυριακή και όχι Σάββατο, δηλαδή έχουμε μέσα στο Σάββατο αναστάσιμη ακολουθία. Ξέρουμε ότι το Σάββατο είναι βασικά αφιερωμένο στους κεκοιμημένους και η Θεία Λειτουργία γίνεται στη μνήμη τους. Όμως, το Σάββατο του Λαζάρου είναι διαφορετικό. Η χαρά που διαποτίζει τις ακολουθίες αυτής της ημέρας τονίζει ένα κεντρικό θέμα: την επερχόμενη νίκη του Χριστού κατά του Άδη.
«Άδης» είναι ο βιβλικός όρος που χρησιμοποιείται για να ορίσει τον θάνατο με την παγκόσμια δύναμή του, που με τα αδιαπέραστα σκότη και τη φθορά καταπίνει κάθε ζωή και δηλητηριάζει ολόκληρο το σύμπαν. Αλλά τώρα, με την ανάσταση του Λαζάρου, ο «θάνατος αρχίζει να τρέμει». Ακριβώς από δω αρχίζει η αποφασιστική μονομαχία ανάμεσα στη Ζωή και το Θάνατο και μας προσφέρει το κλειδί για μια πλήρη κατανόηση του λειτουργικού μυστηρίου του Πάσχα.
Στην πρώτη Εκκλησία (εκείνη δηλαδή των μεταποστολικών χρόνων), το Σάββατο του Λαζάρου ονομαζόταν «αναγγελία του Πάσχα». Πραγματικά, αυτό το Σάββατο αναγγέλει, προμηνύει, το υπέροχο φως και τη γαλήνη του επόμενου Σαββάτου, του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου, που είναι ημέρα του Ζωηφόρου Τάφου.
Το πρώτο μας βήμα ας είναι η προσπάθεια να καταλάβουμε το εξής: ότι ο Λάζαρος, ο φίλος του Ιησού Χριστού, είναι η προσωποποίηση όλου του ανθρωπίνου γένους και φυσικά κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Η Βηθανία, η πατρίδα του Λαζάρου, είναι το σύμβολο όλου του κόσμου, είναι η πατρίδα του καθενός. Ο καθένας από μας δημιουργήθηκε να είναι φίλος του Θεού και κλήθηκε σ’ αυτή τη θεϊκή Φιλία, που είναι η γνώση του Θεού, η κοινωνία μαζί Του, η συμμετοχή στη ζωή Του. «Εν αύτω ζωή ην, και η ζωή ην το φως των ανθρώπων» (Ιω. 1, 4). Και όμως, αυτός ο φίλος (ο άνθρωπος), τον οποίο τόσο αγαπάει ο Θεός και τον οποίο μόνο από αγάπη δημιούργησε, δηλαδή τον έφερε στη ζωή, τώρα καταστρέφεται, εκμηδενίζεται από μια δύναμη που δεν τη δημιούργησε ο Θεός: τον θάνατο. Ο Θεός συναντάει μέσα στον κόσμο, που Αυτός δημιούργησε, μια δύναμη που καταστρέφει το έργο Του και εκμηδενίζει το σχέδιο Του. Έτσι, ο κόσμος δεν είναι πια παρά θρήνος και πόνος, δάκρυα και θάνατος.
Πολύ εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς: Πώς είναι δυνατόν αυτό; Πώς συνέβη κάτι τέτοιο; Αυτά είναι ερωτήματα που διαφαίνονται στη λεπτομερή διήγηση που κάνει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιο του για τον Ιησού Χριστό, όταν έφτασε στον τάφο του φίλου Του Λαζάρου. « Πού τεθείκατε αυτόν; λέγουσι αυτώ· Κύριε έρχου και ίδε. Εδάκρυσεν ο Ιησούς » (Ιω. 11, 35).
Γιατί, αλήθεια, ο Κύριος δακρύζει βλέποντας τον νεκρό Λάζαρο, αφού γνωρίζει ότι σε λίγα λεπτά ο ίδιος θα του δώσει ζωή; Μερικοί Βυζαντινοί υμνογράφοι βρίσκονται σε αμηχανία σχετικά με το αληθινό νόημα αυτών των δακρύων. Μιλάνε για δάκρυα που χύνει η ανθρώπινη φύση του Χριστού, ενώ η δύναμη της ανάστασης ανήκει στη θεϊκή Του φύση. Η Ορθόδοξη όμως Εκκλησία μάς διδάσκει ότι όλες οι πράξεις του Χριστού ήταν «Θεανδρικές», δηλαδή θεϊκές και ανθρώπινες ταυτόχρονα.
Οι πράξεις Του είναι πράξεις ενός και του αυτού Θεού-Ανθρώπου, του σαρκωμένου Υιού του Θεού. Αυτός, λοιπόν, που δακρύζει δεν είναι μόνο Άνθρωπος αλλά και Θεός, και Αυτός που καλεί τον Λάζαρο να βγει από τον τάφο δεν είναι μόνο Θεός αλλά και Άνθρωπος ταυτόχρονα. Επομένως, αυτά τα δάκρυα είναι θεία δάκρυα. Ο Ιησούς κλαίει, γιατί βλέπει τον θρίαμβο του θανάτου και της καταστροφής στον κόσμο, τον δημιουργημένο από τον Θεό.
«Κύριε, ήδη όζει…», λέει η Μάρθα, και μαζί της οι ευρισκόμενοι εκεί Ιουδαίοι, προσπαθώντας να εμποδίσουν τον Ιησού να ανοίξει τον τάφο και να πλησιάσει τον νεκρό. Αυτή η φοβερή προειδοποίηση αφορά ολόκληρο τον κόσμο, όλη τη ζωή. Ο Θεός είναι η ζωή και η πηγή της ζωής. Αυτός κάλεσε τον άνθρωπο να ζήσει μέσα στη θεία πραγματικότητα της ζωής και εκείνος τώρα «όζει» (μυρίζει άσχημα). Ο κόσμος δημιουργήθηκε να αντανακλά και να φανερώνει τη δόξα του Θεού και τώρα «όζει».
Στον τάφο του Λαζάρου ο Θεός συναντά τον Θάνατο, την πραγματικότητα που είναι αντι-ζωή, που είναι διάλυση και απόγνωση. Ο Θεός συναντά τον εχθρό Του, ο οποίος του απέσπασε τον κόσμο Του και έγινε ο ίδιος «άρχων του κόσμου τούτου». Και όλοι εμείς που ακολουθούμε τον Ιησού Χριστό καθώς πλησιάζει στον τάφο του Λαζάρου, μπαίνουμε μαζί Του στη «δική Του ώρα» («ιδού ήγγικεν η ώρα…»)· στην ώρα για την οποία πολύ συχνά είχε μιλήσει και την είχε παρουσιάσει ως το αποκορύφωμα, το πλήρωμα ολόκληρου του έργου Του.
Ο Σταυρός, η αναγκαιότητά του και το παγκόσμιο νόημά του αποκαλύπτονται με την πολύ σύντομη φράση του Ευαγγελίου: «και εδάκρυσεν ο Ιησούς…». Τώρα, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί δάκρυσε: αγαπούσε τον φίλο Του Λάζαρο και γι’ αυτό είχε τη δύναμη να τον φέρει πίσω στη ζωή. Η δύναμη της Ανάστασης δεν είναι απλώς μια θεϊκή «δύναμη αυτή καθ’ εαυτή», αλλά είναι δύναμη αγάπης, ή μάλλον η αγάπη είναι δύναμη.
Ο Θεός είναι Αγάπη και η Αγάπη είναι Ζωή. Η Αγάπη δημιουργεί Ζωή… Η Αγάπη, λοιπόν, είναι εκείνη που κλαίει μπροστά στον τάφο και η Αγάπη είναι εκείνη που επαναφέρει τη ζωή. Αυτό είναι το νόημα των θεϊκών δακρύων του Ιησού . Μέσα από αυτά η αγάπη ενεργοποιείται και πάλι – αναδημιουργεί, απολυτρώνει, αποκαθιστά τη σκοτεινή ζωή του ανθρώπου:
«Λάζαρε, δεύρο έξω!..», θα ακουστεί βροντερή και επιτακτική η φωνή του Κυρίου: Προσταγή απολύτρωσης. Κάλεσμα στο φως. Ακριβώς γι’ αυτό, το Σάββατο του Λαζάρου είναι το προοίμιο και του Σταυρού ως της μέγιστης θυσίας της αγάπης και της Ανάστασης, ως του τελικού θριάμβου της αγάπης.
Τέλος, η ανάσταση του Λαζάρου παρακινεί τον αμαρτωλό να ελπίζει ότι, ακόμη κι αν είναι πνευματικά νεκρός, μπορεί να ξαναζήσει: «Καμέ, φιλάνθρωπε, νεκρόν τοις πάθεσιν, ως συμπαθής εξανάστησον, δέομαι». Είναι κάποιες φορές που μια τέτοια πνευματική ανάσταση φαίνεται εξίσου αδύνατη όπως και η ανάσταση του Λαζάρου: «Κύριε, ήδη όζει, τεταρταίος γαρ εστι». Όλα όμως είναι δυνατά για τον Ιησού: από το να μεταστρέφει τον πιο σκληρόκαρδο αμαρτωλό μέχρι να αναστήσει έναν νεκρό.
Να λοιπόν τι θα μάθουμε, αν πάμε το Σάββατο αυτό στη Βηθανία, στον τάφο του Λαζάρου. Εμείς όμως δεν θα πάμε απλώς για να συναντήσουμε τον αναστημένο Λάζαρο, όπως έπραξαν οι Ιουδαίοι της εποχής. Εμείς θέλουμε να συναντήσουμε στη Βηθανία τον Ιησού και να ξεκινήσουμε μαζί του τη φετινή Μεγάλη Εβδομάδα. Μας προσκαλεί ο Ίδιος και μας περιμένει.
Η Μάρθα ήρθε κρυφά να πει στην αδελφή της: «Ο διδάσκαλος πάρεστι και φωνεί σοι». Και η Μαρία «ως ήκουσεν, εγείρεται ταχύ και έρχεται προς Αυτόν». Ο Κύριος με καλεί. Θέλει κατά τις ημέρες του Πάθους του, να μην Τον εγκαταλείψω. Θέλει, αυτές ακριβώς τις μέρες, να αποκαλυφθεί σε μένα -που μπορεί ήδη να «όζω»- μ’ έναν τρόπο καινούργιο και υπέροχο. Κύριε, έρχομαι.
Ο Σεβασμιώτατος κ. Βαρνάβας ευχήθηκε στο εκκλησίασμα να ζήσει τη χαρά της λαμπροφόρου Ανάστασης!
