Όταν, στις 28 Οκτωβρίου 1940, ξεκινούσε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, κάποιοι φοιτητές πήγαν στον γηραιό εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά και του ζήτησαν να τους πει δυό λόγια για την νέα εθνική περιπέτεια. Τότε ο Παλαμάς, αφού αποσύρθηκε για λίγα λεπτά στο γραφείο του, βγήκε και τους είπε δύο μόνο στίχους:
«Τούτο τον λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανέναν,
Μεθύστε με τ’ αθάνατο, κρασί του εικοσιένα».
Και πραγματικά οι Έλληνες μέθυσαν και κατήγαγαν μία νίκη υπέροχη, όσο και ανέλπιστη. Κανείς δεν υπολόγιζε να αντισταθούν οι Έλληνες στον Άξονα. Αλλά και όσοι ήλπιζαν σε μία τέτοια αποκοτιά των Ελλήνων, δεν φαντάζονταν πως οι Έλληνες θα νικούσαν τους Ιταλούς, οι οποίοι υπερείχαν σε ποιότητα και ποσότητα οπλικών συστημάτων, σε όγκο στρατού και οργάνωση. Υστερούσαν όμως σε φρόνημα. Αδυνατούσαν τόσο οι Ιταλοί, όσο και οι σύμμαχοί μας να αντιληφθούν τον ελληνικό ηρωισμό, που τόσο έχει εγκυστωθεί στην ελληνική συνείδηση. Από τους Περσικούς Πολέμους η μοίρα μας έχει τους Έλληνες να καταγάγουμε περιφανείς και απρόσμενες νίκες, πολεμώντας πάντοτε με υπέρτερες εχθρικές δυνάμεις. Και όμως παρότι έχουμε ηττηθεί κάποιες φορές, είμαστε ακόμη εδώ. Στον γεωγραφικό μας χώρο, στην κοιτίδα μας· έστω και στην μια πλευρά του Αιγαίου.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ιταλική εισβολή αντιμετωπίστηκε άμεσα και ήδη μετά τις δύο πρώτες εβδομάδες ο ελληνικός στρατός πέρασε στην αντεπίθεση και απελευθέρωσε την Β. Ήπειρο. Τα συμφέροντα των Μ. Δυνάμεων, όμως, σε συνδυασμό με την αλλαγή στρατοπέδου της Ιταλίας στην διάρκεια του πολέμου, επέβαλλαν τελικά την επανυπαγωγή της Β. Ηπείρου στο αλβανικό κράτος μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η νίκη επί των Ιταλών ανάγκασε τους συμμάχους τους, τους Γερμανούς, να επιτεθούν και εκείνοι στην Ελλάδα. Ο Χίτλερ εκείνη την περίοδο ετοιμαζόταν να εισβάλει στην Ρωσία. Ήθελε, λοιπόν, να έχει καλυμμένα τα νώτα του από μία ενδεχόμενη συμμαχική επίθεση μέσω Ελλάδος, ενόσω θα προήλαυνε προς την Μόσχα. Για να το επιτύχει όμως αυτό, έχασε τους κρίσιμους μήνες της άνοιξης, καθώς η Κρήτη κατελήφθη τον Μάιο του 1941. Οπότε άργησε να ξεκινήσουν την επίθεση στην Ρωσία, πράγμα που εν πολλοίς του στοίχισε και την ήττα. Η καθυστέρηση για την κατάληψη της Ελλάδας είχε ως συνέπεια να βρεθεί ο γερμανικός στρατός κοντά στην Μόσχα όταν ξεκίνησε ο χειμώνας και να ηττηθεί πρωτίστως από το ψύχος και την έλλειψη τροφίμων.
Η κάθοδος των γερμανικών δυνάμεων στα Βαλκάνια ανάγκασε όλα τα βαλκανικά κράτη να παραδοθούν. Οι Βούλγαροι, μάλιστα, συμμάχησαν μαζί τους. Μόνη εξαίρεση η Ελλάδα και σε έναν βαθμό η Σερβία. Η ηρωική αντίσταση στα οχυρά κάμφθηκε όταν τα γερμανικά στρατεύματα υπερφαλάγγισαν τους υπερασπιστές τους και έφτασαν στην Θεσσαλονίκη. Το τρίτο δεκαήμερο του Απριλίου οι Γερμανοί κατέλαβαν την Αθήνα και την Πελοπόννησο. Άρχισε έτσι η σκλαβιά που στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς στην Ελλάδα.
Η χώρα γνώρισε τριπλή κατοχή, καθώς τα εδάφη της κατελήφθησαν από Γερμανούς, Ιταλούς αλλά και Βούλγαρους, οι οποίοι βρήκαν ευκαιρία να καταλάβουν ως σύμμαχοι των Γερμανών περιοχές της Μακεδονίας (τότε δεν υπήρχαν ακόμη «Βορειομακεδόνες» και την Μακεδονία την διεκδικούσαν οι Βούλγαροι). Κατά την κατοχή η χώρα υπέμεινε τα πάνδεινα και η πείνα «θέρισε» ιδίως τον αστικό πληθυσμό. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός πως οι Γερμανοί συνέλεγαν το σύνολο της αγροτικής παραγωγής για τον στρατό τους με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη ανεπάρκεια αγαθών στις πόλεις, που σε συνδυασμό με τον δριμύ χειμώνα του 1941-1942 προκάλεσε εκατόμβη θυμάτων.
Ο ελληνικός λαός βέβαια δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Οι Κρητικοί αντιστάθηκαν με τσουγκράνες και μαχαίρια στις ειδικές δυνάμεις της Βέρμαχτ, που τελικά κατέλαβαν το νησί. Οι συστημικοί πολιτικοί και ο βασιλιάς κατέφυγαν υπό αγγλική προστασία στο Κάιρο, στο συμμαχικό στρατηγείο Μ. Ανατολής. Μαζί τους και αρκετός αριθμός στρατιωτών, που πολέμησαν στο πλευρό των συμμάχων στο μέτωπο των πετρελαίων, στην Β. Αφρική. Αλλά και στην κατεχόμενη Ελλάδα η αντίσταση υπήρξε καθολική προς τους κατακτητές. Κυριότερη έκφραση της εθνικής αντίστασης υπήρξε η οργάνωση του ένοπλου αγώνα στην ύπαιθρο. Από το 1942 ήδη λειτουργούσαν οι δύο μεγαλύτερες αντιστασιακές οργανώσεις, ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ και μαζί τους πολλές μικρότερες. Η δράση τους υπήρξε σπουδαία και έθεσαν υπό τον έλεγχό τους ολόκληρες πόλεις και επαρχίες προτού οι Γερμανοί αρχίσουν να αποχωρούν. Η σημαντικότερη ίσως ενέργειά τους, η μεγαλύτερη δολιοφθορά, όπως χαρακτηρίστηκε από τους συμμάχους, στην κατεχόμενη Ευρώπη υπήρξε η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία των δυνάμεων του ΕΔΕΣ με αυτές του ΕΛΑΣ, δείχνοντας τον δρόμο που έπρεπε να ακολουθηθεί μετά την απελευθέρωση. Δυστυχώς, οι ξένες δυνάμεις ενέσπειραν την διχόνοια και αλλότριες ιδεολογίες στην Ελλάδα προκειμένου να την υποτάξουν στις βουλήσεις τους.
Η νίκη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έφερε την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1944. Η χώρα βγήκε από την σκληρή κατοχή και άρχισε εκ νέου τον ελεύθερο βίο της, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά την γνωστή ρήση του στρατηγού Μακρυγιάννη πώς «όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούν. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά». Για την λεηλασία της χώρας, τις καταστροφές που υπέστησαν οι υποδομές της, αλλά κυρίως για τις βαρύτατες ανθρώπινες απώλειες η Γερμανία δεσμεύτηκε με τις συνθήκες που υπέγραψε στο τέλος του πολέμου να πληρώσει πολεμική αποζημίωση την οποία μέχρι σήμερα δεν έχει καταβάλει.