Το Παλαιομονάστηρο του Οσίου Λεοντίου στο Αίγιο
Η ιστορία της συνδέεται με τη ζωή του Οσίου Λεοντίου, ο οποίος ασκήτευσε στην περιοχή στα τέλη του 14ου – αρχές του 15ου αιώνα και ίδρυσε την πρώτη μονή στη θέση «Παλαιομονάστηρο», όπου υπήρχε ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, με την ενίσχυση των θείων του, Θωμά και Δημήτριου Παλαιολόγου, δεσποτών του Μυστρά.
Μέσα στο δάσος, στους πρόποδες του Όρους Κλωκός, περίπου 15 χιλιόμετρα μακριά από το Αίγιο, είναι κτισμένη η ιερά μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, μία από τις σπουδαιότερες μονές της Πελοποννήσου.
Η ιστορία της συνδέεται με τη ζωή του Οσίου Λεοντίου, ο οποίος ασκήτευσε στην περιοχή στα τέλη του 14ου – αρχές του 15ου αιώνα και ίδρυσε την πρώτη μονή στη θέση «Παλαιομονάστηρο», όπου υπήρχε ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, με την ενίσχυση των θείων του, Θωμά και Δημήτριου Παλαιολόγου, δεσποτών του Μυστρά. Η μονή καταστράφηκε από τους Τούρκους δύο φορές, το 1500 και το 1620. Μετά την πρώτη καταστροφή ανακαινίσθηκε, ενώ μετά τη δεύτερη μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση. Καταστράφηκε πάλι από τους Τουρκαλβανούς το 1772, και ανοικοδομήθηκε δέκα χρόνια αργότερα από τους ελάχιστους μοναχούς που είχαν διασωθεί.
Στην επανάσταση του 1821 συμμετείχε ενεργά στον ένοπλο Αγώνα, πρόσφερε χρήματα και χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο και αποθήκη τροφίμων και πολεμοφοδίων. Στα χρόνια μετά την απελευθέρωση, γνώρισε μεγάλη ακμή και είχε σπουδαίο πνευματικό έργο, με τη λειτουργία σχολείου και βιβλιοθήκης. Σήμερα είναι ανδρική και έχει γίνει γνωστή για την παραγωγή της φημισμένης ροδοζάχαρης, ενός ιδιαίτερου γλυκού του κουταλιού, που παρασκευάζεται από ροδοπέταλα.
O Όσιος Λεόντιος γεννήθηκε στη Μονεμβασία της Πελοποννήσου .Ο πατέρας του ήταν αρκετά πλούσιος και επίσημος άνδρας. Ο βασιλιάς Ανδρόνικος Β’, ο Παλαιολόγος (1283 – 1328 μ.Χ.) ανέθεσε σ’ αυτόν σπουδαία θέση στην κεντρική διοίκηση του Μοριά. Ο Λέων λοιπόν, έτσι ονομαζόταν πριν, έτυχε μεγάλης φροντίδας από τους γονείς του και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη ξένες γλώσσες, φιλοσοφία και θεολογία.
Κατά την Τουρκοκρατία, η μονή ήταν πνευματικό κέντρο και εθνικός προμαχώνας. Μόλις κηρύχθηκε η Επανάσταση, οι μάχιμοι μοναχοί της μονής κατέβηκαν στο Αίγιο και κατατάχθηκαν στο επαναστατικό σώμα του Γερμανού που πήρε μέρος στην πρώτη πολιορκία του Πατρινού κάστρου. Τον Μάιο του 1821, η μονή των Ταξιαρχών γίνεται αποθήκη τροφίμων, διαφόρων πολεμοφοδίων και εξακολουθεί να είναι μέχρι το 1827. Έτσι, από την αρχή ως το τέλος του μεγάλου Αγώνα, η μονή των Ταξιαρχών υπήρξε μια αξιόλογη επαναστατική εστία.
Ιδιαίτερη είναι η υλική προσφορά της μονής στην Επανάσταση του 1821. Στο χειρόγραφο κώδικα του μοναστηριού αναγράφονται με λεπτομέρεια τα χρηματικά ποσά, τα ασημικά κλπ, που δόθηκαν για τον αγώνα και, μάλιστα, πολλές φορές ύστερα από δανεισμό, γιατί το μοναστήρι ήταν χρεωμένο με μεγάλο τόκο.
Μετά την απελευθέρωση, η μοναχική κοινότητα των Ταξιαρχών παρουσιάζει πλούσια δράση στον πνευματικό, στον εκκλησιαστικό και κοινωνικό τομέα της ελληνικής ζωής. Το 1833, είχε 74 μοναχούς. Οι εγγράμματοι μοναχοί κατέβηκαν στο Αίγιο και εργάστηκαν στα γύρω χωριά σαν εφημἐριοι, δάσκαλοι, συμβολαιογράφοι και δικολάβοι (δικηγόροι).Το 1837, ο Ηγούμενος της μονής Μελέτιος Ροβήτος, ίδρυσε ελληνικό σχολείο στη μονή, όπου δίδαξαν πολλοί μοναχοί και λαϊκοί με εξαιρετική μόρφωση. Από το ελληνικό αυτό σχολείο απεφοίτησαν πάρα πολλοί μοναχοί με αξιοσημείωτη μόρφωση, που στελέχωσαν στη συνέχεια την Εκκλησία.Το 1880, ιδρύεται με άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Γυμνάσιο που λειτούργησε μέχρι το 1926. Μετά την κατοχή, που και πάλι η ελληνική ύπαιθρος βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση, η μονή Ταξιαρχών διαδραματίζει τον πνευματικό της ρόλο με την ίδρυση Γυμνασίου – Οικοτροφείου, που λειτούργησε δωρεάν μέχρι το 1970 περίπου, και προσέφερε πάρα πολλά στα φτωχόπαιδα της υπαίθρου.
Στην Ι. Μονή φυλάσσονται τα λείψανα: Αγ. Ιωάννη του Ελεήμονος, του Αγ. Χαραλάμπους, μέρος της κάρας του Αγ. Ξενοφώντος, του Αγ. Γεωργίου, Παντελεήμονος, Βασιλείου, Μαρίνης, Αρτεμίου. Λείψανα Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, μέρος της κάρας Αγ. Κυριακής, Αγ. Στεφάνου, μέρος της χείρας Αρέθα κ.λ.π. Όλα αυτά τα ιερά λείψανα είναι προσφορά πλούσιων μεγάλων μονών σε λείψανα, όπου η κάθε μία εμπιστευόταν μικρό μέρος του θησαυρού της στη μονή των Ταξιαρχών, ιδιαίτερα μετά από κάθε καταστροφή της μονής.
Το κατ’ εξοχήν προϊόν της Ιεράς Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών είναι η πασίγνωστη αυθεντική ροδοζάχαρη, ένα γλυκό κουταλιού φτιαγμένο από ροδοπέταλα, με την παραδοσιακή συνταγή των μοναχών.
