Του Βασίλη Τσιαμάκη, θεολόγου (ΕΚΠΑ),
Μεταπτυχιακού ερευνητή στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Κάθε Πάσχα σε όλο τον κόσμο, η θύμηση των περισσοτέρων χριστιανών ανατρέχει στην αγία γη, στα Ιεροσόλυμα, εκεί που εξελίχθησαν τα τελευταία γεγονότα των Παθών και της Ανάστασης του Ιησού Χριστού. Η Μεγάλη Εβδομάδα, αποτελεί αναμφισβήτητα την πιο σημαντική εβδομάδα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες εκατομμύρια χριστιανών, εναποθέτουν τις ελπίδες τους στον Πανάγιο Τάφο.
Έχουν περάσει 7 χρόνια από την ολοκλήρωση των εργασιών αποκαταστάσεις του Μνημείου από τη Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με επικεφαλής την Ομότιμη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π., Μέλος ΔΕ ΤΕΕ, κ. Τώνια Μοροπούλου. Η κ. Μοροπούλου συζητώντας μαζί μας, αυτή τη Μεγάλη Εβδομάδα, θυμάται:
«Το εμβληματικότερο μνημείο του Χριστιανισμού και όχι μόνον, ο Πανάγιος Τάφος, λαξευμένος στο βράχο, αποκαλύφθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και περικλείστηκε από κιβώριο, οκταγωνικό αρχικά, με πεσσούς αργότερα, ως άμβωνας ή ως μαυσωλείο μετά από μία αλληλουχία καταστροφών και αναστηλώσεων, που αναδεικνύουν την ιστορική συνέχεια όλων των πολιτισμών στο Ναό της Αναστάσεως Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο Θεόφιλος ο Γ’, με κάλεσε τον Μάρτιο του 2015, προκειμένου να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες παραμορφώσεις του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου. Προς τούτο συγκροτήθηκε η Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου από τους: Ομ. Καθ. Ε. Κορρέ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Καθ. Α. Γεωργόπουλο, Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών, Καθ. Α. Μοροπούλου, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Καθ. Κ. Σπυράκο, Αν. Καθ. Χ. Μουζάκη, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Η διαγνωστική μελέτη και η πρόταση αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν αρχές του 2016 και παρουσιάστηκαν στις 8 Μαρτίου στα Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, παρουσία των επικεφαλής των τριών Χριστιανικών Κοινοτήτων. Με γεωμετρική τεκμηρίωση, με τρισδιάστατα μοντέλα, με χαρακτηρισμό των υλικών, με επιτόπου μετρήσεις, με μη καταστροφικές μεθόδους, που μας επέτρεψαν να δούμε μέσα από τις ορθομαρμαρώσεις, διαγνώσαμε την κρίσιμη κατάσταση της δομικής συμπεριφοράς του μνημείου και διαμορφώσαμε την πρόταση αποκατάστασης με μια αλληλουχία συμβατών και επιτελεστικών υλικών και ελάχιστα παρεμβατικών επεμβάσεων. Στηριγμένη στο διάλογο η ιστορική κοινή απόφαση των τριών Χριστιανικών Κοινοτήτων στις 22 Μαρτίου του 2016, επέτρεψε να αρχίσει το έργο, ορίζοντας με επικεφαλής και επιστημονικά υπεύθυνη, αναθέτοντας δε στην Διεπιστημονική Ομάδα ΕΜΠ την υψηλή επιστημονική επιστασία (Εικόνα 1). Το Έργο ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στις 22 Μαρτίου του 2017».
– κ. Μοροπούλου, περιγράψτε μας την όλη επιστημονική εργασία που επιτελέσατε επι του Ιερού Κουβουκλίου, τι νιώσατε;
– κ. Μοροπούλου: «Από το Ιερό Κουβούκλιο, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων μεταδίδει το Άγιο Φως σε όλη την Ανθρωπότητα. Για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων από τη Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, έγινε ορατός ο Ιερός Βράχος, το αρχέτυπο υλικό του ταφικού μνημείου και θα μείνει για πάντα ανοιχτό το «παράθυρο» που θα τον φέρνει κοντά στους προσκυνητές (Εικόνα 2). 26 Οκτωβρίου του 2016 ανοίξαμε τον Πανάγιο Τάφο, μετά από επτά, ή κατά άλλους πέντε αιώνες, για να τον προστατεύσουμε από τα ενέματα. Και ήταν εκείνος που προστάτευσε όλο το έργο και εμάς. Η μετάδοση εκείνο το βράδυ από το National Geographic σε όλη την Ανθρωπότητα έφερε στον Πανάγιο Τάφο περισσότερους από δύο δισεκατομμύρια, προσκυνητές νοερά μαζί μας. Κι εμείς, με την έγκριση των τριών Προκαθημένων και όλου του Ιερατείου, που με αγωνία παρακολουθούσε το άνοιγμα του Παναγίου Τάφου, είχαμε τη δυνατότητα να πάρουμε για πρώτη φορά στην ιστορία μετρήσεις και δείγματα, ώστε να τεκμηριώσουμε την ιστορία και τη μορφολογία του ιερού μνημείου με μη καταστροφικές και αρχαιομετρικές μεθόδους και αρχαιογεννετική. Έτσι επιβεβαιώσαμε επιστημονικά ότι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη ήταν αυτοί που ανέδειξαν και ορθομαρμάρωσαν τον Πανάγιο Τάφο. Ταυτόχρονα, η αρχαιομετρική διερεύνηση επιβεβαίωσε την ιστορική εξέλιξη του μνημείου, στις περιόδους του Βυζαντίου, των Σταυροφόρων, της Αναγέννησης και της τελευταίας αποκατάστασης το 1810 από τον Κάλφα Κομνηνό τον Μυτιληναίο, και συνέβαλλε με τον μη καταστροφικό έλεγχο και την τρισδιάστατη τεκμηρίωση στη διερεύνηση της κατάστασης διατήρησης του υπόγειου χώρου και του Ιερού Βράχου μέχρι το βάθος της Ροτόντας.
«Οι Μυροφόρες ήρθαν ξανά, μύρα προσφέρουσι, στον Χριστό». Ήρθαν ξανά, γιατί δεν τις έβλεπε κανείς, ήταν μαύρες τόσους αιώνες.
Ο άνω τρούλος του μνημείου, ήταν κι αυτός ένα μαύρο επιστέγασμα, που σήμερα έχει ξαναβρεί τα αναστάσιμα χρώματα του, ενώ αποκαταστάθηκαν και οι Αξίες του Ιερού Κουβουκλίου, μαζί με τις ελληνικές επιγραφές, που διατρέχουν το άνω διάζωμα και τις οποίες αποκαλύψαμε και συντηρήσαμε. Ο σταυρός του Κομνηνού – «15 Οκτωβρίου 1809 Κάλφας Κομνηνός ο Μυτιληναίος εποίησεν» – βρέθηκε στον ακρογωνιαίο λίθο στη νοτιοανατολική πλευρά του Ιερού Κουβουκλίου και με χρυσό αντίγραφό του επιστεγάστηκε μετά από φωτογραμμετρική προσομοίωση, κατ’ αναλογία στο μνημείο ο τρούλος.
Η ενέργεια που εκλύθηκε όταν ανοίξαμε τον Πανάγιο Τάφο ήταν αισθητή. Έσβηναν τα όργανα. Μπορέσαμε να μετρήσουμε ώρες αργότερα, όταν αποκαταστάθηκε η ισορροπία. Βγαίνοντας από το Ιερό Κουβούκλιο για να κάνω δηλώσεις στο National Geographic, δεν μπορούσα παρά να πω την αλήθεια: «Αυτός ο Τάφος είναι ζωντανός και μιλάει σε όλη την Ανθρωπότητα».
– Τι αισθήματα σας άφησε όλη αυτή η επιστημονική εργασία μετά από τόσα χρόνια, τι έχετε να θυμάστε;
– κ. Μοροπούλου: «Μαζί με 70 Έλληνες επιστήμονες, αναστηλωτές, συντηρητές, τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, δουλέψαμε μέρα και νύχτα, σε δύο βάρδιες το εικοσιτετράωρο ασταμάτητα, με το μυαλό μας, με τα χέρια μας, με την ψυχή μας, ώστε σε λιγότερο από εννέα μήνες να παραδώσουμε το Ιερό Κουβούκλιο στις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες που μας το εμπιστεύτηκαν, αλλά και σε ολόκληρη την Οικουμένη (Εικόνα 3). Το έργο δε θα μπορούσε να εκτελεσθεί και να ολοκληρωθεί: χωρίς τις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες και ιδιαίτερα το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων που μας έδωσαν τη μοναδική αυτή ευκαιρία. Χωρίς τους μικρούς και μεγάλους χορηγούς από όλο τον κόσμο, που έκαναν το αδύνατο εφικτό, με προεξάρχoν το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων και την Μεγάλη Ευεργέτη Μίκα Έρτεγκουν. Χωρίς την αποδοχή όλων των Θρησκευτικών Κοινοτήτων της Ιερουσαλήμ, Χριστιανικών ή μη. Χωρίς το έμπρακτο ενδιαφέρον των Αρχών του Κράτους του Ισραήλ, αλλά και της Παλαιστινιακής Αρχής, καθώς και το ενδιαφέρον του Βασιλιά της Ιορδανίας. Στην τελετή της παράδοσης του Ιερού Κουβουκλίου, στις 22 Μαρτίου 2017, ο Χριστιανικός κόσμος βρέθηκε ενωμένος και Οικουμενικά, με όλη τη φλεγόμενη Μέση Ανατολή, και με την Ελλάδα ενωμένη στο επίκεντρο. Η Διεπιστημονική Ομάδα, με την επιστημονική της υποστήριξη και το σεβασμό της στις αξίες του μεγάλου αυτού μνημείου, ήταν αυτή που στη διάρκεια του διαλόγου με τις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες, στις συνεδριάσεις της επιτροπής διοίκησης αλλά και στις διαδικασίες του ίδιου του έργου, ενίσχυε αυτή την Ενότητα. Αλλά και όλος ο κόσμος, όπως υποδέχθηκε, όπως σχολίασε, όπως υποστήριξε το έργο, έγινε φορέας των Αξιών του Παναγίου Τάφου».
Πηγή: Κιβωτός της Ορθοδοξίας