Στο τέλος τελέστηκε το καθιερωμένο μνημόσυνο για τους αειμνήστους εκπαιδευτικούς και ευεργέτες της παιδείας και εκφωνήθηκε ομιλία από τον εκπαιδευτικό Πρωτοπρ. Λεωνίδα Αφεντούλη, ενώ ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνου στον ανδριάντα του ευεργέτου της πόλεως, Δημήτριο Ρακτιβάν.
Ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων: Λαμπρύνεται σήμερα ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ τιμώντας τή μνήμη τῶν τριῶν μεγάλων πατέρων καί φωστήρων της, τήν κοινή μνήμη τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως καί τοῦ ἐπίσης ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, γιατί στά πρόσωπά τους βρῆκε τούς σοφούς ἱεράρχες, τούς ἐμπνευσμένους διδασκάλους, τούς διαπρυσίους κήρυκες τῆς ἀληθείας της, τούς ἀκλόνητους στύλους τῆς πίστεώς της, τούς ἀκαταίσχυντους προστάτες τῶν δογμάτων της, ἀλλά καί τούς στοργικούς ποιμένες τοῦ λαοῦ της καί τούς ἀσφαλεῖς πλοηγούς τοῦ σκάφους της πρός τόν λιμένα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Μαζί μέ τήν Ἐκκλησία μας ὅμως λαμπρύνεται καί ἡ Παιδεία μας, ἡ ὁποία ἀνακήρυξε τούς τρεῖς μεγάλους Ἱεράρχες προστάτες της καί τούς τιμᾶ ὡς πρότυπα μαθητῶν καί διδασκάλων ἀλλά καί ὡς θεμέλιους λίθους τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων.
Καί αὐτό γιατί οἱ ἑορταζόμενοι ἅγιοι τρεῖς Ἱεράρχες δέν ἦταν μόνο κατά κόσμον σοφοί, δέν ἦταν μόνο κορυφαῖοι ἐπιστήμονες, εὐφραδεῖς ρήτορες, γοητευτικοί συνομιλητές, βαθυστόχαστοι φιλόσοφοι, λυρικότατοι ποιητές καί ὑψιπέτες τοῦ πνεύματος. Ἦταν βεβαίως καί ὅλα αὐτά, ὅπως καί πολλά ἄλλα, ὄχι μόνο γιατί εἶχαν λάβει ἀπό τόν Θεό τό χάρισμα τῆς σοφίας καί τῆς εὐφυΐας, ἀλλά καί γιατί δέν ἀρκέσθηκαν μόνο σ᾽ αὐτό πού τούς δόθηκε ἀπό τόν Θεό, γιατί δέν ἐπαναπαύθηκαν σ᾽ αὐτό οὔτε πολύ περισσότερο τό σκόρπισαν ἄσκοπα καί μάταια. Ἐργάσθηκαν καί καλλιέργησαν τό χάρισμα πού ἔλαβαν, μελέτησαν, κοπίασαν, σπούδασαν, καί τό αὔξησαν μέ τή συνδρομή καί τή βοήθεια καί τῶν φημισμένων διδασκάλων, κοντά στούς ὁποίους φοίτησαν στήν Ἀλεξάνδρεια, στήν Ἀντιόχεια, στήν Ἀθήνα καί στήν Κωνσταντινούπολη.
Ἀπέκτησαν μέ τή μελέτη καί τήν ἐπιμέλειά τους τήν κατά κόσμον σοφία, ἀλλά δέν περιορίσθηκαν μόνο σ᾽ αὐτήν. Φρόντισαν νά ἀποκτήσουν καί τή σοφία τοῦ Θεοῦ. Φρόντισαν νά τόν γνωρίσουν βαθύτερα μελετώντας τήν Ἁγία Γραφή καί τά ἔργα τῶν προγενέστερων πατέρων, ἀλλά καί νά τόν πλησιάσουν περισσότερο μέ τήν ἄσκηση, μέ τήν προσευχή, μέ τήν καλλιέργεια τῆς ἀρετῆς.
Καί ἔτσι ἔγιναν πρότυπα μαθητῶν καί πρότυπα διδασκάλων, τά ὁποῖα ἀναγνώριζαν καί σεβόταν ὄχι μόνο οἱ συμμαθητές τους ἀλλά καί οἱ καθηγητές τους, γιατί διέκριναν στά πρόσωπά τους τήν ἁπλότητα, τήν ταπεινοφροσύνη καί τήν εὐγένεια τῶν ἀληθινά σοφῶν καί τῶν πραγματικά μεγάλων, πού δέν ζοῦν στόν δικό τους κόσμο ἀλλά βρίσκονται δίπλα καί στηρίζουν καί μεριμνοῦν μέ ἀγάπη γιά τούς ἀδύναμους, γιά ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, γιά ὅσους ἀδικοῦνται, γιά ὅσους δέν ἔχουν κανέναν νά τούς ὑπερασπισθεῖ καί νά τούς βοηθήσει.
Γι᾽ αὐτό καί δέν τιμᾶ τούς ἁγίους τρεῖς Ἱεράρχες μόνο ἡ Ἐκκλησία, δέν τούς τιμᾶ μόνο ἡ ἐκπαιδευτική κοινότητα καί ὁ κόσμος τῆς ἐπιστήμης καί τῆς γνώσεως, τούς τιμᾶ ὁλόκληρη ἡ οἰκουμένη, γιατί εἶναι οἰκουμενικοί διδάσκαλοι καί φωστῆρες, οἱ ὁποῖοι καταυγάζουν μέ τή σοφία τους ἀλλά καί μέ τά ἔργα τους καί μέ τήν κοινωνική τους δράση ὅλο τόν κόσμο. Τούς τιμᾶ ὅλος ὁ κόσμος γιά τήν προσφορά τους στόν ἄνθρωπο στό σύνολό του καί γιατί μέ τό ἔργο καί μέ τή ζωή τους ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ γνώση δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά εἶναι μέσο γιά τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου, ἐφόσον ἀξιοποιεῖται κατάλληλα καί δέν ἐργαλειοποιεῖται γιά ἐπίδειξη, γιά προβολή καί γιά ὑλικό κέρδος, πολύ περισσότερο ὅμως ὡς μέσο γιά νά κυριαρχήσει αὐτός πού τό κατέχει στούς συνανθρώπους του.
Τό παράδειγμα τῆς ζωῆς καί τῆς σοφίας τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν πού τιμοῦμε σήμερα θά πρέπει νά ἀποτελεῖ τή λυδία λίθο στήν ὁποία θά πρέπει νά δοκιμάζονται ὅλα τά ἐκπαιδευτικά καί παιδαγωγικά προγράμματα, ἐάν θέλουμε νά ἐπιτυγχάνουν τόν σκοπό τους, δηλαδή τήν ἀληθινή μόρφωση τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων μας. Ἄν θέλουμε ὄχι μόνο νά τά ἐφοδιάσουμε μέ προσόντα καί δεξιότητες, ὥστε νά ἀνταποκρίνονται στόν ἐξαιρετικά ἀνταγωνιστικό σύγχρονο κόσμο, ἀλλά καί νά τά ἐνισχύσουμε μέ ὅλες ἐκεῖνες τίς ψυχικές δυνάμεις πού θά τούς δώσουν τή δυνατότητα νά ἀνταπεξέρχονται στίς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς μας χωρίς νά συνθλίβονται ὡς ἄνθρωποι, χωρίς νά χρειάζονται ψεύτικες διεξόδους χαρᾶς καί εὐτυχίας, χωρίς νά ἐπιζητοῦν μόνο τά ἐφήμερα καί στή συνέχεια νά διαπιστώνουν ὅτι ἔχασαν ὅλα αὐτά, γιά τά ὁποῖα ἐπί χρόνια κοπίαζαν καί μαζί μέ αὐτά ἔχασαν καί τόν ἑαυτό τους.
Ἡ κοινωνία μας, ἡ πατρίδα μας, ὁ κόσμος μας ἔχει σήμερα ἀνάγκη ἀπό προσωπικότητες, ἀπό ἀνθρώπους, πού θά βαδίσουν στά ἴχνη τῶν τριῶν μεγάλων Ἱεραρχῶν, καί εἶναι δικό μας χρέος, χρέος τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Παιδείας καί τῆς Πολιτείας, νά ὁδηγήσει διά τῆς Παιδείας καί τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας τά παιδιά καί τούς νέους μας σ᾽ αὐτόν τόν δρόμο. Γιατί μόνο ἔτσι ἡ ἑορτή τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν, ἡ ἑορτή τῆς Παιδείας καί τῶν Γραμμάτων θά ἔχει πραγματικό νόημα καί σημασία.
