Η τιμή προς την Κυρία Θεοτόκο
Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου
Εσυνήθιζε ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης να λέγει ότι «όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή της Παναγίας μας επί της γης, τόσο περισσότερη Χάρη Παναγίου Πνεύματος κομίζει». Ωσάν εκείνον τον μακάριο Μοναχό στα Καυσοκαλύβια: είχε αγγελική φωνή και ήταν λαμπρός ιεροψάλτης. Κάθε που έψελνε το «Άξιον Εστί» άνοιγε διάπλατα τα χέρια του προς τιμήν και σεβασμό της Κυρίας Θεοτόκου και τα κανδύλια του ναού, με τρόπο θαυματουργικό, αυτοκινούνταν ρυθμικά, πανηγυρικά, αναστάσιμα! Επανηγύριζε ο Ουρανός, επανηγύριζε ολάκερος ο αγγελικός κόσμος στο άκουσμα του εξαίσιου θεομητορικού ύμνου…
Αποτελεί πλέον ιερή και ευλογημένη συνήθεια, εκκλησιαστική εμπειρία εκπεφρασμένη και εναρμονισμένη στην αθωνική και αγιορείτικη Παράδοση, το παράδειγμα του αγίου Εφραίμ του Κατουνακιώτη: εκαθόταν και συνομιλούσε με κάποιο πνευματικό του παιδί, έξω από το κελλί του. Ξαφνικά, και χωρίς να συντρέχει ειδικός λόγος εκ της συνομιλίας, ο γέροντας πετάχτηκε όρθιος και έκαμνε βαθύτατη υπόκλιση ευσεβείας προς ένα συγκεκριμένο σημείο. Το παράδοξο του εν λόγω περιστατικού ήταν ότι προς εκείνο το σημείο που εκοιτούσε και υποκλινόταν ο άγιος, δεν υπήρχε κανείς! Σύντομα, όμως, ο άγιος ετακτοποίησε τους λογισμούς απορίας του συνομιλητή του: «Συγχώρα με παιδί μου, εάν σε τρόμαξα. Αλλά να, επέρασε η Κυρία Θεοτόκος, ως κάμνει καθημερινά εδώ στον Άθωνα, και ευλογεί όλα τα καλογέρια και παιδιά Της και Της έβαλα μετάνοια!».
Η Κυρία Θεοτόκος, λέγει ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, είναι η μόνη που προσφωνεί τον Κύριο Ιησού Χριστό «Υιέ και Θεέ μου». Ως δούλη κατά τη θεότητα του Θεανθρώπου και ως Μητέρα κατά την ανθρωπότητά Του. Έτσι, έχει ταυτόχρονα πρεσβεία δουλική και κυρίως, πρεσβεία μητρική και, επομένως, σκέπει, σώζει και αγιάζει. Εκείνη, ως θυγατέρα του Πατρός, Μητέρα του Υιού και Νύμφη του Παναγίου Πνεύματος, κατά τον υμνωδό.
Έτσι, λειτουργικά, οι πιστοί αποδίδουν την πρέπουσα τιμή προς την Κυρία Θεοτόκο, κάμνοντας το σημείο του Σταυρού σε κάθε αναφορά του ονόματός Της και, ει δυνατόν, στεκόμενοι όρθιοι όταν ψάλλεται το θεομητορικό Της πρόσωπο.
