Οι γονείς του Ναζαρίου (Αφρικανός και Περπετούα) λέγεται ότι υπήρξαν μαθητές του Αποστόλου Πέτρου, ο όποιος τους είλκυσε στη χριστιανική πίστη και τους βάπτισε. Ο γιος τους έμεινε ορφανός σε νεαρή ηλικία, μέσα σε μία διεφθαρμένη κοινωνία. Αλλά ο Ναζάριος είχε κληρονομήσει τις αρετές των γονέων του. Έμεινε αγνός και άμεμπτος, σύμφωνα με τη συμβουλή του πνευματικού του πατέρα Αποστόλου Πέτρου, που λέει: «Τὰς ψυχὰς ὑμῶν ἡγνικότες ἐν τῇ ὑπακοῇ τῆς ἀληθείας» (Α’ επιστολή Πέτρου, α’ 22). Οφείλετε, λέει ο Απόστολος Πέτρος, να κάνετε αγνές και καθαρές τις ψυχές σας από κάθε ακάθαρτο πάθος και επιθυμία και κλίση, με την υπακοή σας στην αλήθεια του Ευαγγελίου. Και ο Ναζάριος όχι μόνο έμεινε αγνός μέσα στο διεφθαρμένο κοινωνικό του περιβάλλον, αλλά όταν έγινε 20 χρονών διαμοίρασε τα υπάρχοντα του στους φτωχούς και άρχισε περιοδείες, κηρύττοντας το Ευαγγέλιο με πολλή καρποφορία.
Όταν πήγε στα Μεδιόλανα, συνάντησε δύο ευσεβείς άνδρες, τον Προτάσιο και τον Γερβάσιο. Εκεί, και οι τρεις μαζί δια του θείου λόγου πέτυχαν πολλές κατακτήσεις. Όχι μόνο από τον όχλο, αλλά και από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις.
Κατόπιν ο Ναζάριος πήγε στη Γαλλία, όπου με το δίχτυ του λόγου είχε πολλές επιτυχίες. Μεταξύ αυτών που πίστεψαν, ήταν και μια νεαρή ψυχή, ο Κέλσιος.
Όταν ο Ναζάριος επέστρεψε στα Μεδιόλανα, τον συνέλαβαν. Προηγουμένως είχαν συλλάβει και τους Προτάσιο και Γερβάσιο. Ο έπαρχος Αννουλίνος, όταν είδε ότι δεν άλλαζαν την πίστη τους, όλους, μαζί με το νεαρό Κέλσιο, τους αποκεφάλισε.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τετράριθμον σύνταγμα, τῶν Ἀθλητῶν τοῦ Χριστοῦ, Λαζάριον μέλψωμεν, σὺν Γερβασίω ὁμού, Προτάσιον Κέλσιον οὗτοι γὰρ τὴν Τριάδα, ἀνεκήρυξαν πάσι, λύσαντες δι’ ἀγώνων, τὴν πολύθεον πλάνην. Αὐτῶν Χριστὲ ἰκεσίαις, πάντας ἐλέησαν.
Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορός, Ἀγγελικὸς.
Μαρτύρωv τοῦ Xριστοῦ, τὴv τετράριθμον δόξαv, ὑμνήσωμεν πιστοί, εὐφημίαις ἀσμάτωv, Ναζάριοv Προτάσιον, καὶ Γερβάσιον Κέλσιον, οὗτοι ἤθλησαν μέχρι τομῆς καὶ θανάτου, οὗτοι στέφαvον, τῆς ἀφθαρσίας λαβόντες, αἰτοῦσι σωθῆναι ἡμᾶς.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Τεσσάρων Ἱερῶν, ἀθλησάντων Μαρτύρων, τὴν θείαν καὶ σεπτήν, ἑορτάζομεν μνήμην, τρυφῶντες τὰ θαύματα, καθ’ ἑκάστην ὡς νάματα, ἅπερ βρύουσιν, ἐκ τῶν τιμίων λειψάνων, ἀποπαύοντες, τὰς τῶν πιστῶν ἀσθενείας, δυνάμει τοῦ Πνεύματος.
Ὁ Οἶκος
Τῶν Ἀθλοφόρων τὴν ἄθλησιν, τὰ παλαίσματα, καὶ τὸν ἔνδοξον θάνατον, δεῦτε φιλέορτοι ἅπαντες, ὕμνοις ἐγκωμίων καὶ ᾠδαῖς εὐφημήσωμεν τὴν τετράριθμον φάλαγγα, τὸν σοφὸν Προτάσιον, σὺν τούτῳ Γερβάσιον, καὶ τὸν θεῖον Ναζάριον, ἅμα Κελσίῳ τῷ θεηγόρῳ καὶ νέῳ πεφηνότι· ὅτι πᾶσαν τῶν Ἑλλήνων ἀπετέφρωσαν μανίαν, καθομολογοῦντες τὸν Χριστόν, Θεὸν μέγαν, πρὸ αἰώνων βασιλεύοντα σὺν Πατρὶ καὶ Πνεύματι, νῦν δὲ μετὰ θάνατον, αἰτοῦσι σωθῆναι ἡμᾶς.