Ο άγιος Παχώμιος γεννήθηκε το 292 στην Άνω Θηβαΐδα της Αιγύπτου, από γονείς ειδωλολάτρες. Μόλις έφτασε την ηλικία των 20 ετών κατετάγη στον αυτοκρατορικό στρατό, όπου γνώρισε και συνδέθηκε με χριστιανούς στρατιώτες, με αποτέλεσμα να κατηχηθεί και να γίνει χριστιανός. Όταν δε απολύθηκε από τις τάξεις του στρατού, βαπτίσθηκε. Η ψυχή του όμως δεν γέμιζε με την κοσμική ζωή, αλλά επιθυμούσε κάτι ουσιαστικότερο και ανώτερο πνευματικά.
Για το λόγο αυτό, ο άγιος Παχώμιος πήγε κοντά στον φημισμένο ησυχαστή, τον Παλαίμονα, κοντά στον οποίο προόδευσε στην άσκηση, την εγκράτεια, την αρετή της σιωπής και την ταπεινοφροσύνη. Μετά την οσιακή κοίμηση του Παλαίμονα, με τη χάρη του Θεού ο άγιος Παχώμιος έκτισε δικό του κελί στην τοποθεσία Ταβενησία, κοντά στον ποταμό Νείλο. Γρήγορα η φήμη του Παχώμιου εξαπλώθηκε και νέοι ασκητές και δόκιμοι προσέφευγαν στην πνευματική του καθοδήγηση και έτσι σύντομα σχηματίστηκε μεγάλη αδελφότητα και ιδρύθηκε μεγάλη Μονή. Προικισμένος, εκτός των πνευματικών, με εκπληκτικά διοικητικά προσόντα ο άγιος Παχώμιος με οδηγό την διάκριση και την ταπεινοφροσύνη κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα πρότυπο κοινοβιακό σύστημα με το οποίο διοικούσε αρμονικότατα τους 3.000 μοναχούς πού συνάχθηκαν γύρω από αυτόν.
Ο άγιος Παχώμιος θεωρείται ο ιδρυτής της κοινοβιακής ζωής. Αν και ολιγογράμματος, αλλά εμφορούμενος από πνεύμα Θεού, κατόρθωσε να γίνει παράδειγμα για όλες τις επερχόμενες μοναχικές γενιές. Τον Μάιο του 348 ο προσβλήθηκε από πανώλη και παρέδωσε ειρηνικά την αγία ψυχή του.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀγελάρχης ἐδείχθης τοῦ Ἀρχιποιμένος, Μοναστῶν τᾶς ἀγέλας Πάτερ Παχώμιε, πρὸς τὴν μάνδραν ὁδηγῶν τὴν ἐπουράνιον, καὶ τὸ πρέπον ἀσκηταίς, ἐκεῖθεν σχῆμα μυηθεῖς, καὶ τοῦτο πάλιν μυήσας, νῦν δὲ σὺν τούτοις ἀγάλλη, καὶ συγχορεύεις ἐν οὐρανίαις σκηναίς.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Φωστὴρ φαεινός, ἐδείχθης ἐν τοὶς πέρασι τὴν ἔρημον δέ, ἐπόλισας τοὶς πλήθεσι, σεαυτὸν ἐσταύρωσας, τὸν σταυρόν σου ἐπ’ ὤμων ἀράμενος, καὶ ἀσκήσει τὸ σῶμα, κατέτηξας, πρεσβεύων ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἠμῶν.