Το έλεος και η ευεργεσία του Θεού – Κυριακή ΙΓ’ Ματθαίου
«άνθρωπός τις ην οικοδεσπότης
και εφύτευσεν αμπελώνα…»
Οι γεωργοί του αμπελώνος (Ιουδαίοι) εφόνευσαν πρώτα τους απεσταλμένους (Προφήτες) και τελικά και τον υιόν του οικοδεσπότου, τον κληρονόμο της περιουσίας. Η αχαριστία και η σκληροκαρδία των γεωργών υπάρχει και σήμερα που έχει πληθυνθεί η αμαρτία. Ο Θεός εκάλεσε τον Ισραήλ που αποδείχθηκε ανεπαρκής για την ευλογία που έλαβε. Με παρόμοιο τρόπο ο Θεός τείνει το χέρι προς πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι δεν αποδέχονται την πρόσκληση. Πολλοί οι κλητοί, ολίγοι οι εκλεκτοί.
Ο Θεός, λοιπόν, φύτεψε ένα αμπέλι (τον εβραϊκό λαό), έβαλε γύρω του ένα φράχτη (Μωσαϊκό Νόμο), έφτιαξε ένα πατητήρι (θυσιαστήριο) και οικοδόμησε ένα πύργο (Ναό). Ο Ιερός Χρυσόστομος ερμηνεύοντας την παραβολή γράφει: «νόμον έδωκεν και πόλιν ανέστησεν και ναόν ωκοδόμησε και θυσιαστήριον κατεσκεύασε». Κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή ο Θεός έδωσε τρεις νόμους: τον εσωτερικό δηλαδή την συνείδηση, τον γραπτό Νόμο του Μωυσέως και τέλος τον Ευαγγελικό Νόμο της χάριτος, το «αγαπάτε αλλήλους».
Η πρόνοια του Θεού υπάρχει σε κάθε ιστορική εποχή. Ο Θεός είναι παρών και ουσιώνει τον κόσμο του, παράλληλα δε με τις άκτιστες ενέργειές του (συντηρητική και προνοιακή) απευθύνει πρόσκληση σε κάθε γενιά. Ακόμη και την αχαριστία των Ιουδαίων χρησιμοποίησε («κρείττον γαρ προβλεψαμένου») προκειμένου να απευθύνει το μήνυμα στα έθνη για να σωθούν. Το κριτήριο είναι πάντα η σωτηρία των ανθρώπων. Πολλές φορές το σχέδιο του Θεού είναι δυσδιάκριτο στους οφθαλμούς των ανθρώπων, είναι όμως πάντοτε ένα σχέδιο αγαθό. Ο Θεός χρησιμοποιεί ακόμη και τις πτώσεις μας για να ποιήσει το αγαθό.
Ο Ιερός Χρυσόστομος γράφει: «πολλά από της παραβολής αινίττεται ταύτης∙ του Θεού την πρόνοιαν την εις αυτούς άνωθεν γεγενημένην, το εξ αρχής αυτών φονικόν, το μηδέν παραλειφθήναι των ηκόντων εις επιμέλειαν, το των προφητών σφαγείναι μη αποστραφήναι αυτούς, αλλά και τον υιόν πέμψαι∙ το και της Καινής και της Παλαιάς ένα και τον αυτόν είναι Θεόν∙ τα μεγάλα αυτού τον θάνατον κατορθώσαι∙ το την εσχάτην δίκην του σταυρού και του τολμήματος αυτών υπομένειν∙ των εθνών την κλήσιν, των Ιουδαίων την έκπτωσιν».
Ο Θεός δεν απέτυχε κατά την πτώση των Πρωτοπλάστων ή την έκπτωση των Ιουδαίων από την θέση του περιούσιου λαού. Στην πρώτη περίπτωση είχε προεπινοούμενο σκοπό την κατά στάδια δημιουργία. Στην περίπτωση των Ιουδαίων χρησιμοποίησε την ανεπάρκειά τους για να καλέσει την Εκκλησία των εθνών να γίνει το σώμα του Χριστού. Από τον Θεό πηγάζει αγαθότητα και κάλλος. Είναι η ομορφιά του κόσμου.
Μελετώντας τις δράσεις του Θεού μπορούμε να του αποδώσουμε ονόματα για κάθε μία άκτιστη ενέργειά του όπως μακρόθυμος, πολυέλεος, αληθινός. Τα ονόματα περιγράφουν ενέργειες, σύμφωνα με την καταφατική θεολογία, αλλά δεν προσδιορίζουν την ουσία του Θεού που είναι απρόσιτη. Όμως, κάθε φορά που ανακαλύπτουμε την απύθμενη αγάπη του πίσω από την αμαρτωλότητα και την προδοσία μας, μένουμε ενεοί για την αγάπη του και τον προσεγγίζουμε, αμαρτωλοί όντες, με συντριβή για την στοργή του.
Η επιβεβαίωση της αγάπης του είναι πρόσκληση στο φιλότιμό μας κατά τον άγιο Παΐσιο τον Αγιορείτη. Ο ελληνικός λαός που διακρίνεται για την φιλοτιμία του αναγνωρίζει το έλεος και την ευεργεσία του Θεού. Αν στους ανθρώπους χρωστούμε ευγνωμοσύνη για ένα καλό που μας έκαναν, στον Θεό πόσο χρωστούμε για την σωτηρία μας; Ο Θεός «έτι ημών αμαρτωλών όντων», κατά τον Απόστολο Παύλο, έπαθε υπέρ ημών. Θα ήταν αχαριστία να μην αναγνωρίζαμε «το έλεος και την ευεργεσία» (λειτουργία του Μ. Βασιλείου).
Ο άνθρωπος στην αναζήτηση του Θεού έχει ανάγκη από ένα «φραγμό». Ένα νεαρό δενδράκι έχει ανάγκη ενός φραγμού για να μη φαγωθεί από τα ζώα και καταστραφεί. Ο φραγμός είναι η τήρηση των εντολών που είναι μια πράξη όχι καταναγκαστική αλλά αγάπης προς τον Κύριο («ο αγαπών με τηρεί τας εντολάς μου»). Η τήρηση των εντολών αγιάζει τον άνθρωπο γιατί στους λόγους του Κυρίου υπάρχει Πνεύμα και ο άνθρωπος ανάγεται στην φυσική φιλοσοφία, όπου αναγνωρίζει τον Θεό στην κτίση. Ο Θεός δεν βρίσκεται στην κτίση αλλά η κτίση είναι «έμπλεως του Θεού». Εκείνοι που ορίζουν φραγμό στην ζωή τους τις θείες εντολές αξιώνονται με την άσκηση να βιώσουν το πνεύμα του Νόμου, την προσωπική κοινωνία με τον Θεό, και στην περίοδο της χάριτος που διανύουμε την θέωση.
«Τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ων ανταπέδωκεν ημίν;». Η μόνη λέξη για τις ευεργεσίες είναι «ευχαριστώ». Γι’ αυτό η κύρια προσευχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι η θεία Λειτουργία, η θεία Ευχαριστία. Όλη η θεολογία περιλαμβάνεται στα λόγια: «εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα».
Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Δωροθέου Τζεβελέκα, ΔΙΗΓΗΣΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΣΟΥ (η αγάπη του Θεού στα κυριακάτικα Eυαγγέλια). Θεσσαλονίκη 2015
