«Δεν πρέπει να υπομείνουμε σιωπηλά την καταπίεση των χριστιανών στους Αγίους Τόπους»
Τους τελευταίους μήνες καταφθάνουν από τους Αγίους Τόπους ολοένα και πιο ανησυχητικά μηνύματα για πραγματικούς διωγμούς κατά των χριστιανικών ομολογιών. Σύμφωνα με τον ηγούμενο Νίκωνα Γκολόφκο υπάρχουν τόποι, που κατέστησαν για τους ορθοδόξους χριστιανούς πραγματικές «εμπόλεμες ζώνες», όπου οι συγκρούσεις φουντώνουν τρομακτικά τακτικά.
Για όσα συμβαίνουν σήμερα στους Αγίους Τόπους, για τους βανδαλισμούς, τις απόπειρες αρπαγής της εκκλησιαστικής περιουσίας και τις οδομαχίες μίλησε στο δικτυακή πύλη Pravoslavie.ru ο γραμματέας της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ.
– Πατέρα Νίκων, διαμορφώνεται η αίσθηση ότι οι επιθέσεις στις χριστιανικές ομολογίες στους Αγίους Τόπους άρχισαν να συμβαίνουν τρομακτικά τακτικά. Είναι αλήθεια αυτό; Και εάν ναι, πότε άρχισαν, μαζί με την πανδημία;
– Ναι, οι καταστροφικές διαδικασίες εντάθηκαν με την έναρξη της πανδημίας και την αλυσίδα των απαγορεύσεων κυκλοφορίας στο Ισραήλ. Το κλείσιμο από τον έξω κόσμο, η διακοπή της ροής τουριστών και προσκυνητών, επηρέασε πολύ εκείνα τα στρώματα της κοινωνίας, τα οποία ούτως ή άλλως ασχολούνταν με τον τουρισμό. Η έλλειψη εισοδήματος, η αβεβαιότητα για το αύριο, η αυξανόμενη ψυχολογική πίεση από τις περιστάσεις διαδραμάτισαν τον ρόλο τους, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να χάνουν την υπομονή τους και να οξυνθούν οι κοινωνικές συγκρούσεις. Έχουν γίνει πιο συχνές οι συμπλοκές μεταξύ μουσουλμάνων και ιουδαίων, έχουν γίνει πιο συχνές οι επιθέσεις στις περιουσίες των χριστιανικών εκκλησιών και η εχθρότητα έναντι των ίδιων των χριστιανών, αυξήθηκαν και τα κρούσματα πράξεων βανδαλισμού. Με δυο λόγια έχει αυξηθεί ο βαθμός της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας.
Παράλληλα με αυτές τις διαδικασίες επισημαίνουμε και το γεγονός ότι λόγω της έλλειψης προσκυνητών, άδειασαν εμφανώς πολλοί χριστιανικοί ναοί και στα ιερά προσκυνήματα δεν φαίνονται τώρα πολλοί επισκέπτες χριστιανοί, και, πιθανώς αυτό το φαινομενικό κενό να δημιούργησε σε κάποιους «θερμοκέφαλους» μεταξύ των τοπικών εξτρεμιστικών θρησκευτικών ομάδων την ιδέα ότι τώρα είναι ακριβώς η πλέον κατάλληλη στιγμή για να προβάλουν τις διεκδικήσεις τους επί των χριστιανικών οικοπέδων και ακινήτων.
– Και έτσι άρχισαν τα προβλήματα;
– Στα δικά μας ρωσικά οικόπεδα και στους ναούς μας στους Αγίους Τόπους παρατηρούμε την τελευταία διετία μια αύξηση των προβλημάτων, που οφείλονται στον θρησκευτικό εξτρεμισμό. Λ.χ., στην ιερά μονή Ορεινής μόνον το τελευταίο έτος καταγράφηκαν τρία περιστατικά παράνομης διείσδυσης στο χώρο της μονής και ένα από αυτά σχετίζεται με την απόπειρα να διαρρήξουν τον ιερό ναό της Παναγίας του Καζάν. Στο μετόχι μας στη Γιάφα τον τελευταίο χρόνο καταγράφηκαν μερικά περιστατικά επιβουλής κατά της εκκλησιαστικής περιουσίας και ένα κραυγαλέο περιστατικό βανδαλισμού, όταν άγνωστος, αφού διείσδυσε στον χώρο του μετοχίου, κατέστρεψε αρκετούς επιτάφιους σταυρούς στο ορθόδοξο κοιμητήριο, βεβηλώνοντας τους τάφους. Το μετόχι της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην όχθη της λίμνης της Τιβεριάδος στα Μάγδαλα, που είναι ευρέως γνωστό στους προσκυνητές μας χάρη στις θαυμάσιες θερμές πηγές ραδονίου και την υπέροχη θέα στη λίμνη, τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί κυριολεκτικά σε «εμπόλεμη ζώνη». Σχεδόν κάθε εβδομάδα σημειώνονται εκεί προσπάθειες διείσδυσης στο εσωτερικό του, καταγράφηκαν και περιστατικά βανδαλισμού, τα οποία συνοδεύθηκαν ακόμη και με απειλές εναντίον των αδελφών, οι οποίες κατοικούν στο μετόχι. Εξαιτίας αυτών η Πρεσβεία της Ρωσίας απέστειλε αρκετές διπλωματικές νότες στο ΥΠΕΞ του Ισραήλ.
– Το πρόβλημα αφορά μόνον τη Ρωσική Εκκλησία, τις Ορθόδοξες Εκκλησίες ή όλους του χριστιανούς των Αγίων Τόπων γενικότερα;
– Δυστυχώς, το πρόβλημα αφορά όλους τους χριστιανούς των Αγίων Τόπων. Για παράδειγμα χάρη στις προσπάθειες του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφίλου η διεθνής κοινή γνώμη καθίσταται ολοένα και περισσότερο ενήμερη για τη δεινή κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί γύρω από τους πλέον γνωστούς και δημοφιλείς στους προσκυνητές ξενώνες του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, που ευρίσκονται στην πλατεία στην Πύλη της Γιάφας της Ιερουσαλήμ. Μια τοπική εξτρεμιστική θρησκευτική οργάνωση δηλώνει ότι δήθεν απέκτησε δικαιώματα κυριότητας επί αυτών των κτιρίων. Επομένως, παραβιάζεται όχι μόνον ο νόμος, διότι δεν θα μπορούσε να γίνει καν λόγος για μια τέτοια συναλλαγή, αλλά και αθετούνται οι ίδιες οι θεμελιώδεις αρχές του λεγόμενου status quo, δηλαδή του τρόπου ζωής εκπροσώπων του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του ισλάμ, που διαμορφώθηκε στην Παλαιά Πόλη.
Γνωρίζουμε πολυάριθμα κρούσματα επιθέσεων εξτρεμιστικά διακείμενων ιουδαίων κατά των Αρμενίων ιεροσπουδαστών και ιερέων: στη Σιών, όπου ευρίσκεται η ιερατική σχολή του Πατριαρχείου των Αρμενίων της Ιερουσαλήμ, ενίοτε συμβαίνουν πραγματικές οδομαχίες. Έχουν γίνει πιο συχνές οι επιθέσεις και στις μονές που ανήκουν στη φραγκισκανή Κουστωδία των Αγίων Τόπων.
– Όταν προετοιμάζαμε τη συζήτηση, κάνατε μνεία στο ότι υφίσταται και βία στους δρόμους και προσβολές εναντίον ιερέων και λαϊκών, πράγμα, που επιβεβαιώσατε τώρα. Ποιο ήταν το πλέον κραυγαλέο περιστατικό, που συνέβη τον τελευταίο καιρό;
– Ενθυμούμαι ένα περιστατικό, που συνέβη πριν από σχεδόν δύο χρόνια, όταν περίπου είκοσι ιεροσπουδαστές με τον συνοδό κοσμήτορα της Ιερατικής Σχολής των Αρμενίων, κληρικό του Πατριαρχείου των Αρμενίων της Ιερουσαλήμ, τραυματίστηκαν σε συμπλοκή με ομάδα φανατικών ιουδαίων, οι οποίοι όχι μόνον άσκησαν σωματική βία, αλλά και παρότρυναν έναν σκύλο να τους επιτεθεί. Συνεπεία του επεισοδίου αυτού αρκετοί ιεροσπουδαστές και ο κοσμήτορας πήγαν στο νοσοκομείο. Εξαιτίας αυτών το Πατριαρχείο των Αρμενίων κατέθεσε μήνυση στην αστυνομία και εξέδωσε μήνυμα, όπου τόνισε τον τακτικό χαρακτήρα των επιθέσεων στους Αρμενίους κληρικούς και ιεροσπουδαστές, επισημαίνοντας παραλλήλως την αδράνεια της αστυνομίας.
– Λέγατε ότι είναι δυνατόν ακόμη και να μην σε εξυπηρετήσουν σε κατάστημα. Συνέβαιναν αυτά άλλοτε;
– Στα καταστήματα, τουλάχιστον, στις μεγάλες υπεραγορές, βεβαίως και δεν θα αρνηθούν να σε εξυπηρετήσουν, αλλά σε κάποιο μικρό κατάστημα, σε μια συνοικία με πλειονότητα του εβραϊκού πληθυσμού, μπορούν να σου αρνηθούν. Το ίδιο συμβαίνει και στις υπαίθριες αγορές, αλλά πολύ συχνότερα.
– Πολύ πιο σοβαρό είναι το ζήτημα του «εκτοπισμού» των χριστιανών από όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής. Προκαλεί ενδιαφέρον, το ότι το Ισραήλ είναι αφενός ένα κράτος μιας εθνότητας, αλλά αφετέρου μεταξύ των πολιτών του υπάρχουν αρκετοί βαπτισμένοι Εβραίοι. Διώκουν και αυτούς; Γενικότερα, πώς γίνεται αυτός ο «εκτοπισμός» με παραδείγματα;
– Έχετε δίκιο, θα σας πω ακριβώς με παραδείγματα. Δεν μιλώ καν για τους ορθοδόξους Άραβες, οι οποίοι είναι το πλέον απροστάτευτο στρώμα της κοινωνίας, αλλά και οι βαπτισμένοι Εβραίοι δεν περνούν εύκολα εδώ. Είναι γνωστά τα περιστατικά προσβολών και εξευτελισμών στα κρατικά σχολεία, στα γηροκομεία, η προκατειλημμένη στάση στη δουλειά. Εξαιτίας αυτού ορισμένες οικογένειες, οι οποίες αρχικά αναζητούσαν τη δυνατότητα να περάσουν μια ευημερούσα ζωή στο Ισραήλ, αποφασίζουν να μεταναστεύσουν σε χώρες με πλειονότητα του χριστιανικού πληθυσμού – στον Καναδά, στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη.
– Έχετε ήδη προαναφερθεί στις επιβουλές στην εκκλησιαστική περιουσία. Μιλήστε μας αναλυτικότερα.
– Όντως, όπως έχω εν μέρει προαναφέρει, όλες οι χριστιανικές κοινότητες των Αγίων Τόπων, όχι μόνον οι ορθόδοξες, αλλά και καθολικές και αγγλικανικές και άλλες, διεξάγουν μια μόνιμη προσπάθεια, που αποβλέπει στη διαφύλαξη των οικοπέδων και των κτιρίων τους, που αγοράσθηκαν για θρησκευτικές ανάγκες με δαπάνες των συμπατριωτών τους και για την αποτροπή παρόμοιων διεκδικήσεων στο μέλλον. Ιδιαίτερης προσοχής αξίζουν τα φορολογικά ζητήματα στο Ισραήλ. Απαιτείται να καταβάλλουν αρκετές προσπάθειες όλοι οι χριστιανοί, ώστε να αποδείξουν στις τοπικές Αρχές ότι τα περιουσιακά στοιχεία θρησκευτικού προορισμού και τα μη κερδοσκοπικά ακίνητα δεν πρέπει να φορολογούνται από τις δημοτικές Αρχές. Πρόσφατα, εάν θυμάστε, ακόμη και ο Πανάγιος Τάφος παρέμεινε κλειστός για μερικές ημέρες σε ένδειξη διαμαρτυρίας των χριστιανών κατά των άδικων και ασφυκτικών φόρων σε θρησκευτικές εγκαταστάσεις στο Ισραήλ.
– Μα ο «θρησκευτικός τουρισμός» (ας χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο) είναι, όπως μου φαίνεται, μια σοβαρή πηγή εισοδήματος για το κράτος και τις τοπικές επιχειρήσεις ή όχι; Ούτε αυτό το επιχείρημα δεν λειτουργεί εδώ;
– Όπως απέδειξαν τα τελευταία δύο χρόνια το Ισραήλ δύναται να ζει άνετα χωρίς τον τουρισμό, αυτή η πηγή εισοδήματος αποδείχθηκε όχι και τόσο ουσιαστική για τον γενικό προϋπολογισμό της χώρας. Ναι μεν, η έλλειψη των τουριστών και των προσκυνητών έπληξε ορισμένα στρώματα του πληθυσμού, ιδίως του αραβικού, του χριστιανικού, ο οποίος ασχολείτο με την εξυπηρέτηση των τουριστών, αλλά συνολικά το κράτος έδειξε τη βιωσιμότητά του. Το Ισραήλ με επιτυχία πουλά IT-τεχνολογία, εδώ είναι πολύ ανεπτυγμένο το τραπεζικό σύστημα, και όπως λένε οι ειδικοί, ακριβώς αυτά τα επιχειρηματικά πεδία είναι στρατηγικά για τη χώρα.
Άλλωστε, δεν πρέπει να λησμονούμε και τους Ιουδαίους προσκυνητές, οι οποίοι σε μεγάλους αριθμούς ταξιδεύουν στο Ισραήλ για να προσκυνήσουν το Τείχος των Δακρύων. Η ροή τους δεν μειώθηκε ούτε κατά τους πλέον «κλειστούς» μήνες της πανδημίας.
– Ποια διέξοδο βλέπετε από τη διαμορφωθείσα κατάσταση; Προφανώς κάποιος πρέπει να επέμβει…
– Είμαι σίγουρος ότι με τη λήξη της πανδημίας η ζωή στους Αγίους Τόπους θα επανέλθει στη συνήθη λίγο-πολύ ήσυχη πορεία της, αλλά είναι σημαντικό και κάτι άλλο. Αυτά τα χρόνια έδειξαν σε εμάς, τους χριστιανούς, ότι δεν πρέπει σιωπηλά να υπομένουμε την καταπίεση στους Αγίους Τόπους. Τουναντίον, πρέπει να ενωθούμε, δυνατά και με σαφήνεια να δημοσιοποιήσουμε τα υφιστάμενα προβλήματα, να προσελκύσουμε διεθνείς δυνάμεις στην επίλυση των συγκρούσεων, που ξεσπούν εδώ και να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για να διαφυλάξουμε τη χριστιανική παρουσία στα μεγαλύτερα ιερά προσκυνήματα του κόσμου.
Τη συνέντευξη πήρε ο Βλαδίμηρος Μπασενκόφ
