Τήν Παρασκευήν, 14ην /27ην Σεπτεμβρίου 2024, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ ἑορτή τῆς πανενδόξου Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.
Ἡ Ἐκκλησία ὅλη, ἰδίᾳ ἡ τῶν Ἱεροσολύμων, ἀνανεώνει εἰς τήν μνήμην αὐτῆς ὅτι ἡ Ἁγία Ἑλένη, ἀποσταλεῖσα εἰς τούς Ἁγίους Τόπους ὑπό τοῦ υἱοῦ αὐτῆς ἐνδόξου βασιλέως καί ἰσαποστόλου Μεγάλου Κωνσταντίνου, εὗρεν ἐπί τοῦ Φρικτοῦ Γολγοθᾶ τόν Πανάγιον καί Ζωοδόχον Τάφον τοῦ Κυρίου καί τόν Σταυρόν, ἐπί τοῦ ὁποίου προσηλώθη διά τήν σωτηρίαν ἡμῶν, καί ἀνήγειρε τό περικαλλές συγκρότημα τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως εἰς τήν δεκαετίαν τοῦ 326-336 μ.Χ.
Πρός δόξαν τοῦ σαρκί Σταυρωθέντος καί ἐκ νεκρῶν Ἀναστάντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱεροσολύμων Μακάριος ἐτέλεσε τά Ἐγκαίνια τοῦ περικαλλοῦς Ναοῦ τούτου τῇ παρουσίᾳ τῆς Ἁγίας Ἑλένης τήν 13ην Σεπτεμβρίου τοῦ 336 μ.Χ. Τότε ἀνύψωσε τόν Σταυρόν τοῦ Χριστοῦ, διά νά ἀτενίζουν μακρόθεν αὐτόν τά ἀθρόα συνελθόντα πλήθη, τά ὁποῖα ἀνεφώνησαν πολλάκις τό «Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον”.
Ἡ πρᾶξις αὕτη παρέμεινεν ὡς παράδοσις ἔκτοτε εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ἑορταζομένη τήν ἑπομένην τῆς ἑορτῆς τῶν Ἐγκαινίων, ἤτοι τήν 14ην Σεπτεμβρίου.
Πρός τιμήν τοῦ γεγονότος τούτου τῆς Ἀνυψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐτελέσθη Μέγας Πατριαρχικός Ἑσπερινός ἀφ’ ἑσπέρας εἰς τό Καθολικόν τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως μεθ᾽ ὑποδοχῆς εἰς τήν Ἁγίαν Ἀποκαθήλωσιν, προσκυνήσεως τοῦ Παναγίου Τάφου ὑπό πάντων τῶν Ἁγιοταφιτῶν Πατέρων καί τῶν Ἁγίων Συνοδικῶν εἰς τόν Φρικτόν Γολγοθᾶν καί μετά θυμιάματος καί Ἀρτοκλασίας, προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου.
Τήν πρωΐαν τῆς ἑορτῆς, Παρασκευῆς, 14ης /27ης Σεπτεμβρίου 2024, ἐτελέσθη θεία Λειτουργία εἰς τό Καθολικόν τοῦ Πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου καί συλλειτουργούντων τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, τῶν Ἀρχιεπισκόπων Γεράσων κ. Θεοφάνους, Ἀβήλων κ. Δωροθέου, Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, Θαβωρίου κ. Μεθοδίου, Σεβαστείας κ. Θεοδοσίου, Λύδδης κ. Δημητρίου καί Μαδάβων κ. Ἀριστοβούλου,Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ὧν πρῶτος ὁ Γέρων Καμαράσης Ἀρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος, τῶν Ἀρχιμανδριτῶν Κλαυδίου, Φιλουμένου, Ἀμφιλοχίου, Ραφαήλ, Μακαρίου, Διονυσίου, Μελετίου, Χριστοδούλου, τοῦ Προϊσταμένου τῆς Ρωσικῆς Πνευματικῆς Ἀποστολῆς (MISSIA) εἰς Ἱεροσόλυμα Ἀρχιμανδρίτου π. Βασιανοῦ, τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου Ρουμανίας π. Ἰωάννου, ἱερέων ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τοῦ Πρεσβυτέρου π. Γεωργίου ἐκ τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, τοῦ Πρεσβυτέρου π. Νεκταρίου, τῶν παρεπιδημούντων Ἱερέων π. Δημητρίου, π. Στεφάνου καί π. Χαραλάμπους, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Δοσιθέου, ψάλλοντος τοῦ Πρωτοψάλτου τοῦ Πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως κ. Εὐσταθίου Τσουμάνη, τῇ συμμετοχῇ ἐντοπίου εὐσεβοῦς ἐκκλησιάσματος, παρουσίᾳ τῆς Προξένου κ. Ἄννης Μάντικα καί μελῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Γενικοῦ Προξενείου εἰς Ἱεροσόλυμα.
Ἅμα τῇ Ἀπολύσει τῆς θείας Λειτουργίας ἤρχισε ἡ λιτανεία ἀπό τοῦ Καθολικοῦ, τῇ ρυθμιστικῇ ἐποπτείᾳ τοῦ Τελετάρχου Ἀρχιμανδρίτου π. Βαρθολομαίου. Διελθοῦσα διά τοῦ προσκυνήματος τῆς Ἁγίας Ἀποκαθηλώσεως ἡ Ἱερά Λιτανεία κατῆλθεν διά τῶν βαθμίδων εἰς τό παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Ἑλένης καί μετά τό θυμίαμα τοῦ Ἱεροῦ τῶν Ἀρμενίων καί τοῦ Θρονίου τῆς Ἁγίας Ἑλένης κατηυθύνθη εἰς τό Σπήλαιον τῆς Εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἐκεῖ ἔλαβε χώραν ἡ ὕψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, εἰς τόν τόπον τῆς Εὑρέσεως αὐτοῦ, ὑπό τοῦ Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου καί ἀνυψώθη τό Τίμιον Ξύλον πρός τά τέσσαρα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος καί ἀκολούθως ἐψάλη τό «Ὁ Ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ ἑκουσίως» καί «Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα καί τήν Ἁγίαν Σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Μετά τήν τοποθέτησιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς τό σημεῖον τῆς Εὑρέσεως αὐτοῦ προσεκύνησαν οἱ Ἀρχιερεῖς καί τά μέλη τοῦ Γενικοῦ Προξενείου.
Ἀκολούθως ἡ ἱερά λιτανεία κατηυθύνθη εἰς τόν Πανάγιον Τάφον καί ἐπορεύθη τρίς πέριξ αὐτοῦ, ἐν τῇ Ροτόντᾳ, τοῦ Τιμίου Ξύλου βασταζομένου ἐπί τῶν κεφαλῶν τῆς Α.Θ.Μ. καί τῶν Ἀρχιερέων καί καί ἐν συνεχείᾳ ἀνῆλθεν εἰς τόν Φρικτόν Γολγοθᾶν, ὅπου καί ἐκεῖ ἀνυψώθη καί πάλιν ὑπό τοῦ Μακαριωτάτου εἰς τά τέσσαρα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος, ἐν ᾧ οἱ προσελθόντες πιστοί ἔψαλλον τό «σῶσον Κύριε τόν λαόν σου» καί «τόν σταυρόν σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα». Ἐκεῖ προσεκύνησαν καί πάλιν οἱ Ἀρχιερεῖς, τά μέλη τοῦ Προξενείου καί πᾶς ὁ λαός, βαστάζοντες τούς κλώνους τῶν βασιλικῶν καί φυλάττοντες αὐτούς διά βοήθειαν εἰς τάς οἰκίας αὐτῶν.
Μετά τήν Ἀπόλυσιν ἐγένετο ὑπό τοῦ ἐκκλησιάσματος ἡ προσκύνησις τοῦ Τιμίου Ξύλου, τοῦ φυλασσομένου εἰς τήν θήκην τοῦ βασιλέως Ἰουστινιανοῦ.
Ἅμα τῇ λήξει τῆς τελετῆς τῆς Ὑψώσεως, ἡ Πατριαρχική Συνοδεία ἀνῆλθεν εἰς τά Πατριαρχεῖα μετά πιστῶν, τούς ὁποίους προσεφώνησεν ὁ Μακαριώτατος ὡς ἕπεται:
“Σήμερον Σταυρός ὑψοῦται καί δαίμονες φυγαδεύονται. Σήμερον ἡ κτίσις πᾶσα ἐκ τῆς φθορᾶς ἠλευθέρωται· πάντα γάρ διά Σταυροῦ ἐπέλαμψεν ἡμῖν τά χαρίσματα· διό γηθόμενοι πάντες προσπίπτομέν σοι λέγοντες· ὡς ἐμεγαλύνθη τά ἔργα Σου Κύριε, δόξα Σοι”, ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός.
Ἐκλαμπροτάτη κ. Μάντικα, ἐκπρόσωπε τοῦ Ἑλληνικοῦ Γενικοῦ Προξενείου εἰς Ἱεροσόλυμα,
Σεβαστοί Ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Σήμερον ἡ Ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ τοῦ ὑπό τῆς Ἁγίας Ἑλένης μητρός τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου εὑρεθέντος, κεκρυμμένου ὄντος, ἐν τῷ τόπῳ τῆς Σταυρώσεως τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔνθα καί λατρευτικῶς ἐτελέσαμεν τήν ἀνάμνησιν τοῦ παραδόξου καί μεγάλου τούτου θαύματος.
Ὁ ἕως τρίτου οὐρανοῦ καί εἰς τόν Παράδεισον ἀρθείς θεῖος Παῦλος γράφει πρός τούς Γαλάτας: “ἐμοί δέ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμή ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῷ κόσμῳ” (Γαλ. 6,14). Ἑρμηνεύων τόν λόγον τοῦτον τοῦ θεσπεσίου Παύλου, ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: “καί τί ἐστί τό καύχημα τοῦ σταυροῦ; Ὅτι Χριστός δι’ ἐμέ δούλου μορφήν ἀνέλαβε καί ἔπαθεν ἅπερ ἔπαθε, δι’ ἐμέ τόν δοῦλον, τόν ἐχθρόν, τόν ἀγνώμονα ἀλλ’ οὕτω μέ ἠγάπησεν ὡς καί ἑαυτόν ἐκδοῦναι”.
Εἰς τήν ἑρμηνείαν ταύτην τοῦ Ἱεροῦ Πατρός Χρυσοστόμου ἐπισημαίνεται ἡ δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους σωτηριώδης σημασία τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, διά τοῦ ὁποίου, ἀφ’ ἑνός μέν ἐδικαιώθημεν διά τοῦ αἵματος καί τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ· “δικαιωθέντες νῦν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ σωθησόμεθα δι’ αὐτοῦ ἀπό τῆς ὀργῆς”, (Ρωμ. 5,9). Ἀφ’ ἑτέρου δέ, καταδηλοῦται ἡ ἄπειρος ὑπέρ ἡμῶν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. “Οὕτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται ἀλλ’ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον”, (Ἰωάν. 3,16).
Τήν θείαν καί ζωοποιόν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ διατυπώνει ὁ σοφός Παῦλος λέγων: “῾Ο λόγος γάρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μέν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δέ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι…. ἐπειδὴ γάρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διά τῆς σοφίας τόν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεός διά τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας”, (Α΄ Κορ. 1, 18-21).
Μέ ἄλλα λόγια, ἡ ἰδιότης, τοὐτέστιν ἡ ἰδιαιτέρα κατάστασις εἰς τήν ὁποίαν ἀπευθύνεται ὁ Θεός διά τῆς ἐν Χριστῷ παρουσίας Αὐτοῦ ἐν τῶ κόσμῳ, δέν εἶναι τό λογικόν (ἡ τῶν ἀνθρώπων σοφία), ἀλλ’ ἡ δύναμις τῆς πίστεως, ὡς ἐπισημαίνει ὁ ἑρμηνευτής Ζιγαβηνός λέγων: “Τότε μέν γάρ ἦν χρεία συλλογισμῶν. Νῦν δέ οὐκέτι. Ὑπερφυές γάρ τό τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως μυστήριον καί πίστεως δεόμενον μόνης”.
Διά τῶν ἀνωτέρω καταδείκνυται ἐναργέστατα ὅτι τό ὑπερφυές μυστήριον τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ὡλοκληρώθη δηλαδή ἐπεσφραγίσθη διά τοῦ σταυρικοῦ πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Διό καί ἡμεῖς μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ τῆς Ἐκκλησίας εἴπωμεν:
“Χαίροις… Σταυρέ τίμιε· δι᾿ οὗ διαλέλυται, ἡ φθορά καί ἐξήνθησεν, ἡ ἀφθαρσία, καί βροτοί ἐθεώθημεν, καί διάβολος, παντελῶς καταβέβληται. Σήμερον ἀνυψούμενον, χερσί καθορῶντές σε, Ἀρχιερέων ὑψοῦμεν, τόν ὑψωθέντα [Χριστόν] ἐν μέσῳ σου, καί σέ προσκυνοῦμεν, ἀρυόμενοι πλουσίως τό μέγα ἔλεος”. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εἰρήνη ἐν τῷ κόσμῳ καί τῇ δοκιμαζομένῃ περιοχῆ ἡμῶν.
Τά μέλη τοῦ εὐλαβοῦς ἐκκλησιάσματος, ἀνέπεμψαν δοξολογίαν, εἰς τόν Πανάγαθον καί Πανοικτίρμονα Θεόν διά τήν εὐλογίαν τήν ὁποίαν παρέσχεν εἰς τόν κόσμον τό Τρισμακάριστον Ξύλον, εἰς τό ὁποῖον προσηλώθη ὁ Υἱός Αὐτοῦ καί διά τοῦ Ὁποίου ἐπῆλθεν ἡ Σωτηρία εἰς τόν κόσμον.
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας