Ἡ Κυριακή τῆς 11ης /24ης Μαρτίου 2024 ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ὡς πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν καί ὡς Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, ἤτοι ὡς μνήμη τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἁγίων εἰκόνων μετά τόν ὑπερεκατονταετῆ ἀπηνῆ καί ἀσεβῆ διωγμόν ἐναντίον αὐτῶν.
Ἡ ἑορτή αὕτη ἑωρτάσθη ὡς θρίαμβος τῶν εἰκόνων διά τῆς ἐπαναφορᾶς αὐτῶν εἰς τούς ἱερούς Ναούς ὑπό τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Μεθοδίου καί τῆς αὐτοκρατείρας Θεοδώρας καί τοῦ υἱοῦ αὐτῆς Μιχαήλ. Ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα ἐζήτησε παρά τοῦ Θεοῦ τήν συγχώρησιν τοῦ συζύγου αὐτῆς αὐτοκράτορος Θεοφίλου τοῦ εἰκονομάχου διά λιτανείας. Ἔκτοτε ἡ Ἐκκλησία ἀδιαταράκτως καί ἀδιασαλεύτως τιμᾷ τάς ἱεράς εἰκόνας ὡς πιστοποίησιν καί ἐπιβεβαίωσιν τοῦ μυστηρίου τῆς σαρκώσεως τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τό ἀληθές καί σωτήριον γεγονός τοῦτο ἑωρτάσθη εἰς τόν Πανίερον Ναόν τῆς Ἀναστάσεως δι’ Μεγάλου Ἑσπερινοῦ ἀφ’ ἑσπέρας, ὁ ὁποῖος καλεῖται «παρρησία» καί περιλαμβάνει ὑποδοχήν καί προσκύνησιν εἰς τήν Ἁγίαν Ἀποκαθήλωσιν, προσκύνησιν εἰς τόν Πανάγιον Τάφον καί τόν Φρικτόν Γολγοθᾶν, κροῦσιν σημάντρων, θυμίαμα ἀνά τά προσκυνήματα, Μεγάλην Εἴσοδον καί Ἀρτοκλασίαν, προεξάρχοντος τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Μακαριωτάτου Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, συνιερουργούντων Ἱερομονάχων καί διακόνων, καί συμπροσευχομένων πιστῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων καί ὀλίγων προσκυνητῶν.
Ὡσαύτως ἑωρτάσθη τήν Α’ Κυριακήν τῶν Νηστειῶν διά θείας Λειτουργίας εἰς τό Καθολικόν τοῦ Πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου, συλλειτουργούντων τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων Γεράσων κ. Θεοφάνους, Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, Σεβαστείας κ. Θεοδοσίου καί Λύδδης κ. Δημητρίου, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ὧν πρῶτος ὁ Γέρων Καμαράσης Ἀρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος, τοῦ ἀντιπροσώπου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας Ἀρχιμανδρίτου π. Βασιανοῦ καί τοῦ ἀντιπροσώπου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας Ἀρχιμανδρίτου π. Θεοφίλου, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τῶν Ἱεροδιακόνων π. Εὐλογίου, π. Δοσιθέου καί ἄλλων, ψάλλοντος τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Συμεών καί τοῦ Πρωτοψάλτου κ. Εὐσταθίου Τσούμανη, τῇ τιμητικῇ παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Δημητρίου Ἀγγελοσοπούλου καί τοῦ Πρέσβεως τῆς Γεωργίας κ. Zaza Kandelaki.
Μετά τήν θείαν Λειτουργίαν ἔλαβε χώραν λιτανεία τρίς πέριξ τοῦ Παναγίου Τάφου καί ἀνά τά προσκυνήματα.
Ἅμα τῇ λήξει τῆς λιτανείας ἀνεγνώσθη πρό τοῦ Ἁγίου Τάφου τό Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπέρ μακαρίας μνήμης τοῦ Πατριάρχου Μεθοδίου, τῆς αὐτοκρατείρας Θεοδώρας καί τοῦ υἱοῦ αὐτῆς Μιχαήλ καί πάντων τῶν Πατριαρχῶν καί Ἀρχιερέων καί αὐτοκρατόρων, προασπιστῶν τῶν ἁγίων καί σεβασμίων εἰκόνων προσκυνουμένων οὐχί λατρευτικῶς ἀλλά σχετικῶς, ὡς ὁρίζουν οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας καί ὑπέρ καταδίκης ὅλων τῶν πολεμησάντων τάς Ἁγίας καί Ἱεράς εἰκόνας.
Ἅμα τῇ Ἀπολύσει τῆς θείας Λειτουργίας ἐγένετο ἄνοδος εἰς τό Πατριαρχεῖον, ἔνθα ὁ Μακαριώτατος Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος προσεφώνησε διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ:
«Ὁ ἀπερίγραπτος λόγος τοῦ Πατρός ἐκ σοῦ Θεοτόκε περιεγράφη σαρκούμενος καί τήν ρυπωθεῖσαν εἰκόνα εἰς τό ἀρχαῖον ἀναμορφώσας, τῷ θείῳ κάλλει συγκατέμιξεν. Ἀλλ’ ὁμολογοῦντες τήν σωτηρίαν ἔργῳ καί λόγῳ ταύτην ἀνιστοροῦμεν», λέγει ὁ ὑμνῳδός.
Σήμερον, Κυριακήν πρώτην τῶν Νηστειῶν, ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν ἀνάμνησιν τῆς ἀναστηλώσεως τῶν Ἁγίων καί σεπτῶν εἰκόνων, γενομένης παρά τῶν ἀειμνήστων αὐτοκρατόρων Κωνσταντινουπόλεως Μιχαήλ καί τῆς μητρός αὐτοῦ Θεοδώρας, ἐπί τῆς Πατριαρχίας τοῦ Ἁγίου καί ὁμολογητοῦ Μεθοδίου.
Ἑκατόν ἔτη καί πλέον κατετάραξε τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὁ κατά τῆς χρήσεως καί προσκυνήσεως τῶν εἰκόνων διωγμός ὑπό τῶν κακοδόξων αὐτοκρατόρων Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου καί Θεοφίλου, συζύγου τῆς εὐσεβοῦς αὐτοκρατείρας Θεοδώρας.
Ἡ τιμητική προσκύνησις τῶν Ἱερῶν εἰκόνων τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἀγγέλων καί τῶν Ἁγίων ἀποτελεῖ δόγμα τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί θεολογίας, διατυπωθέν ὑπό τῆς Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας τό 787. Τό δόγμα τοῦτο ἀπορρέει ἐκ τοῦ θεμελιώδους δόγματος τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ εἰκών τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι μαρτυρία ἀδιάψευστος τῆς ἀληθοῦς ἐνσαρκώσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ κατ’ ἐξοχήν θεολόγος τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ λέγει ἐπικαλούμενος καί τόν Μέγαν Βασίλειον: «Ἐξ ἀρχῆς ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἐποίησεν. Τίνος οὖν ἕνεκεν ἀλλήλους προσκυνοῦμεν, εἰ μη ὡς κατ’ εἰκόνα Θεοῦ πεποιημένους; Ὡς γάρ φησίν ὁ Θεοφόρος Βασίλειος, «ἡ τῆς εἰκόνος τιμή ἐπί τό πρωτότυπον διαβαίνει». Πρωτότυπον δέ ἐστι τό εἰκονιζόμενον, ἐξ οὗ τό παράγωγον γίνεται. Καί πάλιν ὁ Ἱερός Πατήρ Ἰωάννης Δαμασκηνός διερωτᾶται λέγων: «Τοῦ ἀοράτου καί ἀσωμάτου καί ἀπεριγράπτου καί ἀσχηματίστου Θεοῦ τίς δύναται ποιήσασθαι μίμημα; Παραφροσύνης τοίνυν ἄκρας καί ἀσεβείας τό σχηματίζειν τό θεῖον… Ἐπεί δέ ὁ Θεός διά σπλάγχνα ἐλέους Αὐτοῦ κατά ἀλήθειαν γέγονεν ἄνθρωπος διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν… ἀλλά καί κατ’ οὐσίαν γέγονεν ἄνθρωπος διέτριψέ τε ἐπί τῆς γῆς «καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (Βαρούχ 3,38), ἐθαυματούργησεν, ἔπαθεν, ἐσταυρώθη, ἀνέστη, ἀνελήφθη… καί ὡράθη ὑπό τῶν ἀνθρώπων, ἐγράφη, (δηλαδη ἐξεικονίσθη) μέν εἰς ὑπόμνησιν ἡμῶν καί διδαχήν».
Τό γεγονός τοῦτο τῆς ἀναστηλώσεως τῶν εἰκόνων, τό ὁποῖον πανηγυρικῶς καί μετά παρρησίας ἑωρτάσαμεν σήμερον ἐν τῷ Πανιέρῳ Ναῷ τῆς Ἀναστάσεως ἀνεγνωρίσθη ὡς θρίαμβος τῆς Ὀρθοδοξίας ἐπί τῆς κακοδοξίας. Διό καί ἡμεῖς ἀκούσωμεν τοῦ ὑμνῳδοῦ ἀνυμνοῦντος καί λέγοντος: «Ἑόρταζε, πανηγύριζε, ὁ Χριστόνυμος λαός Κυρίου, βλέπων τήν Ἐκκλησίαν καί πάλιν διαλάμπουσαν τό κάλλος τῆς θείας μορφῆς, ἥν Θεός ὤν ἐφόρεσεν, ὡς ἄνθρωπος διά τό σῶσαι ἡμᾶς».
Εὐχηθῶμεν, ὅπως τό κάλλος τῆς θείας μορφῆς διαλάμψῃ τάς καρδίας καί διανοίας τῶν κρατούντων τῆς γῆς. Ἀμήν Ἔτη πολλά καί εἰρηνικά».