Του Αναστασίου Μαρίνη, Ιστορικού
Εχθές, Παρασκευή 27 Μαΐου 2022, η Σύνοδος των Ιεραρχών υπό την Προεδρία του Μητροπολίτου Κιέβου Ονουφρίου, μετά την παγκόσμια κατακραυγή για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που έχει έως σήμερα προκαλέσει το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων πολλών αμάχων και παιδιών, διά ανακοινώσεώς της, αποφάσισε την αυτονόμησή της από το Πατριαρχείο Μόσχας, διαφωνώντας πλέον ανοιχτά για τις αποφάσεις και ενέργειες του Πατριάρχη Κυρίλλου ως προς την αντιμετώπιση του πολέμου.
Πιο συγκεκριμένα, μετά τη συμπλήρωση ήδη τριών μηνών από την έναρξη των ρωσικής επίθεσης έναντι της Ουκρανίας, η μέχρι τώρα στάση του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου, ο οποίος, συνειδητά και σκόπιμα, ταυτίστηκε με κάθε ενέργεια και απόφαση του Προέδρου Πούτιν, προκάλεσε την αντίδραση αυτή της Συνόδου υπό του Ονουφρίου, η οποία, σε ανακοίνωσή της, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Η Σύνοδος προχώρησε στις κατάλληλες τροποποιήσεις στον Καταστατικό Χάρτη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, οι οποίες μαρτυρούν την πλήρη ανεξαρτησία και αυτονόμηση της».
Της απόφασης αυτής είχε προηγηθεί και η έκκληση του Μητροπολίτη Κιέβου της Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας, κ. Επιφανίου, λίγες ημέρες πριν, που είχε ζητήσει απ᾿ όλους τους Ορθόδοξους Προκαθημένους να περιορίσουν και να απομονώσουν τον Πατριάρχη Κύριλλο, στερώντας του ακόμη και αυτόν τον πατριαρχικό θώκο.
Η απόφαση του Ονουφρίου και της εν αυτώ Συνόδου αλλάζει τα δεδομένα στον εκκλησιαστικό χάρτη, καθώς φέρνει νέες εξελίξεις στον ορθόδοξο κόσμο. Αναμισβήτητα, πρόκειται για ένα καίριο πλήγμα στη Ρωσική Εκκλησία, ίσως το μεγαλύτερο μετά το «άδειασμα» που γνώρισε η Μόσχα με την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος από το Πατριαρχείο της Σερβίας. Στην παρούσα φάση, το γόητρο της ρωσικής Εκκλησίας τραυματίζεται ανεπανόρθωτα, και στην ουσία η αυτονόμηση του Ονουφρίου απομονώνει τη Μόσχα από το κέντρο λήψης των εκκλησιαστικών αποφάσεων.
Βέβαια, η Σύνοδος του Ονουφρίου καλεί την Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας σε διάλογο, τονίζοντας, παράλληλα, ότι αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό υπό την προυπόθεση «να σταματήσει η κατάληψη εκκλησιών και οι αναγκαστικές μεταφορές ενοριών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και να λυθεί το ζήτημα της κανονικότητας της ιεραρχίας της».
Και τα δύο θέματα, όμως, που θέτει η Σύνοδος του Ονουφρίου μόνο εύκολα δεν είναι. Μάλιστα, οι Ιεράρχες του Ονουφρίου, στην προσπάθειά τους να απαλύνουν τον πόνο των εμπολέμων πολιτών, συζητούν για την άμεση αποστολή κληρικών στις εμπόλεμες περιοχές προκειμένου να παράξουν λειτουργικό και φιλανθρωπικό έργο και αναφερόμενοι στον Μητροπολίτη Επιφάνιο και στους Ιεράρχες του, τονίζουν ότι, πλέον, είναι κατάλληλη η χρονική συγκυρία «να συνειδητοποιήσουν ότι το κανονικό τους καθεστώς, όπως κατοχυρώνεται στον «Καταστατικό Χάρτη» τους είναι στην πραγματικότητα μη αυτοκέφαλο και σημαντικά κατώτερο».
Για την ώρα, ούτε το Πατριαρχείο Μόσχας, ούτε η Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας έχουν αντιδράσει με την απόφαση του Ονουφρίου. Παρά ταύτα, όμως, η ίδια η απόφαση αυτονόμησης του Ονουφρίου από τον Κύριλλο και τη Μόσχα, που αναντίρρητα «αδειάζει» το ρωσικό Πατριαρχείο, δημιουργεί όχι τις καλύτερες των προυποθέσεων ώστε να υπάρξει ειλικρινής και καλόπιστος διάλογος με την Αυτοκέφαλη Εκκλησία του Επιφανίου, με το σημαντικότερο εμπόδιο μεταξύ των δύο, Επιφανίου και Ονουφρίου, να καθίσταται τόσο η Αυτοκεφαλία και το κανονικό καθεστώς, όπως αυτό υπαγορεύεται στον «Καταστατικό Χάρτη», όσο και η κανονικότητα της Ιεραρχίας, κάτι που δύσκολα μπορεί ρυθμιστεί και από κοινού να τακτοποιηθεί.