Του Αναστασίου Μαρίνη, θεολόγου
Σε μία περίοδο όπου η ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας δοκιμάζεται λόγω του ουκρανικού και της αδιάλλακτης στάσης του Πατριαρχείου Μόσχας να πάρει θέση και να καταδικάσει τον πόλεμο και όχι να «ευλογεί» τα ρωσικά όπλα, η κατάσταση στα Βαλκάνια φαίνεται να κλυδωνίζεται ακόμη περισσότερο, αλλάζοντας τις ισορροπίες και αποδομώντας την ευρύτερη συνοχή του ορθόδοξου κόσμου.
Σύμφωνα με πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας (Religija.mk), την περασμένη εβδομάδα στην πόλη Νις της Σερβίας και με άκρα μυστικότητα, ξεκίνησε διάλογος του Πατριαρχείου Σερβίας με τη σχισματική «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Οχρίδας «, την οποία δεν έχει αναγνωρίσει το Φανάρι.
Ο ίδιος ο Πατριάρχης Σερβίας κ. Πορφύριος, φαίνεται να συμμετείχε στις συνομιλίες αυτές. Άλλωστε, από την πρώτη στιγμή που ο κ. Πορφύριος ανέλαβε τον πατριαρχικό θρόνο, επεδίωνε την προσέγγιση αυτή, ώστε οι δύο πλευρές να έρθουν πιο κοντά, έπειτα από 55 χρόνια, αγνοώντας επί της ουσίας της Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας που είναι αναγνωρισμένη από τη Σερβία αλλά και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Πρόκειται για μια συνάντηση που, ασφαλώς, δεν έχει την «ευλογία» από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Υπενθυμίζεται δε, ότι η Σερβική Εκκλησία αποτελεί τον πλέον ένθερμο υποστηρικτή της Μόσχας, με τον ίδιο τον Πατριάρχη κ. Πορφύριο, προ ημερών, να δίδει εντολή να διενεργηθεί έρανος σε όλη την πατριαρχική δικαιοδοσία του προκειμένου τα χρήματα να σταλούν στους ρώσους δοκιμαζόμενους πιστούς της Ουκρανίας!
Τη συνάντηση των δύο πλευρών, Πατριαρχείου Σερβίας και σχισματικών, έκανε γνωστή ο Επίσκοπος Ζβορνικίου και Τούζλα κ. Φώτιος. ο οποίος αναφέρθηκε σε μια συνάντηση αγάπης, προσθέτοντας ότι «αν είναι θέλημα Θεού, η εν λόγω Εκκλησία θα επιστρέψει και πάλι στην κανονική ενότητα με την Εκκλησία της Σερβίας. Προτρέπω όλους να προσευχηθούν ώστε να θεραπευθεί το σχίσμα του 1967. Η θεραπεία του σχίσματος θα είναι για το καλό της Εκκλησίας, αλλά και για τα δύο αδελφά έθνη».
Ο Επίσκοπος Ζβορνικίου και Τούζλα κ. Φώτιος ευχήθηκε ότι, ήδη από αυτόν τον μήνα, «είναι δυνατό η Ορθόδοξη Εκκλησία της ΠΓΔΜ να επιστρέψει στην κανονική ενότητα με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία».
Και συμπλήρωσε: «Αυτό θα θέσει ένα τέλος στο σχίσμα του 1967 της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Είναι μια μεγάλη πρόκληση. Ο Θεός, με τις προσευχές του επισκόπου Νικολάου, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των Αγίων Κλήμη και Ναούμ και των Αγίων Σάββα της Σερβίας, μπορεί να οδηγήσει στην αποκατάσταση της ενότητας και την άρση του σχίσματος από το 1967. Βρισκόμαστε στο κατώφλι αυτής της απόφασης, και γι’ αυτό σας καλώ σε προσευχή. Αυτό είναι για το καλό των ιερών εκκλησιών μας, για το καλό του σερβικού και του μακεδονικού λαού μας, που είναι δύο αδελφικοί λαοί».
Το Φανάρι για την ώρα κρατά κλειστά τα χαρτιά του, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που «πιέζουν» τον κ. Βαρθολομαίο να προχωρήσει στην αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μακεδονίας», προκειμένου να αππφευχθεί η επικείμενη εξάρτησή της από το Πατριαρχείο της Σερβίας. Άλλωστε, η παραχώρηση Αυτοκεφαλίας αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο και εκκλησιαστική αρμοδιότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και μόνο.
Την ίδια ώρα, ο μητροπολίτης Ιωάννης, επικεφαλής της αναγνωρισμένης Αρχιεπισκοπής Αχρίδας, τελεί διωκόμενος από την πολιτική εξουσία των Σκοπίων, κάτι που εκμεταλλεύονται οι σχισματικοί, είτε αφορά την τελική ένωσή τους με το Πατριαρχείο Σερβίας είτε με την κατάκτηση και διατήρησης μιας μορφής ημιαυτοκεφαλίας, η οποία και θα τους δίδει «δικαιώματα» σε περαιτέρω ενέργειες.
Υπενθυμίζεται ότι, ένα χρόνο πριν, το Φανάρι αρνήθηκε να απαντήσει θετικά σε αντιπροσωπεία των σχισματικών, που έσπευσαν και ζήτησαν και πάλι αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας. Το πρόβλημα καθίσταται δυσκολότερο, πέραν του εκκλησιαστικού και σε πολιτικό επίπεδο, καθώς εκκρεμεί και το ζήτημα του ονόματος»μακεδονική» , σε μια πιθανή αναγνώριση των σχισματικών στο μέλλον.
Οι αποφάσεις που θα κληθεί το επόμενο χρονικό διάστημα να πάρει το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι δύσκολες, με τον ρωσικό επεκτατισμό να αυξάνεται ολοένα και περισσότερο και να απειλεί την όλη εκκλησιαστική ενότητα της Ορθοδοξίας.
Το Σχίσμα του 1967:
Η λεγόμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία των Σκοπίων» (ΜΟC) είναι μια σχισματική θρησκευτική δομή που υπάρχει στο έδαφος της Βόρειας Μακεδονίας και στη διασπορά των Σκοπίων. Το 1967 διακήρυξε την αυτοκεφαλία της και αποχώρησε από τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, στην οποία ήταν αυτόνομη από το 1958. Τέτοιες ενέργειες υποστηρίχθηκαν ανοιχτά από την κυβέρνηση των Σκοπίων, τα μέλη της οποίας ήταν παρόντα στο διορισμό αρχιεπισκόπου για την «ΜΟC». Καμία από τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν αναγνώρισε την «αυτοκεφαλία» των Β. Μακεδόνων και το 2005 η Ιερά Σύνοδος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας καθαίρεσε από την κοινωνία τους πιστούς αυτής της εκκλησιαστικής δομής.
Από την ίδρυσή της η ΜΟC συνεργάζεται στενά με το κράτος. Επιπλέον, ένας από τους λόγους για τους οποίους οι αρχές υποστήριξαν τόσο ενεργά την «ανεξαρτησία» της λεγόμενης Εκκλησίας των Σκοπίων ήταν η καθιέρωση ελέγχου επί της διασποράς των Σκοπίων, διότι, με τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη (Βρανισκόφσκι), «άλλες κρατικές υπηρεσίες δε το πέτυχαν».