Στο περιθώριο η φιλορωσική Εκκλησία της Ουκρανίας
Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του, ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι το νομοσχέδιο «θα καταστήσει αδύνατο σε θρησκευτικές οργανώσεις, που διατηρούν δεσμούς με κέντρα επιρροής στη Ρωσική Ομοσπονδία, να λειτουργούν στο ουκρανικό έδαφος.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας», που κυκλοφορεί πανελλαδικά κάθε Πέμπτη.
Το θέμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία παίρνει για μια ακόμη φορά τεράστιες διαστάσεις. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι, με νόμο, επιχειρεί να θέσει εκτός νόμου την υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, η οποία υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας. Η συγκεκριμένη δομή είναι αντίθετη με την αναγνωρισμένη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, Εκκλησία με επικεφαλής τον μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνιο.
Ο κ.Ζελένσκι επιχειρεί να βάλει φρένο, όπως λέει, στις αντιπατριωτικές κινήσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπάγεται στη Μόσχα, θέτοντας την εκτός νόμου, εφόσον συνεχίσει να υπακούει τις εντολές της Ρωσίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αντιτάχθηκε επίσημα στον πόλεμο, και αποστασιοποιήθηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας, ωστόσο το Κίεβο ανησυχεί ότι ενεργεί για τη διείσδυση Ρώσων πρακτόρων στα μετόπισθεν.
Ο λόγος που η κυβέρνηση αντιδρά με τον τρόπο αυτό είναι ότι τον τελευταίο μήνα οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας πραγματοποίησαν εφόδους και έρευνες σε ορθόδοξες μονές και θρησκευτικά ιδρύματα, αναζητώντας δολιοφθορείς μεταξύ των ιερωμένων. Η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας SBU έχει ανακρίνει δεκάδες ανώτατους κληρικούς, υποβάλλοντας ορισμένους από αυτούς σε ηλεκτρονικό τεστ αληθείας. Σύμφωνα με το πόρισμα των υπηρεσιών, «εντοπίστηκε έντυπο υλικό που αρνείται την ύπαρξη γηγενούς ουκρανικού πληθυσμού, ουκρανικής γλώσσας και αμφισβητεί το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει σαν κράτος». Περισσότεροι από 30 ιερείς έχουν συλληφθεί από τον Φεβρουάριο για διοχέτευση πληροφοριών σε Ρώσους εισβολείς.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του, ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι το νομοσχέδιο «θα καταστήσει αδύνατο σε θρησκευτικές οργανώσεις, που διατηρούν δεσμούς με κέντρα επιρροής στη Ρωσική Ομοσπονδία, να λειτουργούν στο ουκρανικό έδαφος. Θα εγγυηθούμε την πνευματική ανεξαρτησία και δεν θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να χειραγωγεί τους Ουκρανούς και να υποσκάπτει εκ των έσω τη χώρα μας. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να χτίσει αυτοκρατορία μέσα στην ουκρανική ψυχή».
Η αντίδραση της Ρωσίας ήταν έντονη. Ένας εκπρόσωπος της ρωσικής Εκκλησίας, ο Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, έγραψε στο Telegram ότι η πρόταση του Ζελένσκι παραβιάζει τόσο το διεθνές δίκαιο όσο και την κοινή λογική. Ο Μεντβέντεφ ανέφερε ότι «οι σημερινές ουκρανικές αρχές έχουν γίνει ανοιχτά εχθροί του Χριστού και της ορθόδοξης πίστης».
Να θυμίσουμε ότι ο Ονούφριος, παρά τα φιλορωσικά του αισθήματα λόγω της εισβολής, φρόντισε να διαχωρίσει τη θέση του και ζήτησε από τον Ρώσο Πρόεδρο να αποσυρθούν σε μια ασφαλή ζώνη οι στρατιωτικοί και οι πολίτες από τον τόπο των εχθροπραξιών στην Μαριούπολη.
«Είναι ποιμαντικό μου καθήκον να σας ζητήσω να δώσετε σε όλους που θέλουν να φύγουν από την πόλη της Μαριούπολης – και πολίτες και στρατιωτικούς – μια ευκαιρία», τονίζει ο Μητροπολίτης Ονούφριος.
Περίπου τα δύο τρίτα των Ουκρανών προσδιορίζονται ως ορθόδοξοι χριστιανοί στις έρευνες κοινής γνώμης. Το ποσοστό αυτό δεν έχει αλλάξει πολύ εδώ και δεκαετίες, αλλά κατανέμεται διαφορετικά. Σταθερά λιγότεροι δηλώνουν πίστη στην εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα και ένας αυξανόμενος αριθμός προσεγγίζει την νέα αυτοκέφαλη ουκρανική Εκκλησία. Την ίδια στιγμή πολλοί δηλώνουν απλώς ορθόδοξοι χωρίς να εκφράζουν προτίμηση σε κάποια από τις δύο Eκκλησίες.
Σχεδόν, αμέσως μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας το 1991, στην Ουκρανία δημιουργήθηκαν τρεις ορθόδοξες εκκλησίες: η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου του Κιέβου, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου της Μόσχας και η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία. Τα τελευταία όμως χρόνια, ξεκινώντας από την Επανάσταση της Αξιοπρέπειας και τον ρωσικό πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία, διαπιστώθηκε ότι στην ουκρανική κοινωνία υπάρχει ένα αίτημα για ενότητα της Ορθοδοξίας.
Με αυτόν τον σκοπό ξεκίνησε η δημιουργία μιας ενιαίας ορθόδοξης Eκκλησίας στην Ουκρανία και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Πετρό Ποροσένκο, ο οποίος προσωπικά υποστηρίζει αυτή τη πράξη, έστειλε σχετικό αίτημα στον Ορθόδοξο Οικουμενικό Πατριάρχη. Στις 9 Απριλίου του 2018, ο Πρόεδρος Ποροσένκο επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη και έλαβε θετική αξιολόγηση στις φιλοδοξίες της Ουκρανίας από τον κ.Βαρθολομαίο.
Το Ουκρανικό Κοινοβούλιο, με τη σειρά του, στις 19 Απριλίου θέσπισε την απόφαση για το αίτημα σχετικά με την ίδρυση της αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Eκκλησίας στην Ουκρανία.
Οι διαπραγματεύσεις για την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας διεξάγονται από το 1992. Για την έκδοση του καθεστώτος αυτοκεφαλίας της ορθόδοξης Εκκλησίας είναι απαραίτητη η υποστήριξη από όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου. Ωστόσο, υπάρχουν προφανείς και σοβαρές προσπάθειες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για να εμποδίζουν την ενότητα των ορθοδόξων στην Ουκρανία. Ίσως επειδή καταλαβαίνουν ότι η ύπαρξη μιας ισχυρής αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία θα γίνει ισχυρό θεμέλιο για την ενότητα και περαιτέρω ανάπτυξη του Ουκρανικού Κράτους.
