Του Αναστασίου Μαρίνη, θεολόγου
Σε μία νέα πρωτοβουλία προέβη το Πατριαρχείο της Σερβίας, μετά την πρόσφατη απόφαση που εξέδωσε και με την οποία αποδέχεται την απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να αναγνωρίσει σε «ευχαριστιακή» κοινωνία την Εκκλησία των Σκοπίων, την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Πατριαρχείου Σερβίας, έχει ορισθεί Συλλείτουργο μεταξύ του Πατριάρχου Πορφυρίου και του Αρχιεπισκόπου Στεφάνου, την Πέμπτη 19 Μαΐου 2022, στον Ι. Ναό του Αγίου Σάββα, στο Βελιγράδι. Μάλιστα, τους δύο Προκαθημένους θα πλαισιώνει πλειάδα αρχιερέων και από τις δύο πλευρές.
Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Με ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο και με χαρά ενημερώνουμε όλο το πλήρωμα της Ιεράς Εκκλησίας ότι ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Σερβίας κ.κ. Πορφύριος και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας και Μακεδονίας κ.κ. Στέφανος, μαζί με όλους τους ιεράρχες της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας – Αρχιεπισκοπής Αχρίδας, την Πέμπτη 19 Μαΐου 2022, θα τελέσουν την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Σάββα στο Βελιγράδι, η οποία θα καθιερώσει την κανονική κοινωνία των δύο αδελφών εκκλησιών με απόφαση της Ιεράς Συνόδου των Επισκόπων της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν οριστεί, αυτό το Συλλείτουργο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι των Σκοπίων είχαν αναφερθεί σε ένα άλλο επικείμενο Συλλείτουργο, μεταξύ Οικουμενικού Πατριάρχη και Αρχιεπισκόπου Στεφάνου και μάλιστα, εκτός απροόπτου, είχε οριστεί για την ημέρα της Πεντηκοστής. Ο διευθυντής της Επιτροπής Σχέσεων για τις Θρησκευτικές Κοινότητες των Σκοπίων, Νταριτζάν Σοτιρόφσκι, είχε αναφερθεί στο ζήτημα αυτό, μετά από δηλώσεις του σε τηλεοπτικό δίκτυο της χώρας του.
Μένει τώρα, να φανεί το κλίμα που θα επικρατήσει μεταξύ Σερβίας και Σκοπίων, με αφορμή τη συνάντηση των δύο Προκαθημένων, την Πέμπτη, 19 Μαΐου. Υπενθυμίζεται δε, ότι λίγες ημέρες πριν, η αναφορά της Σερβικής Εκκλησίας για την απόφαση αναγνώρισης του Φαναρίου ήταν ξεκάθαρη: «Με ευγνωμοσύνη στον Κύριο και με χαρά, η Σύνοδος χαιρετίζει την αποδοχή του ευρύτερα αναγνωρισμένου κανονικού καθεστώς, που είναι το καθεστώς της ευρύτερης δυνατής αυτονομίας, δηλαδή της πλήρους εσωτερικής ανεξαρτησίας, που χορηγήθηκε το 1959».
Και συμπλήρωσε: «Εφόσον με αυτό εξαλείφθηκαν οι λόγοι διακοπής της λειτουργικής και κανονικής κοινωνίας, που προήλθε από τη μονομερή ανακήρυξη της Αυτοκεφαλίας το 1967, καθιερώθηκε μια πλήρης λειτουργική και κανονική κοινωνία».
«Αγκάθι», όμως, όχι μόνο μεταξύ Σερβίας και Σκοπίων, αλλά του συνόλου της Ορθόδοξης Κοινότητας παραμένει τ᾿ όνομα «Μακεδονική Εκκλησία», κάτι που προκαλεί τρυγμούς σε πολιτικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Στα 1967, 55 χρόνια πριν, η Εκκλησία των Σκοπίων αποσχίσθηκε από το Πατριαρχείο της Σερβίας, οικειοποιούμενη τον τίτλο «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» (ΜΟΕ), αυτοκηρύσσοντας την Αυτοκεφαλία της, την οποία ουδείς ποτέ αναγνώρισε στον ορθόδοξο κόσμο. Λίγα χρόνια πριν, στα 2009, η λεγόμενη «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» συμπεριέλαβε στον τίτλο της και την προσθήκη «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος».
Την ίδια ώρα, το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, αναφερόμενο στον τίτλο της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, της ΜΟΕ υποστηρίζει ότι εκτός των ορίων των Σκοπίων, η προώθηση αυτού του τίτλου κινδυνεύει να απεμπολήσει και να διαγράψει ολόκληρη την ιστορική ύπαρξη και συνέχεια της Βουλγαρικής Εκκλησίας και ζητά να τηρηθεί πιστά η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Παρά ταύτα, η απόφαση του Φαναρίου,. της από 9/5/2022, ήταν σαφής: «Ἀναγνωρίζει ὡς ὄνομα τῆς Ἐκκλησίας ταύτης τό «Ἀχρίδος» (νοουμένης τῆς περιοχῆς τῆς δικαιοδοσίας αὐτῆς μόνον ἐντός τῶν ὁρίων τῆς ἐπικρατείας τοῦ κράτους τῆς Βορείου Μακεδονίας), ὡς ὑπεσχέθη ἐγγράφως πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί ὁ Προκαθήμενος αὐτῆς, ἀποκλείουσα τόν ὅρον «Μακεδονική» καί οἱοδήτι ἄλλο παράγωγον τῆς λέξεως «Μακεδονία».
Μένει στο επόμενο χρονικό διάστημα να φανεί πόσο εύθραστη είναι η εκκλησιαστική ενότητα μεταξύ των ορθοδόξων Εκκλησιών, μια ενότητα που δείχνει ήδη να κλυδωνίζεται μπροοστά στις εκκλησιαστικές και γεωπολιτικές εξελίξεις.