Αιτωλίας Δαμασκηνός: Στην Ορθοδοξία, η αλήθεια αποκαλύπτεται
Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ ἐγκαθίσταται στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, διαυγὴς καὶ φωτισμένος, βλέπει παντοῦ, σὲ κάθε κτίσμα καὶ ἰδιαίτερα σὲ κάθε ἄνθρωπο, τὸ φῶς τῆς θεϊκῆς παρουσίας
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Δυὸ ἀκόμη συγκλονιστικὰ θαύματα μᾶς παρουσιάζει ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπΉ. Στὸ πρῶτο, δυὸ τυφλοὶ ξαναβρίσκουν τὸ φῶς τους μὲ ἕνα μόνο ἄγγιγμα τοῦ Ἰησοῦ. Στὸ δεύτερο, ἕνας κωφάλαλος δαιμονισμένος ἐλευθερώνεται ἀπὸ τὸ δαιμόνιο καὶ ἐπιστρέφει στὰ ἀγαπημένα του πρόσωπα ἀπολύτως ὑγιής.
Εὐγνωμοσύνη καὶ δοξολογία γεμίζουν τὴν καρδιά μας ἐξαιτίας αὐτῶν τῶν δυὸ θαυμαστῶν ἐξιστορήσεων. Μία ὅμως πιὸ προσεκτικὴ ἀνάγνωση τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς θὰ μᾶς προβληματίσει καί, ἴσως, συνοδεύσει τὴν εὐγνωμοσύνη καὶ τὴν δοξολογία μὲ κάποια ἀπογοήτευση. Μία ἀπογοήτευση ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὶς ἀντιδράσεις τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι, παρὰ τὰ θαύματα ποὺ συμβαίνουν ἐνώπιόν τους, ἐπιμένουν στὴν πνευματική τους τύφλωση, ἀρνοῦνται νὰ ἀποδεχτοῦν αὐτὸ ποὺ ἀντικρίζουν καὶ μάλιστα τὸ διαστρεβλώνουν σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε νὰ τὸ θεωροῦν – ἄκουσον ἄκουσον – δαιμονικό.
Τὴν περασμένη Κυριακὴ γίναμε μάρτυρες τῆς ἀρνήσεως τῶν Γραμματέων καὶ τῶν Φαρισαίων νὰ ἐκμεταλλευτοῦν τὴν σπάνια δωρεὰ νὰ εἶναι μάρτυρες ἑνὸς ὑπέρλογου θαύματος, τῆς ἰάσεως τοῦ παραλυτικοῦ, καί, μέσῳ αὐτοῦ, νὰ προσεγγίσουν τὸ κορυφαῖο μυστήριο τῆς ἐνανθρωπίσεως τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο ἐμφανίστηκε μπροστὰ στὰ μάτια τους. Τοὺς εἴδαμε νὰ χαρακτηρίζουν ὡς βλασφημία τὴν ἀποκάλυψη τῆς θείας δυνάμεως τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία Τοῦ ἐπέτρεψε νὰ δωρίζει τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ παραλυτικοῦ. Σήμερα, ὅμως, ἡ διαστροφὴ κορυφώνεται καί, ὄντως, ὁ ἀναγνώστης μένει ἔκπληκτος μπροστὰ στὴν δύναμη τοῦ ἐσκοτισμένου ἀνθρώπινου νοῦ νὰ διαστρέφει ὁλοκληρωτικὰ τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ θεωρεῖ τὴν θεία εὐεργεσία ὡς δαιμονικὴ ἐνέργεια. Αὐτὴ ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἀντίδραση τῶν Φαρισαίων, ὅταν βλέπουν τὸν δαιμονισμένο νὰ ἐλευθερώνεται καὶ νὰ γιατρεύεται. Τὴν ὥρα ποὺ ὁ ἁπλὸς λαὸς δοξάζει τὸν Θεὸ γιὰ τὰ θαυμάσια καὶ ὑπερκόσμια ποὺ πραγματοποιοῦνται ἐνώπιόν του, Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι, διαχρονικοὶ ἐκπρόσωποι ὅλων τῶν ἀρνητῶν καὶ πολεμίων τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, εἶναι ἕτοιμοι νὰ υἱοθετήσουν τὸν πιὸ ἀκραῖο παραλογισμό, ἀρκεῖ νὰ μὴν ὁμολογήσουν τὸν Χριστὸ ὡς Θεάνθρωπο καὶ Λυτρωτή.
Στὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο, ἕνας δαιμονισμένος ἐπιστρέφει στὴν φυσιολογικὴ ζωή. Παρόντες, ὅμως, εἶναι κάποιοι ἄνθρωποι ποὺ – τρομερὸ καὶ νὰ τὸ πεῖ κανείς – συμπεριφέρονται ὡς ὄντως δαιμονισμένοι, ὡς ὑπάρξεις προσκολλημένες στὸ ἀπόλυτο ψεῦδος, ὡς ἐργάτες τῆς ἀπόλυτης διαστρεβλώσεως, ὅπως ἀκριβῶς ὁ πειρασμὸς διαστρέβλωσε τὴν ἀλήθεια στοὺς Πρωτοπλάστους καὶ τοὺς ὤθησε στὸ Προπατορικὸ ἁμάρτημα. Ποιὰ εἶναι ἄραγε ἡ αἰτία αὐτῆς τῆς ἀπόλυτης καταπτώσεως;
Σήμερα ἔχουμε τὴν ἐξήγηση: Ὁ στερημένος ἀπὸ τὴν Χάρη καὶ τὸ φῶς τοῦ Θεοῦ ἀνθρώπινος νοῦς γίνεται εὔκολη λεία τῆς δαιμονικῆς ἐνέργειας, ἡ ὁποία τοῦ παρουσιάζει τὸ ψέμα ὡς ἀλήθεια, τὴν πλάνη ὡς ἀποκάλυψη, τὸ ἀγαθὸ ὡς κακό. Οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, γιὰ μία ἀκόμη φορά, γίνονται μάρτυρες ἑνὸς μεγαλειώδους θαύματος. Καὶ ὅμως! Ὁ ἀφώτιστος νοῦς τους ἑρμηνεύει τὴν ὀφθαλμοφανῆ καὶ ἀδιαμφισβήτητη θεϊκὴ φιλανθρωπία ὡς ἐνέργεια δαιμονική. Τί εἰρωνεία! Φαινομενικά, παρουσιάζονται ὡς ἐχθροί τοῦ δαίμονα καὶ γι’ αὐτὸ τὸν λόγο ἐμφανίζονται νὰ περιφρονοῦν καὶ νὰ ὀργίζονται κατὰ τοῦ Χριστοῦ, τὸν Ὁποῖον, οὐσιαστικά, θεωροῦν δαιμονισμένο. Στὴν πραγματικότητα ὅμως, βρίσκονται ὑπὸ τὴν ἐπίδραση ἐκείνου ποὺ φαινομενικὰ ἀπεχθάνονται, τοῦ ἴδιου του διαβόλου, συμμεριζόμενοι τὸ μῖσος καὶ τὴν ἐχθρότητά του γιὰ τὸν Θεὸ τοῦ φωτὸς καὶ τῆς ἀληθείας.
Ἡ ἀνθρώπινη λογικὴ ὄντως ἐπαναστατεῖ, διαπιστώνοντας πώς, ἕνα θαῦμα μπορεῖ νὰ σκανδαλίσει καὶ νὰ ἀποβεῖ πρόξενος ἀπομακρύνσεως ἀπό τὸν Θεό, ἀντὶ γιὰ γέφυρα πρὸς συνάντησή Του. Εἶναι ὅμως γεγονός! Συμβαίνει, καὶ μάλιστα συχνά. Αὐτὸ τὸ γνωρίζει ὁ Κύριος καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἐπιβάλλει στοὺς δυὸ τυφλοὺς νὰ μὴν δημοσιοποιήσουν τὸ θαῦμα, λέγοντάς τους: «Προσέξτε νὰ μὴν τὸ μάθει κανείς»!
Ποιὰ αἰτία κρύβεται πίσω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιθυμία Του; Γνωρίζει ὁ Κύριος πώς, ἕνα θαῦμα εἶναι δυνατόν, τὴν μία ψυχὴ νὰ τὴν λυτρώσει καὶ τὴν ἄλλη νὰ τὴν κολάσει, ἐὰν δὲν ὑπάρχουν οἱ κατάλληλες πνευματικὲς προϋποθέσεις. Ἐπιθυμεῖ, λοιπὸν, ὁ Χριστός μας νὰ προφυλάξει ὁρισμένους ἐσκοτισμένους συμπατριῶτες Του ἀπὸ τὸν σκανδαλισμό, καθώς, ὡς Θεός, γνωρίζει τὰ μύχια της ψυχῆς τοῦ κάθε ἀνθρώπου.
Ἡ στάση του αὐτὴ ἀποτελεῖ καὶ γιὰ μᾶς ἕνα δίδαγμα, ὥστε νὰ μὴν προβάλουμε ἀδιακρίτως θαύματα, θεωρώντας πὼς ἀποτελοῦν γιὰ ὅλους ἀνεξαιρέτως τοὺς ἀνθρώπους ἀτράνταχτες ἀποδείξεις θείας δυνάμεως. Ἕνα θαῦμα, τὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο μπορεῖ νὰ τὸν ὁδηγήσει σὲ δοξολογία, ἐνῷ τὸν ἀποξενωμένο ἀπὸ τὴν Θεία Χάρη στὸν ἀπόλυτο σκανδαλισμὸ καὶ τὴν ἄρνηση, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη στὸ δεύτερο θαῦμα, τὸ ὁποῖο ἔγινε ἐνώπιον τῶν πνευματικὰ τυφλῶν Γραμματέων καὶ τῶν Φαρισαίων.
Ἀδελφοί μου,
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἰδιαίτερα οἱ Νηπτικοὶ Γέροντες τῆς ἐρήμου, στηριζόμενοι στὴν πνευματική τους ἐμπειρία, μᾶς διδάσκουν πὼς ἡ ἀλήθεια δὲν ἀποτελεῖ καρπὸ λογικῶν συλλογισμῶν, ἔρευνας τῆς διανοίας ἢ ἀκόμη καὶ ὁρατῶν ἀποδείξεων, ὅπως τὰ θαύματα. Γιὰ τὴν ὀρθόδοξη παράδοσή μας, ἡ ἀλήθεια δὲν συλλαμβάνεται νοητικά, ἀλλὰ ἀποκαλύπτεται μέσῳ τῆς προσωπικῆς σχέσεως μὲ τὸν Θεό, ὡς τὴν πηγὴ τῆς μόνης ἀληθείας. Χωρὶς συστηματικὸ πνευματικὸ ἀγῶνα γιὰ κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη, ὁ Χριστός, ὡς φῶς καὶ ἀλήθεια, μένει μακρινὸς καὶ κρυμμένος ἀπὸ τὸν ἀνθρώπινο νοῦ. Δὲν ὑπάρχει ἀλήθεια χωρὶς τὸ φῶς τοῦ προσώπου Του. Τὸ φῶς τῆς ἀλήθειας ἀποτελεῖ καρπὸ τοῦ φωτὸς τῆς παρουσίας Του στὴν καρδιά μας. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δοξολογίας, πρὶν τὴ, Θεία Λειτουργία, ἀπευθυνόμαστε πρὸς τὸν Κύριο λέγοντας: «Ἐν τῷ φωτί Σου ὀψόμεθα φῶς!»
Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ ἐγκαθίσταται στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, διαυγὴς καὶ φωτισμένος, βλέπει παντοῦ, σὲ κάθε κτίσμα καὶ ἰδιαίτερα σὲ κάθε ἄνθρωπο, τὸ φῶς τῆς θεϊκῆς παρουσίας. Γιὰ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, τὰ πάντα ἀποτελοῦν θαῦμα καὶ ἀναμφισβήτητη ἀπόδειξη τῆς ἁπανταχοῦ παρουσίας Του. Τὰ θαύματα, ποὺ συχνὰ χρησιμοποιοῦμε ὡς μέσον πειθοῦς πρὸς τοὺς ἀμφισβητίες τῆς πίστεώς μας δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν κανένα ἀποτέλεσμα, ὅσο ἀπουσιάζει ἐκ μέρους τους μία, ἔστω καὶ στοιχειώδης σχέση μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου. Ἐὰν ὅμως ἡ ψυχὴ ἐνισχύει διαρκῶς τοὺς δεσμούς της μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο καὶ Ἀναστημένο Χριστό, τὸ θαῦμα ἔρχεται, ὄχι ὡς ἀπόδειξη ἀλλὰ ὡς ἐπιβεβαίωση μιᾶς πίστεως ποὺ ἔχει ἤδη μεταμορφώσει τὸν ἐσωτερικὸ ἄνθρωπο καὶ τὸν ἔχει πλημμυρίσει μὲ φῶς καὶ ἄφατη χαρά.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἄς θέσουμε ὡς προτεραιότητα τὴν διαρκῆ συμμόρφωσή μας μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐνθρόνισή Του στὸν θρόνο τῆς καρδιᾶς μας. Ἄς ἐνισχύουμε, μέσῳ τῆς προσευχῆς, τὸν διάλογο μαζί Του, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἤδη ἐγκατεστημένος μέσα μας ἀπὸ τὴν στιγμὴ τοῦ Βαπτίσματός μας. Ὅσο ἀποκτοῦμε νοῦν Χριστοῦ, μέσῳ τῆς ζωῆς καὶ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τόσο θὰ ἀναγνωρίζουμε διαρκῶς τὴν ἄπειρη ἀγάπη Του, γινόμενοι ὁλοένα καὶ περισσότερο μάρτυρες καὶ φορεῖς τῆς δικῆς Του Ἀληθείας καὶ φιλανθρωπίας πρὸς ὅλο τὸν κόσμο. Ἀμήν._
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
