Εκδήλωση μνήμης και τιμής, αφιερωμένη στον εκπαιδευτικό, λογοτέχνη και ιστορικό, αείμνηστο Κωνσταντίνο Καραστάθη πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 5 Δεκεμβρίου στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Στην εκδήλωση συμμετείχαν, ο Αρχιμανδρίτης π. Δημήτριος Ζελιαναίος, κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος και ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων και Συγγραφέας, ενώ συντόνισε ο κ. Παναγιώτης Χαρατζόπουλος, Φυσικός Msc, MEd, Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιστημόνων Πειραιώς. Την εκδήλωση έκλεισε η κόρη του τιμώμενου, κ. Φιλιώ Καραστάθη, Φιλόλογος και Διευθύντρια Λυκείου.
Η συνάντηση, μεταδόθηκε από το διαδίκτυο, μέσα από το κανάλι του «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» στο YouTube.
Ο κ. Χαρατζόπουλος, προλογίζοντας την εκδήλωση, σημείωσε πως ο Κωνσταντίνος Καραστάθης, ως εκπαιδευτικός, αποτελεί πρότυπο και παράδειγμα δασκάλου, για τους εκπαιδευτικούς της νεότερης γενιάς.
«Ως εκπαιδευτικός, δεν δίδαξε μόνο με τον λόγο του στην τάξη, μόνο με το παράδειγμα της ζωής του και το ελληνορθόδοξο ήθος που τον χαρακτήριζε σε κάθε πτυχή της, αλλά δίδαξε και με το πολυδιάστατο και πλούσιο σε καρπούς συγγραφικό του έργο.»
Ένα έργο που αποτελείται από 31 βιβλία, ιστορικές μελέτες βασισμένες σε πηγές και με αδιάσειστα επιστημονικά επιχειρήματα, ιστορικά μυθιστορήματα, βασισμένα σε ιστορικά δεδομένα και μελέτες προσωπικοτήτων.
Για το συγγραφικό του έργο τιμήθηκε κατ’ επανάληψη σε πανελλήνιους και άλλους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Όμως η μεγαλύτερη τιμή για την σημαντική πνευματική κληρονομιά του, είναι η έμπρακτη αποδοχή του αναγνωστικού κοινού και η συνολική αναγνώριση της προσφοράς του.
Αρχιμανδρίτης π. Δημήτριος Ζελιαναίος
Το λογοτεχνικό έργο του Κώστα Καραστάθη, αποτελεί παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, τόνισε αρχικά ο π. Δημήτριος στην παρουσίαση του. Το εύρος και η ποιότητα του, προσελκύουν το ενδιαφέρον ακόμη και του απαιτητικού αναγνώστη.
Μελέτες, δοκίμια, διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ιστορικά μελετήματα, σχολικά βιβλία, είναι τα πνευματικά παιδιά του.
Η παρουσίαση των έργων του Καραστάθη από τον π. Δημήτριο, ξεκίνησε από εκείνα που έχουν ως κεντρικούς τους ήρωες, τους δασκάλους των δημοσίων σχολείων, οι οποίοι, όπως και ο συγγραφέας, πασχίζουν για την μόρφωση και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, αντιμέτωποι συχνά με εξοντωτικές δυσκολίες.
Εξίσου αδιαμφισβήτητη είναι η ευαισθησία και η αφηγηματική αμεσότητα του Καραστάθη, όταν πραγματεύεται στα διηγήματα του θέματα, που συνδέονται με εγκλήματα ή ατοπήματα του σύγχρονου ανθρώπου, όπως τα θέματα της αρχαιοκαπηλίας, των εγκαταλελειμμένων ηλικιωμένων, της κραυγής του παιδιού για ειρήνη, της μόλυνσης της θάλασσας από τις βιομηχανίες, της κακής χρήσης της επιστήμης και της τεχνολογίας, της θεοποίησης του χρήματος.
Σημαντικά βέβαια είναι και τα ιστορικά μελετήματα του συγγραφέα, τα οποία αναδεικνύουν την μαρτυρική αλλά και δημιουργική πορεία των Ελλήνων ανά τους αιώνες, μέσα από μια σειρά ιστορικών γεγονότων, περισσότερο ή λιγότερο ανεπτυγμένων από την ελληνική ιστοριογραφία.
«Ο Καραστάθης θεωρεί απαραίτητο οι λαοί να διατηρούν την ιστορική τους μνήμη, όχι με την πρόθεση μνησικακίας και ανάξεσης πληγών, αλλά γιατί, όταν οι λαοί, δεν διατηρούν μνήμη της ιστορίας τους και περισσότερο των λαθών τους, κινδυνεύουν να ξαναγνωρίσουν παρόμοιες περιπέτειες.»
Εκτός από τα ιστορικά μελετήματα, ο συγγραφέας χρησιμοποίησε το ιστορικό μυθιστόρημα για να ρίξει φως σε σημαντικές πτυχές του αγώνα των Ελλήνων κατά της τουρκοκρατίας αλλά και της βενετοκρατίας στο Μοριά.
Όπως σημείωσε ο π. Δημήτριος, δεν διστάζει να πει σκληρές αλήθειες, επιστρατεύοντας ένα λόγο ρεαλιστικό, προσεγμένο, λυρικό ως προς την έκφραση των συναισθημάτων, και παραστατικό.
Και στον αδαή αναγνώστη ακόμη, γίνεται κατανοητή η πολύπαθη πορεία του γένους μας σε αυτές τις δύο περιόδους. Αιώνες σκλαβιάς και ταπείνωσης, δεν κατόρθωσαν να κάμψουν το φρόνημα του Έλληνα, τη δίψα για ελευθερία, την πίστη στον Χριστό.
Τέλος, δεν υπολείπονται σε αξία και τα θεατρικά έργα του Καραστάθη. Η αληθοφάνεια των προσώπων, οι ζωντανοί και παραστατικοί διάλογοι, ο ρυθμός της δράσης, η ανάδειξη των χαρακτήρων μέσω των αντιλήψεων και των πράξεων των ηρώων, και τα συνακόλουθα διδάγματα, καταξιώνουν τον Καραστάθη και στη θεατρική συγγραφή.
Ο δάσκαλος, λογοτέχνης, πνευματικός άνθρωπος Κώστας Καραστάθης, συμβάλλει με τη ζωή και το έργο του, στην ανάδειξη του ανθρώπου ως οντότητα. Αποκαλύπτει, αναλύει, προβληματίζει, προσφέρει ερεθίσματα για περίσκεψη, αφυπνίζει, διδάσκει, συνεπικουρούμενος από την συγγραφική του αξιοσύνη. Προσεγγίζει τον αναγνώστη με σεβασμό, θυμίζοντας του αξίες που χάνονται.
Ως Έλληνας χριστιανός ορθόδοξος, παρατήρησε ο π. Δημήτριος, είναι συνάμα ένας πολίτης του κόσμου, με την έννοια ότι οραματίζεται το καλό του ελληνισμού, αλλά και όλης της ανθρωπότητας.
Με την λογοτεχνική του ικανότητα αισθητοποιεί την ανησυχία του για τα επαναλαμβανόμενα λάθη του έθνους μας και την αγωνία του για τον απομακρυσμένο από τον Θεό άνθρωπο, που επικροτεί την επιβολή του δίκαιου του ισχυρού και υποβαθμίζει την κοινωνική συνείδηση, προς όφελος του ατομικισμού και του υλισμού.
«Ο Κωνσταντίνος Καραστάθης ήταν ένας διδάσκαλος του γένους. Έγινε όργανο του Θεού και πρόσφερε τα τάλαντα του για να διδάξει τους συνανθρώπους του.
Επομένως, οφείλουμε ευχαριστίες στον «χαριτωμένο» μακαριστό Κώστα Καραστάθη, ο οποίος την σιωπή της έρευνας και της σπουδής του για την ιστορία του γένους μας, την μετέτρεψε σε γραπτό λόγο και μας παρέδωσε ως παρακαταθήκη, τα σπουδαία έργα του. Για να αποτελούν τα στηρίγματα μας σε μια εποχή στην οποία χτυπιέται η μνήμη λαών και ανθρώπων.
Κωνσταντίνος Χολέβας
Ο κ. Χολέβας χαρακτήρισε τον αείμνηστο, ως έναν πραγματικό δάσκαλο του γένους, έναν άνθρωπο που αγωνίστηκε για την παιδεία, την ιστορία, την χριστιανική μας παράδοση και την ταυτότητα του τόπου.
Ήταν ιδιαίτερα συγκινητική, όπως τόνισε. η αγάπη για την έρευνα του, σχετικά με τον Μ. Κωνσταντίνο, στον οποίον αφιέρωσε έργο ζωής, την καρδιά του, την μελέτη του.
«Ο Μ. Κωνσταντίνος υπέστη την επίθεση παγανιστών ιστορικών, γιατί την εποχή που έζησε και έδρασε, ήταν έντονη η αντίδραση των ειδωλολατρών. Στην μελέτη του ο αείμνηστος, εξηγεί όλα τα γεγονότα με πλήρη τεκμηρίωση, τονίζει την συνεισφορά του αγίου στον χριστιανισμό και θυμίζει ότι δεν έπαυε να είναι και Ρωμαίος αυτοκράτορας και επομένως έπρεπε σε ορισμένες περιπτώσεις να εφαρμόσει νόμους, που ίσχυαν εκείνη την εποχή.»
Ένα δεύτερο θέμα, το οποίο απασχόλησε τον αείμνηστο Κώστα Καραστάθη, ήταν το θέμα των αρβανιτών, των αρβανιτόφωνων Ελλήνων. Των Ελλήνων που μίλησαν κατά καιρούς, μία διάλεκτο, τα αρβανίτικα και ο αείμνηστος είχε ξεκαθαρίσει στο έργο του, ότι άλλο ήταν οι Αλβανοί και άλλο οι Αρβανίτες. Οι Αρβανίτες είναι Έλληνες από το Άρβανον, μια περιοχή της σημερινής Β. Ηπείρου, άνθρωποι που αγωνίστηκαν για τον ελληνισμό και την Ορθοδοξία και πάντοτε δηλώνουν Έλληνες.
Εκείνο που εντυπωσιάζει σε όλα τα έργα του Καραστάθη, συνέχισε ο κ. Χολέβας, είναι πως ακόμα και όταν αναφέρεται σε δύσκολα θέματα, ιστορικά, εθνολογικά, θρησκευτικά, γλωσσολογικά, πάντοτε καταφέρνει να είναι γλαφυρός.
Ο ελληνισμός στο έργο του, είναι ένα έθνος, το οποίο έχει πλήρη συνείδηση, έχει συνέχεια και το οποίο αγωνίζεται και εναντίον των Ρωμαίων της παλαιάς Ρώμης, και εναντίον των Φράγκων σταυροφόρων, οι οποίοι ήθελαν να αλλοιώσουν το θρησκευτικό μας φρόνημα, και στην συνέχεια εναντίον των Τούρκων, όπου όμως εγκαταλείπονται από τους δυτικούς συμμάχους.
«Πάντα αφήνει το μήνυμα της ελπίδας κι αυτό είναι ένα μήνυμα για σήμερα. Ο ελληνισμός έχει περάσει χειρότερα, γι’ αυτό δεν πρέπει να παθαίνουμε εθνική κατάθλιψη.
Να ελπίζουμε, αρκεί να κρατάμε τα στοιχεία της ταυτότητας. Αν κρατήσουμε Ορθοδοξία. γλώσσα, ιστορική συνείδηση, συναίσθηση της διάρκειας του ελληνισμού, έχουμε μέλλον.»
Και το μέλλον αυτό βγαίνει ιδιαίτερα από την μελέτη του έργου του Κώστα Καραστάθη «400 χρόνια επανάσταση», που αναφέρεται στα 115 επαναστατικά κινήματα και εξεγέρσεις, στα 400 χρόνια της τουρκοκρατίας.
Με πολύ ωραία στοιχεία, με παραπομπές, με αυτούσια κομμάτια από ιστορικά κείμενα, ο αείμνηστος συγγραφέας, εξηγεί ότι από την πρώτη στιγμή μετά την άλωση της Πόλης, έγιναν συνεχείς εξεγέρσεις. Αποδεικνύει την ηθική και πνευματική αντίσταση του γένους, που δεν δέχεται υποδουλώσεις και συνέχεια κάνει εξεγέρσεις, με επικεφαλής συνήθως, τους ορθοδόξους κληρικούς.
Ο κ. Χολέβας, αναφέρθηκε ακόμη, στο βιβλίο του Κώστα Καραστάθη για τον Επίσκοπο Ταλαντίου Νεόφυτο Μεταξά, ο οποίος έγινε και Μητροπολίτης Αθηνών και πρώτος πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου.
Αγωνίστηκε για την ελευθερία του τόπου και ήταν από τους πρωτεργάτες του 1821 και είχε πολιτική, νομικής και πνευματική δράση. Ο Καραστάθης αναγνωρίζει την προσφορά του Νεόφυτου Μεταξά, που είχε ως αποτέλεσμα τα πρώτα μας συντάγματα, να αναφέρουν την Ορθοδοξία, ως επικρατούσα.
«Ο Κώστας Καραστάθης, ερεύνησε την ιστορία με πηγές, μελετούσε, πήγαινε σε αρχεία, ήξερε όλη τη βιβλιογραφία για τα θέματα για τα οποία έγραφε και τα κείμενα του, είναι και κείμενα ομολογίας πίστεως, αλλά και κείμενα ιστορικής αλήθειας.»
Φιλιώ Καραστάθη
Κλείνοντας την εκδήλωση, η κόρη του αειμνήστου, κα Φιλιώ Καραστάθη, εξέφρασε τις ευχαριστίες της για την τιμητική εκδήλωση, και μίλησε για τον Άνθρωπο Κώστα Καραστάθη, τον τρυφερό σύζυγο, τον στοργικό αλλά και στιβαρό πατέρα και παππού, τον έντιμο οικογενειάρχη, τον σκεπτόμενο και οξυδερκή πολίτη, τον ακούραστο υπηρέτη του πνεύματος και των ηθικών και πολιτιστικών αξιών.
Τον άνθρωπο που όταν έφυγε από την ζωή, υπήρξαν πολλοί που είχαν να αφηγηθούν πλήθος ιστοριών για πράξεις βοήθειας, αλτρουισμού και προσφοράς στην κοινωνία.
«Ο Κώστας Καραστάθης έκανε τρόπο ζωής τις αξίες που πραγματεύτηκε στα κείμενα του και με αυτές γαλούχησε παιδιά και εγγόνια. Ήταν ο ανήσυχος και ακάματος εργάτης του πνεύματος, κάθε στιγμή κοντά του ήταν διδαχή και υπόδειγμα ζωής.»