Καισαριανής Δανιήλ: «Τότε νηστεύσουσιν εν εκείναις ταις ημέραις»
Του Σεβ. Μητροπολίτου Καισαριανής κ. Δανιήλ στην Κιβωτό της Ορθοδοξίας Η Εκκλησία μας, έχει θεσπίσει την περίοδο αυτή των 40 ημερών (15 Νοεμβρίου – 24 Δεκεμβρίου) μέχρι τα Χριστούγεννα το – ιερό σαρανταλείτουργο – το οποίο μας ενισχύει πολύ στον πνευματικό αγώνα μας, τον καθένα μας ξεχωριστά στο βαθμό βέβαια κατά τον οποίο μπορούμε να […]
Του Σεβ. Μητροπολίτου Καισαριανής κ. Δανιήλ στην Κιβωτό της Ορθοδοξίας
Η Εκκλησία μας, έχει θεσπίσει την περίοδο αυτή των 40 ημερών (15 Νοεμβρίου – 24 Δεκεμβρίου) μέχρι τα Χριστούγεννα το – ιερό σαρανταλείτουργο – το οποίο μας ενισχύει πολύ στον πνευματικό αγώνα μας, τον καθένα μας ξεχωριστά στο βαθμό βέβαια κατά τον οποίο μπορούμε να συμμετέχουμε στις θείες λειτουργίες, που τελούνται καθημερινώς. Στην προσπάθειά μας παράλληλα τελούμε νηστεία.
Νηστεία σημαίνει απέχω από κάθε φυσική τροφή. Η νηστεία μπορεί να είναι προαιρετική, όπως σε αυτή την περικοπή (Ματθαίου 6, 16-19) ή παρά τη θέλησή μας όπως στο Πράξεων 27,3 ή στο Β΄ προς Κορινθίους 11,27). Στην Καινή Διαθήκη συνδέεται με το πένθος (Ματθαίου 9,14-15) και την προσευχή (Λουκά 2,37 και Πράξεων 14,23). Σε αυτές τις περικοπές η νηστεία συνόδευε την προσευχή σαν επιβεβαίωση της προσπάθειας κάποιου να διακρίνει το θέλημά του Θεού. Η νηστεία δεν προσφέρει κανένα πλεονέκτημα όσον αφορά τη σωτηρία, ούτε προσδίδει στον Χριστιανό μεγαλύτερη περιωπή μπροστά στον Θεό. Ο Φαρισαίος της περικοπής καυχιόταν ότι νήστευε δυό φορές την εβδομάδα, όμως, αυτή η νηστεία δεν μπόρεσε να του εξασφαλίσει τη δικαίωση, που τόσο αποζητούσε (Λουκά 18,12,14). Όταν όμως ένας χριστιανός νηστεύει μυστικά και το κάνει σαν πνευματική άσκηση, ο Θεός βλέπει και ανταμείβει. Μπορεί να βοηθήσει κάποιον στη ζωή του, αφαιρώντας του την νωθρότητα, ώστε να μπορεί να προσευχηθεί αδιαλείπτως. Η δύναμή της είναι ανεκτίμητη σε κρίσιμες περιόδους, όταν ο πιστός προσπαθεί να διακρίνει το θέλημα του Θεού. Και έχει μεγάλη αξία στην καλλιέργεια της αυτοπειθαρχίας. Χάνει εντελώς την αξία της όταν επιβάλλεται απ’ έξω ή όταν υποκινείται από λάθος κίνητρα
Μαζί με την προσευχή και την ελεημοσύνη, θεωρείται μια από τις πιο ουσιώσεις πράξεις που εκφράζουν ενώπιον του Θεού την ταπεινοφροσύνη, την ελπίδα και την αγάπη του ανθρώπου. Αφού ο άνθρωπος είναι ψυχή και σώμα, δε θα χρησίμευε σε τίποτα να φανταστεί κανείς μια θρησκεία καθαρά πνευματική: η ψυχή, για να ενεργήσει υπεύθυνα, χρειάζεται τις πράξεις και τις στάσεις του σώματος. Η νηστεία, που συνοδεύεται πάντα από την ικετήρια προσευχή, χρησιμεύει για να εκφράσει την ταπεινότητα μπροστά στο Θεό: νηστεύω σημαίνει ταπεινώνω την ψυχή μου (Λευ. 16, 29,31). Δεν είναι ασκητικό κατόρθωμα ούτε έχει σκοπό να δημιουργήσει κάποια κατάσταση ψυχολογικού ή θρησκευτικού ενθουσιασμού.
Στρέφεται κανείς προς τον Κύριο (Δαν. 9, 3) με διάθεση εξαρτήσεως και ολοκληρωτικής εγκαταλείψεως: α) πριν αναλάβει ένα δύσκολο έργο (Κριτών 20, 26), β) για να επικαλεστεί τη συγγνώμη για κάποιο σφάλμα (Γ΄ Βασιλειών 21, 27), γ) για να ζητήσει την ίαση (Β΄ Βασιλειών 12,16.22), δ) για να θρηνήσει σε περίπτωση ενταφιασμού (Α΄ Βασιλειών 31, 13) ή χηρείας (Ιουδίθ 8,5) ε) μετά από μια εθνική συμφορά (Α΄ Βασιλειών 7,6) στ) για να επιτύχει την κατάπαυση μιάς θεομηνίας (Ιωήλ 2, 12-17), ζ) για να δεχτεί το θείο φωτισμό (Δανιήλ 10, 12), η) για να περιμένει τη χάρη που απαιτείται για την εκπλήρωση κάποιας αποστολής (Πραξ. 13, 2), θ) για να ετοιμαστεί για τη συνάντηση με το Θεό (Εξ. 34, 28).
Εκείνο που ενδιαφέρει είναι να τοποθετηθεί κανείς με πίστη σε μια κατάσταση ταπεινοφροσύνης, ώστε να δεχτεί την ενέργεια του Θεού και να σταθεί ενώπιόν Του. Αυτή η σοβαρή πρόθεση αποκαλύπτει το νόημα των σαράντα ημερών που πέρασαν χωρίς τροφή ο Μωυσής (Εξ. 34, 28) και ο Ηλίας (Γ΄ Βασιλειών 19, 8). Όσο για τις σαράντα ημέρες του Ιησού στην έρημο, που ακολουθούν το πρότυπο αυτών των δύο περιπτώσεων, σκοπός τους δεν είναι να Τον προετοιμάσουν για να δεχτεί το Πνεύμα του Θεού, αφού ο ίδιος ο Κύριός μας είναι πλήρης Πνεύματος (Λουκά 4, 1). Το Πνεύμα τον οδηγεί σ’ αυτή τη νηστεία, για να εγκαινιάσει τη μεσσιανική του αποστολή με μια πράξη εγκαταλείψεως γεμάτης εμπιστοσύνη στον Πατέρα του (Ματθαίου 4, 1-4).
Η Εκκλησία έμεινε πιστή σ’ αυτή την παράδοση, προσπαθώντας με την άσκηση της νηστείας να οδηγήσει τους πιστούς σ’ ένα ολοκληρωτικό άνοιγμα στη χάρη του Κυρίου, ενώ αναμένουν την επάνοδό Του.
Ο Ιησούς, υποστηρίζοντας, ενάντια στους Φαρισαίους, τους Μαθητές του που δε νήστευαν, είπε: «Όσον καιρό είναι μαζί τους ο γαμπρός, δεν μπορούν να νηστεύουν. Θα ’ρθεί όμως καιρός που θα τους πάρουν από κοντά τους το γαμπρό, και τότε θα νηστέψουν εκείνες τις ημέρες» (Μάρκου 2, 19 εξ.). Περιμένοντας την επάνοδο του Νυμφίου, η νηστεία που γίνεται με μετάνοια, εκουσίως και με γνήσια και αληθινά κριτήρια έχει τη θέση της στη ζωή της Εκκλησίας μας.
