Με επιτυχία και μεγάλη συμμετοχή των Μαλλιωτών πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Tετάρτης 21 Αυγούστου 2024 στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Μαλλών Ιεράπετρας εκδήλωση με θέμα: «Οδοιπορικό στην αγιοτόκο κώμη των Μαλλών».
Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης, που διοργάνωσε η Κοινότητα Μαλλών, πραγματοποιήθηκε αναδρομή στην ιστορία, την τέχνη και την παράδοση των Μαλλών από τον Πρόεδρο της Κοινότητας κ. Εμμανουήλ Μεραμβελλιωτάκη. Ακολούθησε η παρουσίαση βιντεοταινίας για τους ιερούς ναούς και τη θρησκευτική παράδοση των Μαλλών, με επίκεντρο το γέννημα θρέμμα των Μαλλών Όσιο Χατζηανανία και το έργο του στην Ιερά Μονή Παναγίας Εξακουστής.
Η εκδήλωση άνοιξε με τον βαρυσήμαντο χαιρετισμό του Σεβ. Μητροπολίτου Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κυρίλλου, ο οποίος επεσήμανε την πλούσια ιστορία και τη μακραίωνη παράδοση των Μαλλών με τα πολλά εκκλησιαστικά μνημεία και του;ς παλαιούς και περίτεχνους ναούς ύψιστης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας. Όπως υπογράμμισε, τα μνημεία αυτά δεν είναι απλά κατάλοιπα του παρελθόντος αλλά μαρτυρούν τη μεγάλη πίστη των ευσεβών προγόνων μας. Είναι η τοιχογραφημένη Παναγία η Μεσοχωρίτισσα (Εισοδίων Θεοτόκου) που ανεγέρθηκε σε δύο διαδοχικές οικοδομικές φάσεις τον 14ο και 15ο αι., ο Βυζαντινός Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου του 11-12ου αι., ο ναός του Αγίου Γεωργίου στη Λούτρα, με τοιχογραφικό διάκοσμο, που είναι κτισμένος πάνω στον ναό της πρωτοβυζαντινής περιόδου. ο δίκλιτος Ιερός Ενοριακός Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος και Αγίου Χαραλάμπους, ο δίκλιτος Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου (Κάτω Κυρία) – Αγίας Αικατερίνης, που βρίσκεται εντός των Μαλλών και είναι κτίσμα της ενετικής περιόδου, ο βυζαντινός Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου μέσα στο χωριό, ο τοιχογραφημένος Ιερός Ναός Μιχαήλ Αρχαγγέλου, η Ιερά Μονή Παναγίας (Γενεσίου Θεοτόκου) στον Αρμό, που αποτελούσε έδρα του Επισκόπου Ιεραπύτνης και έχουν ταφεί Επίσκοποι της Επαρχίας κ.α.
Ο Σεβασμιώτατος σημείωσε ακόμα ότι η κώμη των Μαλλών ανέδειξε μεγάλες προσωπικότητες, όπως είναι ο Όσιος Χατζηανανίας, κατά κόσμον Αντώνιος Μπαρμπεράκης, που ξεκίνησε τον οσιακό του βίο από την Παναγία της Εξακουστής, στη συνέχεια σε ηλικία 14 ετών μαθήτευσε κοντά στον Αγιο Ιωσήφ τον Γεροντογιάννη στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου Καψά Σητείας, όπου εκάρη Μοναχός και υπήρξε ο πρώτος υποτακτικός του Οσίου Γεροντογιάννη, και επανήλθε στην Μονή της Παναγίας της Εξακουστή, την οποία ανακαίνισε, και ανοικοδόμησε, διατελώντας Ηγούμενος αυτής μέχρι το 1900, που η Μονή κρίθηκε διαλυτέα, και από το 1903 όταν ανασυστάθηκε.
Τέλος, ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Κύριλλος συνεχάρη τον Πρόεδρο κ. Εμμανουήλ Μεραμβελλιωτάκη και τα Μέλη της Κοινότητας για τη διοργάνωση της εκδήλωσης που αναδεικνύει τη βαθιά ριζωμένη μέσα τους πίστη, τη λαϊκή ευσέβεια και τη μεγάλη παράδοση των κατοίκων των Μαλλών, προκειμένου αυτές οι αξίες και τα ιδανικά να μεταλαμπαδεύονται και στις επόμενες γενιές.
Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Ιωάννης Πλακιωτάκης, στον χαιρετσιμό του, χαρακτήρισε σημαντική την εκδήλωση και συνεχάρη τον Πρόεδρο της Κοινότητας κ. Εμμανουήλ Μεραμβελλιωτάκη για την προβολή και ανάδειξη της ιστορίας του τόπου αλλά και του έργου του Οσίου Χατζηανανία, ενός αγίου ανδρός σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες που έδρασε και θαυματούργησε στην περιοχή των Μαλλών.
Ο Δήμαρχος Ιεράπετρας κ. Εμμανουήλ Φραγκούλης τόνισε το μέγεθος της ιστορίας των Μαλλών, που γεννούν ανθρώπους του πνεύματος, όπως ο Όσιος Χατζηανανίας, αλλά και του μόχθου, οι οποίοι σήμερα, κόντρα στη μόδα της αστυφιλίας διατηρούν ζωντανό το χωριό τους.
Επίσης χαιρετισμό απηύθυνε ο επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης στο Δήμο Ιεράπετρας κ. Ιωάννης. Γουλιδάκης, ο οποίος αναφέρθηκε στην αξία της παιδείας και της θρησκείας,καθώς και στην αναγνώριση της αγιότητας του Οσίου Χατζηανανία στη συνείδηση του κόσμου, και ευχηθηκε καλή επιτυχία στο έργο του Προέδρου της Κοινότητας και των συνεργατών του.
Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Μαλλών κ. Εμμανουήλ Μεραμβελλιωτάκης, αφού ευχαρίστησε γιά την παρουσία τους τον Σεβ/το Μητροπολίτη κ. Κύριλλο, τον Αντιπρόεδρο της Βουλής κ. Πλακιωτάκη, τον Δήμαρχο κ. Φραγκούλη, τους λοιπούς εκπροσώπους ων τοπικών αρχών και τους συγχωριανούς του για την αρθρόα προσέλευσή τους, αναφέρθηκε στο ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο από τη Μινωϊκή περίοδο έως σήμερα, και στην πολυποίκιλη προσφορά των Μαλλών μέσα στο διάβα των αιώνων. Όπως υπογράμμισε η αρχαία Μάλλα, στη θέση «Αγία Παρασκευή», αποτέλεσε κέντρο κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς, είχε δικά της νομίσματα και έχουν βρεθεί 12 επιγραφές και άλλα σημαντικά ευρήματα που καλύπτουν τις περιόδους γεωμετρική, κλασσική, ελληνιστική και ελληνορωμαϊκή. Αναφερόμενος στους 28 ιερούς ναούς της Ενορίας σημείωσε ότι οι Μάλλες έχουν αξιοζήλευτη θρησκευτική, πνευματική και πολιτιστική ακτινοβολία, είναι «τόπος ιερός και αγιοφρούρητος», ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Κρήτης, με μεγάλη πνευματική παράδοση, όπως αποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός των εκκλησιών και των κληρικών που γέννησαν. Τέλος ευχαρίσησε τα πνευματικά παιδιά του μακαριστού Μαλλιώτη Αρχιμ. Ιωαννικίου Ανδρουλάκη, που συνέβαλαν στην εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Οσίου Χατζηανανία, ευκλεούς γόνου των Μαλλών, και ιδιαιτέρως τους συντελεστές του βίντεο κ. Εμμανουήλ Γερακιανάκη και κ. Εμμανουήλ Καζανάκη.
Στην εκδήλωση παρέστησαν εκτός από τον Αντιπρόεδρο της Βουλής και Βουλευτή Λασιθίου κ. Ιωάννη Πλακιωτάκη, τον Δήμαρχο Ιεράπετρας κ. Εμμαν. Φραγκούλη και τον επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης του Δήμου Ιεράπετρας κ. Ιωάν. Γουλιδάκη, κληρικοί της περιοχής, ο Αντιδήμαρχος κ. Γεώργ. Γιακουμάκης, η Γεν. Γραμματέας του Δήμου κ. Μαρία Φραντζεσκάκη, ο Διοικητής της Τμήματος Ασφάλειας Ιεράπετρας κ. Νεκτ. Φρονιμάκης, οι Πρόεδροι των Κοινοτήτων Ανατολής κ. Βασ. Ζαχαρόπουλος, Γδοχίων κ. Νικόλαος Σπυριδάκης και Ορεινού κ. Μαριάννα Παπαδάκη.