Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Δεν κινδυνεύει η Θεσσαλονίκη απο 15 μουσουλμάνους φοιτητές
Ο καθηγητής που έχει δεχθεί αρκετά πυρά τελευταία, εξαιτίας της απόφασης του να στηρίξει την εκπαίδευση των αυριανών δασκάλων του Ισλάμ από Έλληνες θεολόγους, επιμένει πως η Θεσσαλονίκη και η Θεολογική Σχολή της δεν έχουν να χάσουν τίποτα από αυτή τη νέα δράση, καταθέτει τα επιχειρήματα του γιατί όχι στην Θράκη και καλεί όσους αντιδρούν ακόμη και στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου, να δεχθούν τις αποφάσεις της πλειοψηφίας.
Λουδάρος Ανδρέας
Καθαρά επιστημονικοί – ακαδημαϊκοί είναι οι λόγοι πίσω από την καθιέρωση ισλαμικών σπουδών στην Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. σύμφωνα με τον πρόεδρο της Σχολής, καθηγητή κ. Χρυσόστομο Σταμούλη.
Ο καθηγητής που έχει δεχθεί αρκετά πυρά τελευταία, εξαιτίας της απόφασης του να στηρίξει την εκπαίδευση των αυριανών δασκάλων του Ισλάμ από Έλληνες θεολόγους, επιμένει πως η Θεσσαλονίκη και η Θεολογική Σχολή της δεν έχουν να χάσουν τίποτα από αυτή τη νέα δράση, καταθέτει τα επιχειρήματα του γιατί όχι στην Θράκη και καλεί όσους αντιδρούν ακόμη και στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου, να δεχθούν τις αποφάσεις της πλειοψηφίας.
Ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Χρυσόστομου Σταμούλη στο ΔΟΓΜΑ,το οποίο παρουσιάζει τις θέσεις των πρωταγωνιστών αυτής της εξόχως σημαντικής υπόθεσης για τα ελληνικά θεολοηικά και ακαδημαϊκά δεδομένα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΥΔΑΡΟ
– ΔΟΓΜΑ: Γιατί σε μια ελληνική πανεπιστημιακή σχολή να μπει το Ισλάμ;
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Οι λόγοι είναι καθαρά ακαδημαϊκοί, πολιτισμικοί και κοινωνικοί. Πριν από ένα χρόνο η ελληνική πολιτεία ψήφισε νόμο σύμφωνα με τον οποίο οι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες της Θράκης θα μπορούν πλέον να διδάσκονται το μάθημα του Ισλάμ στα δημόσια σχολεία. Μάλιστα είναι τέτοια η νομοθεσία, πάρα πολύ προσεκτική, η οποία λέγει ότι το μάθημα θα γίνεται εντός του σχολικού χώρου αλλά εκτός του αναλυτικού προγράμματος. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία.
Ως τώρα το μάθημα του Ισλάμ διδασκόταν στα μειονοτικά σχολεία. Από την στιγμή που μπαίνει και στα δημόσια σχολεία, θα πρέπει να δούμε ποιοι το διδάσκουν.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είχε μέχρι τώρα ένα τμήμα, μια κατεύθυνση, ένα πρόγραμμα σπουδών, το οποίο θα κάλυπτε αυτό το κενό. Υπήρχε η ΕΠΑΘ αλλά αυτή έβγαζε δασκάλους και όχι θεολόγους. Ως εκ τούτου και με αφορμή και τις πρωτοβουλίες της Ελληνικής πολιτείας το Τμήμα μας βρέθηκε ενώπιον μιας μεγάλης πρόκλησης.
Βέβαια θα πρέπει εδώ να πω ότι η πρόκληση αποκτά νόημα όταν υπάρχει και μια προϊστορία, ένα υπόβαθρο που σου επιτρέπει την ανάληψη της πρόκλησης, την ανάληψη αυτής της μεγάλης ευθύνης. Και το λέγω τούτο διότι το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. με την παρούσα απόφασή του, συνεχίζοντας μια παράδοση σπουδής και διδασκαλίας των θρησκευμάτων και ιδίως του Ισλάμ που ανέπτυξε ήδη από τις πρώτες ημέρες της ίδρυσής του, ουσιαστικά κινείται με συνέπεια και επεκτείνει τις ακαδημαϊκές του δράσεις προκειμένου να καλύψει με τον καλύτερο τρόπο τα αιτήματα του καιρού μας.
Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι συνέπεσε αυτή τη χρονική στιγμή το ενδιαφέρον του Τμήματος Θεολογίας, ο προσανατολισμός του, ο ακαδημαϊκός του σχεδιασμός, με την κοινωνική ανάγκη και οδηγηθήκαμε σε αυτό το αποτέλεσμα. Και προσέξτε, δεν ιδρύουμε Τμήμα, αλλά εισαγωγική κατεύθυνση. Είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Βέβαια, κάποιοι εσκεμμένα τα συγχέουν. Άλλωστε, η παραπληροφόρηση εσχάτως έχει γίνει δεύτερός μας εαυτός.
Υπάρχουν, βέβαια, και μερικοί που μας λένε ότι «ακολουθείτε κάποιες πολιτικές πρακτικές και εξυπηρετείτε πολιτικά συμφέροντα». Όχι δεν ακολουθούμε πολιτικές πρακτικές και δεν εξυπηρετούμε πολιτικά συμφέροντα. Απλά και μόνο αυτή τη στιγμή οι πολιτικές και εξάπαντος όχι κομματικές πρακτικές, βρίσκονται σε ένα διάλογο δημιουργικό με την ανάγκη της νεοελληνικής κοινωνίας και τον ακαδημαϊκό μας σχεδιασμό. Το λέω αυτό γατί αυτοί που τώρα διδάσκουν στα δημόσια σχολεία Ισλάμ είτε είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων του εξωτερικού είτε δεν έχουν επαρκή μόρφωση. Στη βελτίωση αυτής της πραγματικότητας θέλουμε να συμβάλλουμε. Οπότε η ανάγκη είναι μεγάλη να τους δώσουμε τις καλύτερες δυνατές μουσουλμανικές σπουδές εδώ στον τόπο που γεννήθηκαν και ζούνε.
Θα τολμούσα να πω ότι το Ισλάμ το οποίο έχουμε στην Θράκη, είναι ένα Ισλάμ με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Βρίσκεται καταρχήν εν διαλόγω με την Ορθοδοξία, διότι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι πολίτες συμβιούν στον ίδιο τόπο. Άρα έχει πολιτισμικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι ιδιαίτερα και εμείς αυτά θέλουμε να τα αναδείξουμε. Άρα μιλάμε για ένα πολιτισμικό, αν θέλετε, Ισλάμ το οποίο θα βρίσκεται σε διάλογο με την Ορθοδοξία.
Για παράδειγμα, μας λένε πολλοί «πως γίνεται σε ένα τμήμα Θεολογίας να μορφώνονται φοιτητές για να διδάξουν το Ισλάμ όταν εδώ κάνετε πατερικές σπουδές, Βίβλο, κοινωνικές σπουδές κ.α.». Να σας πω λοιπόν ότι ένα μεγάλο κομμάτι σε αυτό το πρόγραμμα θα είναι ο διάλογος της Ορθοδοξίας με το Ισλάμ.
Στον διάλογο αυτό, θα πρέπει να δούμε, Ιωάννη Δαμασκηνό, Γρηγόριο Παλαμά, θα πρέπει να δούμε το Ισλάμ ως κομμάτι του διαλόγου που αναπτύσσεται στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Θα πρέπει να δούμε το κομμάτι των γλωσσών, οι άνθρωποι θα πρέπει να μάθουν πολύ καλά ελληνικά και θα πρέπει να δούμε τον διάλογο της θρησκείας με τις επιστήμες, τις τέχνες, οι οποίες αναπτύσσονται σε ένα δημόσιο πανεπιστημιακό ίδρυμα.
Άρα λοιπόν έχουμε κάθε δυνατότητα, αφού θα αξιοποιήσουμε συναδέλφους από όλα τα τμήματα του πανεπιστημίου που μπορούν να συμβάλουν σε αυτήν την προσπάθεια, να φτιάξουμε και το έχουμε ήδη καταρτίσει, ένα πρόγραμμα συλλογικό, διεπιστημονικό και εξάπαντος ελκυστικό. Δηλαδή στ’ αλήθεια θα είναι ένα δια-τμηματικό, στην πορεία γιατί όχι και δια-πανεπιστημιακό πρόγραμμα του οποίου την ευθύνη θα έχει το Τμήμα Θεολογίας καθώς ο νόμος ορίζει ότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Ένα τμήμα πρέπει να έχει την ευθύνη μιας εισαγωγικής κατεύθυνσης. Και νομίζω ότι τα αποτελέσματα θα είναι πάρα πολύ καλά. Βήμα-βήμα θα χτίσουμε τον ακαδημαϊκό μας εαυτό των επόμενων χρόνων, προκειμένου να είμαστε χρήσιμοι σε όλους τους έλληνες πολίτες, τους οποίους δεν διακρίνουμε σε άλφα και βήτα ποιότητας και σε όλους τους πολίτες του κόσμου που θέλουν να σπουδάσουν τα αντικείμενα που καλύπτει το Τμήμα μας.
– ΔΟΓΜΑ: Γιατί να μην γίνει στο Πανεπιστήμιο της Θράκης αλλά γίνεται στο Α.Π.Θ; Αυτό λένε πολλοί από αυτούς που διαφωνούν.
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Οι λόγοι είναι πολύ απλοί. Ο ένας είναι ότι δεν υπάρχει Θεολογική Σχολή στην Θράκη. Όταν ένα κομμάτι μεγάλο σχετίζεται με την Θεολογία, το ερώτημα είναι ποιος θα το διδάξει. Εδώ έχουμε ένα συγκροτημένο θεολογικό τμήμα το οποίο έχει τη δυνατότητα να διδάξει με τρόπο συστηματικό και ακραιφνώς επιστημονικό θέματα που σχετίζονται με το Ισλάμ.
Για παράδειγμα τις Αβρααμικές σπουδές ποιος θα τις διδάξει; Το διάλογο Ορθοδοξίας – Ισλάμ ποιος θα τον διδάξει;
Δεν είναι εύκολο λοιπόν να γίνει οπουδήποτε αλλού αυτή η κατεύθυνση, για λόγους ακραιφνώς επιστημονικούς.
Από την άλλη τα αντικείμενα που θα μπορούσαν να διδάξουν οι συνάδελφοι άλλων τμημάτων εμείς τα έχουμε δίπλα μας. Το Α.Π.Θ. είναι ένα συγκροτημένο πανεπιστήμιο που έχει όλα τα τμήματα και όλες τις σχολές που έχει ένα μεγάλο πανεπιστήμιο. Άρα μπορούμε να πάρουμε πολύ εύκολα συναδέλφους από την νομική σχολή και να δούμε για παράδειγμα τη σχέση του ελληνικού συντάγματος με την Σαρία. Αυτό είναι κάτι που αφορά φαντάζομαι τους φοιτητές μιας μουσουλμανικής κατεύθυνσης. Μπορούμε να δούμε την σχέση των θρησκειών με την τέχνη, τις επιστήμες…
Είναι καλό οι φοιτητές οι οποίοι θα έρθουν, να ενταχθούν σε ένα μεγάλο ίδρυμα, μέσα σε μια μεγάλη πόλη που έχει την δική της ιστορία και τα δικά της χαρακτηριστικά. Έτσι η ένταξη αυτή θα τους δώσει και μια ευρύτερη πολιτισμική κατανόηση των πραγμάτων, θα βοηθήσει στην πολιτισμική τους προσαρμογή.
Ακόμη να δείξουμε ότι δεν περιθωριοποιούμε το Ισλάμ και τους Έλληνες πολίτες της Θράκης. Γιατί πρέπει δηλαδή να γκετοποιήσουμε τους Έλληνες πολίτες της Θράκης στη Θράκη; Να βάλουμε δηλαδή σύνορα εκεί που δεν υπάρχουν; Ξέρετε, η γνώση βοηθάει στην άρση της δαιμονοποίησης. Ό,τι δεν γνωρίζεις το δαιμονοποιείς και το αντιμάχεσαι. Η γνώση, όπως και η αγάπη διώχνει μακριά τον φόβο.
– ΔΟΓΜΑ: Υπάρχει και το επιχείρημα ότι με το πρόγραμμα αυτό η Τουρκία «βάζει πόδι» στην βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Εσείς τι απαντάτε;
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Το Α.Π.Θ. έχει εκατοντάδες μουσουλμάνους φοιτητές σε όλα του τα τμήματα. Δεν ξέρω πόσοι ακριβώς είναι, αλλά είναι πολλοί και είναι από παντού. Εδώ μιλάμε για έναν αριθμό φοιτητών οι οποίοι θα είναι 10 με 15. Τόσοι θα εισάγονται κάθε χρόνο. Νομίζω ότι δεν αντέχει αυτό το επιχείρημα.
Δηλαδή οι 15 που θα έρθουν στο Τμήμα Θεολογίας, θα τουρκοποιήσουν την πόλη; Είναι ένα επιχείρημα το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται – ο καθένας μπορεί να το κάνει- αλλά δεν αντέχει στην κριτική. Και κάτι παραπάνω, είναι μέγα λάθος να ταυτίζουμε το Ισλάμ με την Τουρκία. Μικραίνουμε έτσι το Ισλάμ και δημιουργούμε μύρια όσα προβλήματα.
– ΔΟΓΜΑ: Δεν είναι άλλο ένας μουσουλμάνος να σπουδάζει διοίκηση επιχειρήσεων και άλλο να διδάσκεται το Ισλάμ;
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ:Το έχουμε ακούσει κι εμείς αυτό το επιχείρημα. Μας λένε «θα γεμίσει η πόλη μουσουλμάνους». Με τους 10-15 που θα έρθουν στο Τμήμα; Και γατί θα πρέπει να φοβηθούμε αυτό το πράγμα; Φοβάται κανείς όταν δεν έχει μια ισχυρή αυτοσυνειδησία. Όταν έχεις μια ισχυρή αυτοσυνειδησία που αποδέχεται την διαφορετικότητα, τον τρόπο του άλλου, σέβεται τον άλλο, όχι απλά ανέχεται τον άλλο, τότε προχωράς στην πρόσληψη του διαφορετικού, όχι για να το κάνεις σαν τον εαυτό σου, να του αφαιρέσεις την ταυτότητά του, αλλά για να του δώσεις τη δυνατότητα να υπάρξει μέσα σε αυτή την ενότητα των πραγμάτων με το δικό του τρόπο.
Αν λοιπόν εμείς έχουμε αυτήν την αυτοσυνειδησία και αυτόν τον ειλικρινή σεβασμό θα απαιτήσουμε από τους ανθρώπους που θα έρθουνε να έχουν τον ίδιο σεβασμό, ως μέλη ενός ακαδημαϊκού χώρου, ο οποίος τους ανήκει το ίδιο όπως ανήκει και σε όλους τους χριστιανούς πολίτες διότι είναι πολίτες αυτού του τόπου. Άρα λοιπόν η κλήση είναι για σεβασμό του δικού τους σπιτιού και εξάπαντος όχι ενός ξένου οίκου.
Εμείς λοιπόν τους υποδεχόμαστε στην Θεολογική Σχολή όπου διδάσκουμε ουσιαστικά την ορθόδοξη θεολογία. Σε ένα ποσοστό 90% στα θεολογικά τμήματα ορθόδοξη θεολογία διδάσκουμε. Έχω πει, βέβαια, και επιμένω σε αυτό, ότι εδώ δεν κάνουμε κατήχηση γατί η κατήχηση είναι έργο της Εκκλησίας και είναι πολύ σημαντικό αυτό το έργο. Ως εκ τούτου δεν μπορεί η Εκκλησία να εκχωρήσει σε οποιοδήποτε άλλο φορέα την κατήχηση της.
Εμείς εδώ διδάσκουμε ακαδημαϊκά, γνωσιολογικά την Ορθοδοξία και θα κάνουμε το ίδιο και με το Ισλάμ. Το Τμήμα Θεολογίας και κάθε θεολογικό Τμήμα είναι όπως και όλα τα άλλα Τμήματα του Πανεπιστημίου. Βέβαια, η άποψη που θεωρεί τα θεολογικά Τμήματα ως ειδικά Τμήματα είναι παλιά και είναι γνωστή. Μη ξεχνάτε ότι η Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ είναι μία από τις τέσσερις πρώτες Σχολές του ΑΠΘ που ιδρύθηκε το 1925, αλλά λειτούργησε μόλις το 1941-42 διότι κάποιοι κάνανε μάχη τότε προκειμένου να μη λειτουργήσει διότι πίστευαν ότι η θεολογία δεν έχει επιστημονικό χαρακτήρα, άρα δεν ανήκει στο πανεπιστήμιο. Όλα όμως αυτά τα χρόνια που πέρασαν από την πρώτη λειτουργία μας έχουμε αποδείξει την επιστημονικότητά μας και κυρίως τη διεπιστημονικότητά μας.
Η διδασκαλία του Ισλάμ συνεπώς και με βάση όσα ήδη σημείωσα δεν θα είναι κατηχητική θα είναι ακαδημαϊκή, γνωσιολογική, επιστημονική. Όπως, άλλωστε, συμβαίνει και με το σύνολο των επιστημών που θεραπεύονται στο σύγχρονο πανεπιστήμιο.
Όπως λοιπόν ζητούμε από τους δικούς μας φοιτητές να σέβονται τις ακαδημαϊκές διαδικασίες πιστεύουμε ότι και οι φοιτητές που θα έρθουν σε αυτήν την κατεύθυνση των ισλαμικών – μουσουλμανικών σπουδών θα πρέπει να σέβονται τις ακαδημαϊκές διαδικασίες.
Γι αυτό και είπα πριν ότι θα πρέπει να ενταχθούν σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο, που λειτουργεί και το campus του, να δουν έναν τρόπο ζωής πέρα από τον δικό τους, που κάποιοι φρόντισαν στο παρελθόν να είναι ιδιαίτερος και διαφορετικός και εγώ δεν καταλαβαίνω γιατί Έλληνες πολίτες πρέπει να ζουν κάτω από τέτοιες συνθήκες διαφορετικότητας και ιδιαιτερότητας. Σήμερα θα πρέπει να συμβάλουμε εμείς στο άνοιγμα αυτής της διαδικασίας, προκειμένου να νιώθουν άνετα όλοι οι πολίτες εντός του δημόσιου χώρου και το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι δημόσιος χώρος.
– ΔΟΓΜΑ: Αντιδράσεις όμως υπάρχουν και στο εσωτερικό του πανεπιστημίου όμως. Συνάδελφοι σας αντιδρούν. Τι απαντά ο πρόεδρος του τμήματος;
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Κάθε ακαδημαϊκό ίδρυμα έχει ακαδημαϊκές διαδικασίες. Εμείς τηρήσαμε αυτές τις ακαδημαϊκές διαδικασίες. Συγκροτήσαμε οκταμελή επιτροπή η οποία εξέφραζε όλες τις τάσσεις. Με εκπλήσσει το γεγονός ότι κάποια μέλη τα οποία συμμετείχαν στην επιτροπή λένε προς τα έξω, σε δηλώσεις τους ότι δεν είχαν ενημερωθεί τα μέλη του τμήματος -και εννοούν προφανώς και τον εαυτό τους- αλλά αυτό είναι μια αντίφαση γατί οι ίδιοι συμμετείχαν στην επιτροπή.
Πως είναι λοιπόν δυνατόν να μην είσαι ενημερωμένος από την στιγμή που συμμετέχεις στην επιτροπή και στις εργασίες της; Ήταν επιτροπή που εξέφραζε όλες τις τάσσεις. Γίνανε πάρα πολλές συναντήσεις με όλους τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να έχουν μια εικόνα των πραγμάτων και ένα ενδιαφέρον γι αυτήν την υπόθεση, και αναφέρομαι στην Πολιτεία την Εκκλησία, τον ακαδημαϊκό χώρο, το Πανεπιστήμιο.
Συζητούμε σχεδόν ενάμισι χρόνο αυτήν την ιστορία και προχωρούμε με πολύ προσεκτικά βήματα. Δεν βγήκαμε στα Μ.Μ.Ε. για να δημιουργήσουμε στρεβλές ή μη ολοκληρωμένες εικόνες, να δημιουργήσουμε εντυπώσεις, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους. Κινηθήκαμε μέσα από τις ακαδημαϊκές διαδικασίες, με νηφαλιότητα, δημοκρατικότητα και ευθύνη.
– ΔΟΓΜΑ: Τι λέτε λοιπόν σε αυτούς τους ανθρώπους;
– Χ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Θα έλεγα λοιπόν σε αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι δημιουργούν αυτά τα προβλήματα, ότι είναι σεβαστή η διαφορετικότητα τους. Αλλά η διαφορετικότητα θα πρέπει να τελειώνει εκεί που τα Σώματα με δημοκρατικό τρόπο αποφασίζουν κι έχουν μια διαφορετική άποψη.
Αν κάθε φορά που εμείς έχουμε για διαφορετική θέση, βγαίνουμε και κάνουμε μάχη στην κοινωνία για να ανατρέψουμε με άλλους τρόπους μη ακαδημαϊκούς και μη δημοκρατικούς αυτές τις αποφάσεις, νομίζω δεν θα πάμε πουθενά.
Αν δηλαδή το Πανεπιστήμιο δεν σέβεται τις δημοκρατικές διαδικασίες, ποιος θα μπορούσε να τις σεβαστεί;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Οι θέσεις του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
Α. ΝΤΕΝΤΕ: Η Ελλάδα θέλει να ελέγξει την μειονότητα της Θράκης
