Λαρίσης Ιερώνυμος: Να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να «ξεμπερδευτούν» – Συνέντευξη στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Συνέντευξη του Μητροπολίτη Λαρίσης κ. Ιερωνύμου στην εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Με εργάτες σε ξένο αμπελώνα, παρομοιάζει ο μητροπολίτης Λαρίσης κ.Ιερώνυμος, τους ανθρώπους της Εκκλησίας, οι οποίοι « έχουν την τάση να πραγματοποιούν προσωπικό εγωκεντρικό έργο».
Σε συνέντευξή του στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» με αφορμή τα όσα συμβαίνουν σε κάποιες δομές, αλλά και στην περίπτωση των Αγίων Ισιδώρων, αναφέρει ότι το «βασικό πρόβλημα είναι να πείσουμε τους ανθρώπους να «ξεμπερδευτούν». Ο κ.Ιερώνυμος, επίσης, κατηγορεί τη ρωσική Εκκλησία για τη στάση της στον πόλεμο της Ουκρανίας, αλλά και τα «φαραωνικά έργα».
- Η επιρροή της Εκκλησίας τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει μειωθεί. Πού οφείλεται αυτή η τάση και μπορεί να ανατραπεί;
Μην βιαζόμαστε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα. Τα τελευταία Χριστούγεννα μάς εξέπληξαν ευχάριστα, καθώς είδαμε τους Ναούς μας να γεμίζουν, και μάλιστα όπου έγινε Αγρυπνία ή δεύτερη Θεία Λειτουργία, δύο και τρεις φορές την ίδια ημέρα! Αυτό αναδεικνύει την ευθύνη ημών, των Ποιμένων της Εκκλησίας μας, να αναρωτηθούμε γιατί ενώ κατακλύζει ο λαός τους Ναούς μας στις μεγάλες Εορτές της Ορθοδοξίας, δεν το κάνει συχνότερα, ιδίως τις Κυριακές. Είναι εθιμική η προσέλευση; Είναι βιωματική; Με τι προοπτική πραγματοποιείται; Γενικά, όπως τα πράγματα είναι μπερδεμένα στην κοινωνία μας, πολλοί τείνουν να μεταφέρουν αυτήν την σύγχυση και στην Εκκλησία, καθώς επιμένουν να την αντιμετωπίζουν ως στοιχείο του κόσμου αυτού και να την ερμηνεύουν εγκοσμιοκεντρικά. Σε αυτό συντελεί και η ρηχότητα του διαδικτύου, καθώς πλέον η τηλεόραση έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα, ιδίως στους νέους μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στις ημέρες μας έχουμε να κάνουμε με γενιές ακατήχητες, καθώς από την δεκαετία του ᾽90 και μετά η οργανωμένη κατήχηση γνώρισε τεράστια πλήγματα αφ᾽ ενός λόγω των αντιεκκλησιαστικών προκαταλήψεων και αγκυλώσεων, αφ᾽ ετέρου λόγω της υπερφόρτωσης του Έλληνα μαθητή με κάθε είδους φροντιστήρια κι εξωσχολικές δραστηριότητες. Παρά ταύτα, αυτοί οι άνθρωποι κατακλύζουν τους Ναούς μας και τιμούν την Εκκλησία ως κάτι το Ιερό, που διαφέρει από τον κατακλυσμό διαπλοκής, εξαρτήσεων και ανηθικότητας που κυριαρχεί στην καθημερινότητά μας. Όσο λοιπόν η εικόνα της Εκκλησίας που προβάλλεται από διάφορες ιστοσελίδες στρατευμένες σε γεωπολιτικά, κομματικά ή οικονομικά συμφέροντα, είναι αυτή, ενός θεσμού που δεν διαφέρει από τους άλλους, λογικό είναι ο απογοητευμένος από την εποχή του άνθρωπος να προτιμά να απέχει. Όταν όμως, πλησιάσει, τότε διαπιστώνει άλλα. Την Εκκλησία πάντα την σώζει το «έρχου και ίδε» (Ιω. α´,47), που είπε ο Φίλιππος στον Ναθαναήλ. Και τούτο διότι δεν υπάρχει Μητρόπολη, Ενορία, Μονή που να μην προσπαθεί να κάνει το καλύτερο για όσους καταφεύγουν σε αυτήν, προσφέροντας Χριστό και την ανάπαυσή Του. Το βασικό μας πρόβλημα είναι να πείσουμε τους ανθρώπους να «ξεμπερδευτούν», δηλαδή να αγνοήσουν όσα λένε άλλοι περί Εκκλησίας και να ακούσουν την Εκκλησία στο τι λέει περί Εαυτής. Και στο «να αγνοήσουν», συμπεριλαμβάνω και όσους εξ ημών έχουν την τάση να πραγματοποιούν προσωπικό, εγωκεντρικό έργο, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι είναι εργάτες σε ξένο αμπελώνα, του οποίου ο Κύριος θα έλθει για να λογαριαστεί μαζί τους.
- Τελευταία την κοινή γνώμη την απασχολεί το θέμα της «Κιβωτού του Κόσμου». Πολλοί, μετά από τις εξελίξεις με τον π. Αντώνιο, είναι επιφυλακτικοί ως προς τις δράσεις της Εκκλησίας και των μητροπόλεων. Πώς θα ξεπεραστεί αυτό και τι πρέπει να γίνει ώστε να περιοριστούν ανάλογα φαινόμενα;
Αυτό που συνέβη με την «Κιβωτό του κόσμου» είναι άδικο να αγγίζει την Εκκλησία, καθώς είναι πλέον ξεκάθαρο πως η δραστηριότητα αυτή δεν είχε σχέση με την Εκκλησία. Μπορεί επικεφαλής να φαινόταν ένας κληρικός, όμως από εκεί και πέρα πουθενά δεν υπήρχε η Εκκλησία, ούτε ίχνη εκκλησιαστικότητας. Δεν μπαίνω στην ουσία της υπόθεσης, καθώς δεν έχει ακόμη αποφανθεί η Ελληνική Δικαιοσύνη, η οποία διερευνά ακόμη το θέμα, θέλω όμως, να τονίσω πως το όλο ζήτημα πρέπει να προβληματίσει για την δράση διαφόρων Μ.Κ.Ο. οι οποίες φαίνεται πως έχουν πολλά περιθώρια να δρουν στο φάσμα του ανεξέλεγκτου. Αντίθετα, οι δράσεις της Εκκλησίας, ιδίως των Ιερών Μητροπόλεων, ελέγχονται προληπτικά και κατασταλτικά από ελεγκτικούς μηχανισμούς της Εκκλησίας μας, αλλά και από κρατικούς φορείς κατά την προβλεπόμενη διαδικασία. Ιδίως στα Ενοριακά Φιλόπτωχα, οι κυρίες που απαρτίζουν την Διοικούσα Επιτροπή είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, γνωστές στις γειτονιές της Ενορίας και συνεπώς ούτε ανώνυμες, ούτε απρόσωπες. Επομένως, επειδή αντιμετωπίζουν την κριτική του κόσμου καθημερινά, γνωρίζουν πως δεν επιτρέπεται να δώσουν λαβή για το ο,τιδήποτε. Πέραν αυτού, η επιλογή τους, με κριτήριο το προσωπικό τους ήθος και την πνευματικότητά τους, αποτελούν εχέγγυα ομαλής και αποτελεσματικής λειτουργίας των κοινωνικών προσπαθειών της Εκκλησίας μας για την καταπολέμηση της φτώχειας. Αυτό όμως, πρέπει να γίνει γνωστό. Δεν υπάρχει τίποτε αυτονόητο στην εποχή μας. Οι επιμέρους εκκλησιαστικοί φορείς πρέπει να ενημερώνουν πρώτιστα αυτούς στους οποίους στηρίζονται για την ενίσχυση του επιτελουμένου έργου. Με μια λέξη, διαφάνεια.
- Κατά καιρούς ιερείς ή και μοναχοί ακολουθούν πρακτικές που συγκινούν τους πιστούς, αλλά είναι αντίθετες με τις επίσημες θέσεις της Εκκλησίας. Τι πρέπει να γίνει ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον ζητήματα που προκαλούν κρίσεις;
Η δομή της εκκλησιαστικής διοίκησης είναι τέτοια που πρώτη διαπιστώνει τέτοια φαινόμενα. Οι τάσεις αυτονόμησης και διαφοροποίησης προς ίδιον όφελος και εκμετάλλευσης του θρησκευτικού συναισθήματος του λαού μας διαπιστώνονται πάντα εν τη γενέσει τους από τους αρμόδιους της κάθε Μητρόπολης. Συνήθως, οι αυτοπροβαλλόμενοι ως «χαρισματικοί» κληρικοί είναι αυτοί που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους σε μια Ιερατική Σύναξη που οργανώνει η οικεία Ιερά Μητρόπολη ή σε κάποιο από τα Σεμινάρια, ιδίως από αυτά που οργανώνει το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, σε συνεργασία με πολλές Ιερές Μητροπόλεις ανά την Ελλάδα. Τα συμπτώματα είναι χαρακτηριστικά και παντού κοινά. Διαπιστώνονται δε διά γυμνού οφθαλμού. Απλά πολλοί εκμεταλλεύονται την καλοκαγαθία των οικείων Ποιμεναρχών, οι οποίοι πιστεύουν πως αν δώσουν ευκαιρίες διόρθωσης, οι άλλοι θα φιλοτιμηθούν. Δυστυχώς, μέχρι τώρα η τακτική αυτή έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική. Το προλαμβάνειν κάλλιόν εστι του θεραπεύειν. Κάποια πράγματα πρέπει να αντιμετωπίζονται εν τη γενέσει τους, γιατί μετά δημιουργείται πόλωση και φανατισμός και έχουμε ταραχή, ίσως και οιωνεί σχίσμα στην Εκκλησία. Συνήθως κάποιοι λένε να προσέχουμε ποιους χειροτονούμε εμείς οι Αρχιερείς. Αληθές είναι, αλλά πόσοι δεν ξεκίνησαν άγια και στην πορεία δεν άντεξαν και κάμφθηκαν! Κανείς Αρχιερεύς από όσο γνωρίζω, δεν χειροτονεί εμπρόθετα κάποιον προβληματικό. Τα μεγαλύτερα προβλήματα ανακύπτουν μεταγενέστερα. Πόσα μπορείς να προβλέψεις; Γι᾽ αυτό και πρέπει να επιμένουμε οι Ιερείς μας να έχουν σχέση με τον Πνευματικό τους, να εξομολογούνται, να υπάρχει κάποιος υπεύθυνος που θα τους επιστηρίζει και θα τους προφυλάσσει από παρεκτροπές. Γι᾽ αυτό και πρέπει να επιμένουμε να λειτουργεί το μοντέλο της εκκλησιαστικής διοίκησης που γνωρίζει να χωρίζει μια επαρχία κατάλληλα σε αρχιερατικές περιφέρειες, οπότε οι μεγαλύτεροι στην ηλικία, στα οφφίκια και στην εμπειρία οριζόμενοι ως Αρχιερατικοί Επίτροποι έχουν την δυνατότητα να παρατηρούν, να διαπιστώνουν και να συμβουλεύουν κατάλληλα και τους κληρικούς και τον επιχώριο Μητροπολίτη.
- Πολλοί ναοί σε όλη τη χώρα φιλοξενούν λείψανα αγίων, εικόνες και ό,τι άλλο. Από τη μια δίνεται η δυνατότητα στους πιστούς να προσκυνήσουν, από την άλλη όμως κάποιοι συνδυάζουν τη «φιλοξενία» στους ναούς και με οικονομικά οφέλη για έργα η κοινωνικό έργο. Πού πρέπει να τεθεί η διαχωριστική γραμμή;
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε την μεταφορά των Ιερών Λειψάνων ή Εικόνων προς Αγιασμό των Πιστών, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο προς την Παράδοση της Εκκλησίας μας. Η Ιερά Σύνοδος από ετών έχει εκδώσει Εγκύκλιο που θέτει τις προϋποθέσεις σεβασμού και προφύλαξης της όλης διαδικασίας από τυχόν εκτροπές. Όταν τηρείται αυτή η Εγκύκλιος, μόνον άγια αποτελέσματα και μεγάλη ωφέλεια επέρχεται. Όταν δεν τηρείται, είτε από άγνοια, είτε από αμέλεια, είτε – το χειρότερο – ενσυνείδητα, τότε δημιουργείται πρόβλημα. Η λύση σε όλα μας τα προβλήματα είναι η υπακοή στην Ιερά Σύνοδο, η οποία διαχρονικά έχει εκδώσει Εγκυκλίους για όλα τα ζητήματα. Οι δε Εγκύκλιοι αυτές έχουν αντέξει στον χρόνο, καθώς αποδείχθηκαν πρακτικά ωφέλιμες και ικανές να δίνουν λύσεις προστατεύοντας το Εκκλησιαστικό ήθος, την λειτουργική μας Παράδοση, αλλά και την διαφάνεια στα οικονομικά της Εκκλησίας.
- Τελευταία, στο χώρο των Βαλκανίων καταγράφονται ρήξεις μεταξύ των Εκκλησιών. Πολλοί κάνουν λόγο για προσπάθεια εισπήδησης του Πατριαρχείου Μόσχας και διαμόρφωση συμμαχιών που στρέφονται κατά του Φαναρίου. Ενώ δημιουργείται η αίσθηση ενίσχυσης του ρόλου των σλαβόφωνων, με τα περιθώρια διαλόγου να στενεύουν. Πώς θα μπορούσε να ξεπεραστεί η κρίση;
Θυμάμαι μια συζήτηση το 2011 στην Ιεραρχία εκείνου του έτους. Είχε αναφερθεί κι είχε κάνει εντύπωση πως μέσα σε εκείνην την χρονιά μόνον, η Ρωσική Εκκλησία είχε ανεγείρει 5.000 νέους Ναούς! Κι ενώ συζητείτο το θέμα από άλλους με φόβο για την ενδεχόμενη εξάπλωση της ρωσικής ισχύος, άπό άλλους με θαυμασμό και παρότρυνση για μίμηση και αντιγραφή αυτού που γινόταν στην Ρωσία, ζήτησε και έλαβε τον λόγο ένας από τους πιο σοφούς και πνευματικούς – κατά την γνώμη μου – Ιεράρχες των τελευταίων ετών. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης κυρός Μελέτιος (Καλαμαράς), ο οποίος και τέλεια ρωσικά γνώριζε, αλλά και την κατάσταση στην Ρωσική Εκκλησία παρακολουθούσε ήδη από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ο πλέον ειδήμων και αρμόδιος να μιλήσει για τα εκκλησιαστικά των Σλαβόφωνων. Τι είπε; Ακόμα ηχεί στα αυτιά μου: «Μη θαυμάζετε! Μη θαυμάζετε ότι τούτο εποίησαν! Η Ρωσική Εκκλησία, αφού βγήκε από τους διωγμούς της αθεϊστικής περιόδου με τόσους μάρτυρες, αντί να κοιτάξει να αναστήσει το στάρτσοβο (την πνευματική παράδοση των στάρετς, των σεβασμίων πνευματικών καθοδηγητών των ρωσικών μοναστηριών), κοίταξε να αναστήσει την σχέση που είχε με το τσαρικό καθεστώς, καθιστάμενη βραχίων του νέου καθεστώτος. Το χειρότερο είναι ότι όλοι αυτοί που ανοικοδομούν τους νέους Ναούς δεν αναρωτιούνται γιατί οι πατέρες τους τους κατέστρεψαν…», εννοώντας την απέχθεια του λαού προς την Εκκλησία της τσαρικής περιόδου, επειδή είχε αρνηθεί την σωτηριολογική της προοπτική κι είχε εγκλωβιστεί σε έναν θανάσιμο εναγκαλισμό με το Κράτος, που τελικά την παρέσυρε σε πολλές περιπέτειες. Δυστυχώς, αυτή είναι η κατάσταση στην Ρωσική Εκκλησία. Αντί να προσπαθήσει να πορευτεί πνευματικά στηριζόμενη επί της Ιεράς Παραδόσεως και των Ιερών Κανόνων, πορεύεται εγκοσμιοκρατικά, χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα. Είδαμε πρόσφατα πως παρενέβη στα όρια της κανονικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας εξαγοράζοντας με χρήματα ιθαγενείς κληρικούς, τους πιο προβληματικούς… Αυτό δεν έχει ευλογία! Δεν το θέλει ο Θεός! Με τις πράξεις τους αγωνίζονται να μας πείσουν πως το Άγιο Πνεύμα αργεί (για να μην πω κάτι άλλο χειρότερο), ως προς την Εκκλησία αυτή. Να προσέξουν διότι όσο πορεύονται με διάθεση φαραωνικού μεγαλείου και εξουσιαστικής έπαρσης, μπορεί γρήγορα να γραφεί πάλι για αυτούς: «και ην η πτώσις αυτών μεγάλη»… Χρειάζεται εκ μέρους μας πολλή προσευχή, αλλά και ανυποχώρητη διάθεση ως προς τα κανονικά θέσμια, για να τους φωτίσει ο Άγιος Θεός.
Στις μέρες μας βρίσκεται σε εξέλιξη και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η Εκκλησία της Ρωσίας, έμμεσα η άμεσα, εμπλέκεται στον πόλεμο και εμφανίζεται ως υπερασπιστής της Ορθόδοξης παράδοσης. Η στάση αυτή δεν δημιουργεί χάσμα μεταξύ των λαών και πώς αυτό μπορεί να ξεπεραστεί;
Νομίζω ότι πλέον και η Εκκλησία της Ρωσίας καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται την Ορθόδοξη Παράδοση. Έχει ήδη προκαλέσει στην καλύτερη περίπτωση, πολύ γέλωτα, στην χειρότερη, πολύ θυμό με τα όσα διακηρύσσει. Το καλό είναι πως διαχρονικά, παρά τα όσα διακηρύσσει, έρχεται στιγμή που τα αποκηρύσσει και αποδέχεται ό,τι η οικογένεια των Ορθοδόξων Εκκλησιών πρεσβεύει, υποστηρίζει και συμφωνεί. Το είδαμε να συμβαίνει στο παρελθόν, έστω και προσχηματικά κάποιες φορές, περιμένουμε να το δούμε και τώρα. Προσευχή, προσευχή, προσευχή!
- Ποιο είναι το όνειρό σας για τη μητρόπολη Λαρίσης;
Η Ιερά Μητρόπολις Λαρίσης και Τυρνάβου είναι μια από τις πλέον ευλογημένες εκκλησιαστικές επαρχίες. Τον Χριστιανισμό στην περιοχή κήρυξε ο Άγιος Απόστολος Ανδρέας, ενώ η Μητρόπολη ουσιαστικά συγκροτήθηκε την εποχή του Αγίου Αχιλλίου, ο οποίος πέτυχε αντίστοιχη αναγνώριση από τον Άγιο Αυτοκράτορα Μεγάλο Κωνσταντίνο. Είμαι από τους λίγους Μητροπολίτες που έχω δέκα Αγίους Προκατόχους Μητροπολίτες Λαρίσης και τέσσερις ίσως και πέντε ακόμη προς αναγνώριση! Έχουμε πολλούς τοπικούς Αγίους και μάλιστα Νεομάρτυρες, καθώς ο Τύρναβος ήταν η έδρα του Τούρκου καδή που δίκαζε τις υποθέσεις των Χριστιανών. Έχουμε πολλούς λογίους του Γένους να κατάγονται από την περιοχή μας, καθώς στην Τουρκοκρατία οι Σχολές των Αμπελακίων, της Ραψάνης και του Τυρνάβου φώτιζαν τα σκοτάδια της σκλαβιάς και σμίλευαν τις ψυχές πολλών που αργότερα αναδείχθηκαν ως αγωνιστές στην Ελληνική Επανάσταση ή συνέβαλαν στην συγκρότηση του Νεοελληνικού Κράτους. Παρά ταύτα, το εκκλησιαστικό πρόβλημα όπως κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ᾽90, πήγε την Ιερά Μητρόπολη αρκετά πίσω. Βεβαίως, στις ημέρες μας τίποτε δεν θυμίζει τις δραματικές εκείνες καταστάσεις, όμως καθώς οι τότε πρωταγωνιστές αμφοτέρων των πλευρών έχουν ηλικιωθεί, είναι επιτακτική η ανάγκη Εξομολόγησης και καταλλαγής, ώστε να τακτοποιηθούν στις σχέσεις τους με τον Θεό και τους ανθρώπους. Ευτυχώς οι νεώτεροι δεν έχουν σχέση με αυτά, αγνοώντας πλήρως το τι συνέβη τότε. Ο αγώνας μας σήμερα είναι κατά της θρησκοληψίας και της θρησκευτικής ημιμάθειας, που κάνει τους ανθρώπους εύκολα θύματα επιτηδείων και τους απομακρύνει από την Μητέρα Εκκλησία. Επίσης, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε νέες Ενορίες στην πόλη της Λάρισας, η οποία αν και έχει 202.000 κατοίκους, έχει μόνο δεκαοκτώ Ενορίες. Λειτουργούμε συσσίτια στο Επισκοπείο και σε Ναούς, ενώ μοιράζουμε και τρόφιμα στις μεγάλες Εορτές της Χριστιανοσύνης. Επιμελούμαστε την ποιμαντική των φυλακών, ενώ και με τα κέντρα απεξάρτησης συνεργαζόμαστε στενά. Δίνουμε πνευματικό παρών στα νοσοκομεία της πόλης μας, ενώ έχουμε άριστες σχέσεις και με τις Ένοπλες Δυνάμεις, πολλές μονάδες των οποίων εδρεύουν στην περιοχή ευθύνης της Ιεράς Μητροπόλεως. Ευχαριστούμε τον κ. Αρχηγό Γ.Ε.Ε.Θ.Α. για την άδεια να κηρύττουμε σε όλα τα στρατόπεδα κατόπιν συνεννόησης με την διοίκηση. Συνάμα θέλουμε να προσεγγίσουμε τα νιάτα μας, τόσο της περιοχής μας όσο και τους φοιτητές που από άλλες πόλεις έρχονται για σπουδές, γι᾽ αυτό και έχουμε μια σύναξη νέων κάθε μήνα στο Επισκοπείο με μεγάλη συμμετοχή, αλλά και ξεκινήσαμε την λειτουργία φοιτητικού οικοτροφείου θηλέων, όπου, σε προστατευμένο περιβάλλον, κοπέλες με πνευματικά ενδιαφέροντα διευκολύνονται να σπουδάσουν. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κάτι αντίστοιχο για φοιτητές, ενώ έχουμε οργανώσει και ένα πρόγραμμα υποτροφιών. Συνεργαζόμαστε με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Διεύθυνση Εκπαίδευσης διοργανώνοντας μαθητικούς διαγωνισμούς με πλούσια δώρα, ενώ και ανταποκρινόμαστε σε προσκλήσεις σχολείων για συζήτηση με τους μαθητές. Σε καιρούς δύσκολους από κάθε άποψη, προσπαθούμε να δώσουμε την καλή μαρτυρία της Πίστης μας, γι᾽ αυτό και επιζητούμε τις προσευχές όλων.
