Νικόλαος Ενί: Ο λαός του Ζαν Πωλ Σαρτρ δεν είναι τίποτε άλλο παρά μάζα, ενώ ο λαός της Εκκλησίας είναι ο λαός του Θεού»
Ο Νικόλαος (Ρενέ) Ενί είναι Αλσατός Γάλλος συγγραφέας, πρώην Ρωμαιοκαθολικός, πρώην μαθητής και φίλος του Σαρτρ, όπως και της Σιμόν ντε Μποβουάρ. Τα βιβλία του, κυρίως θεατρικά έργα και νουβέλλες, έχουν σχέση με το κίνημα του 1968 στην Γαλλία και τις συνέπειές του. Προσήλθε στην Ορθοδοξία και βαπτίσθηκε στο Άγιον Όρος. Η ακόλουθη συνέντευξη δόθηκε στον δημοσιογράφο Τάσο Μιχαλά και μεταδόθηκε από την Ραδιοφωνική εκπομπή «Σφυγμοί της εποχής» (ΕΡΤ) στις 18-11-1980.
Παρακαλέσαμε τον ορθόδοξο συγγραφέα Νικόλαο Ενί, μαθητή και φίλο του Σάρτρ, να μας εξηγήσει τι ήταν εκείνο που τον έκανε να αναζητήσει και να βρει τον δρόμο προς την Ορθοδοξία και να βαπτισθεί. Ποιος είναι ο μοχλός αυτής της αλλαγής; Μας απάντησε:
«Ο δρόμος ανήκει στον Θεό. Είν’ ο Θεός. Μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε μερικά σημεία. Είχα πάει στην Πάτμο. Αλλά γιατί πήγα στην Πάτμο; Επειδή πήγα στον Άθωνα. Και γιατί πήγα στον Άθωνα; Δεν ξέρω ακριβώς…
Στο Άγιο Όρος συνάντησα μερικούς μοναχούς. Μάλιστα ένας ιερομόναχος στη Μονή Γρηγορίου έγινε αργότερα στενός φίλος μου.
Γιατί όλα αυτά; Ίσως επειδή γνώρισα πριν 25 χρόνια την Ελλάδα. Και γιατί όλες αυτές οι εμπειρίες δυνάμωσαν τόσο πολύ μέσα μου; Δεν ξέρω…
Οι εμπειρίες αυτές ήταν τόσο μεγάλες που πραγματικά δεν μπορώ να το εξηγήσω. Έχω γνωρίσει και την Αμερική, όμως τούτο εδώ ήταν κάτι άλλο.
Η Ορδοδοξία είναι ο πραγματικός κόσμος. Η Ορθοδοξία είναι το νόημα του κόσμου. Μέσα στον κόσμο ένοιωθα άδειος. Γι’ αυτό και στα έργα μου υπάρχει για τον κόσμο μια ειρωνεία. Μια ειρωνεία που έχει την εξήγησή της και που δεν είναι άλλη από το ότι ο κόσμος στα μάτια μου έδειχνε δίχως νόημα και σκοπό».
Ρωτήσαμε τον Νικόλαο Ενί να μας πει αν αυτό ήταν μια κάποια επίδραση από τον κόσμο των ιδεών και των φιλοσοφικών αντιλήψεων του Ζαν Πωλ Σαρτρ κι εκείνος περιορίστηκε να μας πει:
«Ο δρόμος του Σαρτρ αυτοαποκαλείται “δρόμος της ελευθερίας”. Όμως ποιος δεν το ξέρει; Η ελευθερία στη Δύση δεν είναι τίποτα άλλο από το να κάνεις αυτό που σ’ αρέσει. Ό,τι πάει στα μέτρα σου. Γι’ αυτό κι ο καθένας κλείνεται σπίτι του, περιορίζεται μέσα στον εαυτό του, κάνει δηλαδή ό,τι θέλει. Εδώ έχουμε ένα συμβολισμό, που όμως έχει πραγματικές επιπτώσεις».
Ζητήσαμε από τον διακεκριμένο Γάλλο συγγραφέα να μας πει αν πιστεύει πως η ελευθερία μέσα στην Ορδοδοξία είναι κάτι διαφορετικό, κι αυτός τόνισε:
«Το ότι ο Σαρτρ μιλάει για την ελευθερία, το κάνει γιατί προηγουμένως είχε τονίσει πως δεν υπάρχει Θεός και πως δεν πιστεύει. Αυτό που ξέρω είναι ότι η πραγματική αίσθηση της ελευθερίας παρέχεται μόνο μέσα στην Πίστη. Με δυο λόγια: όλ’ αυτά μου φαίνονται διανοουμενίστικες κουταμάρες σε σχέση με το σώμα μου που ‘ναι πλασμένο κατ’ εικόνα Θεού. Όλ’ αυτά που συζητάμε τούτη εδώ τη στιγμή, τα βλέπω θεωρητικά και διανοουμενίστικα, αν τα συγκρίνω με την αίσθηση της ελευθερίας που σου δίνει η συντριβή, η σιγή και η μετάνοια μπροστά στο μυστήριο της θείας Λειτουργίας που είναι η εστία του φωσφορικού κάλλους».
Σε παρατήρησή μας μήπως συμβαίνει και με τον ίδιο αυτό που γίνεται με πολλούς ξένους, που στην Ορθόδοξη Λειτουργία βρίσκουν μια συναισθηματική ικανοποίηση και τίποτα πάρα πέρα, ο Νικόλαος Ενί είπε:
«Όχι, καθόλου. Έχω ζήσει στο παρελθόν πολλές λειτουργίες που μέσα τους είχαν αυτό το συναισθηματικό στοιχείο που λέτε. Παλιά είχα δουλέψει στη Ρώμη και είδα όλες τις πομπές της λειτουργίας των άλλων δογμάτων. Πιστεύω πως η Ορθόδοξη Λειτουργία είναι το κάτι άλλο. Είναι αληθινή Λειτουργία που κι αν ακόμα την δεις συναισθηματικά, η ίδια σε ελκύει στο πλήρωμα του κάλλους και της ελευθερίας. Κι αυτό γίνεται επειδή η Ορθόδοξη λειτουργία από τη φύση της ανταποκρίνεται και εκφράζει το αληθινό Δόγμα. Το δόγμα της Αγίας Τριάδος, δηλαδή το Ορθόδοξο Δόγμα.
Μέσα σ’ αυτή τη Λειτουργία, μέσα στην Εκκλησία δηλαδή, υπάρχει και μια προβληματική που τη χρησιμοποιεί και ο Σαρτρ: Είναι ο λαός. Μόνο με μια βασική διαφορά, την εξής: Ο λαός του Ζαν Πωλ Σαρτρ δεν είναι τίποτε άλλο παρά μάζα, ενώ ο λαός της Εκκλησίας είναι ο λαός του Θεού».
Από το περιοδικό “Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ”, Έκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, τ. 6 (1981), σελ. 74.
