Καλμούκος Θεόδωρος
Στις ερωτήσεις του δημοσιογράφου Θεόδωρου Καλμούκου της ομογενειακής εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ» απάντησε ο Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος.
Σε μια από τις συνεντεύξεις που σπάνια παραχωρεί, ο κ. Δημήτριος μίλησε για τις σχέσεις του Πατριαρχείου με την Ομογένεια της Αμερικής, για το αν πρέπει να γίνει Αυτοκέφαλη, η Εκκλησία της Αμερικής αλλά και ποια είναι τα σχέδια του Πατριαρχείου για τη μετά Δημήτριο εποχή.
Ο Μητροπολίτης Σεβαστείας μιλά και για τον μακαριστό Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο αλλά και για τον σημερινό πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
- «Εθνικός Κήρυξ»: Σεβασμιότατε, πώς μας βλέπετε εμάς την Ομογένεια; Τι είμαστε εμείς για σας;
Μητρ. Δημήτριος: Εσείς για μας, δηλαδή, για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είσθε ό,τι τα νεότερα μέλη μιας πρεσβυγενούς οικογενείας. Ο Θρόνος, μαζί με την προστατευτική εποπτεία του, σας προσφέρει ιστορική τιμή, γεγονός που αναγνωρίζεται και τιμάται ποικίλως και από τις εκάστοτε αμερικανικές πολιτικές ηγεσίες, και εισπράττει την αγάπη και την κατά το δυνατόν παρεμβατική στήριξη του δυναμικού κόσμου σας που την χρειάζεται.
- «Ε.Κ.»: Εξηγείστε στον σημερινό Ελληνοαμερικανό πρώτης, δεύτερης, τρίτης ή τέταρτης γενιάς γιατί να εξακολουθήσει να υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο η Αρχιεπισκοπή Αμερικής και να μη γίνει Αυτοκέφαλη;
Μητρ. Δημήτριος: Οι Ελληνοαμερικανοί της τρίτης και τέταρτης γενεάς, δεν είμαι σίγουρος ότι ασχολούνται με ζητήματα Αυτοκεφαλίας -είναι αρκετές οι προκλήσεις που απασχολούν τις δικές τους κεφαλές- και δεν πιστεύω επίσης ότι αισθάνονται ανευρύχωροι κινούμενοι εντός των πλαισίων της τοπικής εκκλησίας των, η οποία εν τη πράξει λειτουργεί ανεμποδίστως.
Γι’ αυτό και πιστεύω εκ πείρας ότι τα ζητήματα αυτά κατά διαστήματα υποκινούνται. Δεν αποτελούν την πραγματική προσδοκία του κόσμου μας.
Αλλωστε, αν ασχοληθείτε και με την ιστορία των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ανέτως θα διακρίνετε τις ποικίλες υποκινήσεις που κατ’ ουσίαν έβλαψαν το Γένος πνευματικά και συνέβαλαν μαζί με άλλα αίτια, αντισυνεκτικά κατά τη συνέχεια της διεσπαρμένης ζωής και πορείας του ανά τα έθνη.
Κατ’ αυτήν, λοιπόν, την τραγική πορεία, ο μόνος θεσμός που το συγκράτησε πολυτρόπως, παρά τα τεράστια τότε προβλήματα της έδρας του, ήταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Καλόν θα ήτο, λοιπόν, αυτά να πληροφορούνται οι νέες γενεές στην Αμερική προς αποφυγήν αποπροσανατολισμού και αλλοτριώσεως.
- «Ε.Κ.»: Πώς απαντάτε σ’ εκείνους που ρωτούν τι ξέρετε εσείς στο Φανάρι από Αμερική; Κι ακόμα, αφού έχετε αξιώσεις να διοικείτε την Αρχιεπισκοπή, γιατί δεν παρεμβαίνετε δυναμικά τη στιγμή που κοινότητες διαλύονται, σχολεία κλείνουν; Τι περιμένετε;
Μητρ. Δημήτριος: Λυπάμαι εάν κάποιοι κάνουν όντως τη σκέψη αυτή για το Πατριαρχείο που ίδρυσε την Αρχιεπισκοπή Αμερικής σε καιρούς χαλεπούς για τη διασπειρομένη τότε Ρωμιοσύνη, την οποία, όπως και προηγουμένως έθιξα, συνήρμοσε πνευματικά δια της αδιαλείπτου μερίμνης του. Φοβούμαι, λοιπόν, ότι αυτοί που λέτε ότι καυτηριάζουν την περί Αμερικής δήθεν άγνοιά μας, είναι αυτοί που εκ της τύρβης των σύμμεικτων συνθηκών της ζωής των αγνοούν τα της εκκλησιαστικής ζωής και μαρτυρίας του Θρόνου.
Χωρίς να είμαι σε θέση πάντως να γνωρίζω το ποσοστό αυτών των τελευταίων, που δεν πιστεύω ότι πλειοψηφεί, διατηρώ γενικώς την πεποίθηση, ότι για ένα σημερινό ελληνοαμερικανόπαιδο, η υπαρξιακή αυτή υπόθεση της διατηρήσεως βιωματικής –όχι ρομαντικής- σχέσεως με την Ιστορία και τα θέσμια της καταγωγής του, απαιτεί ένα συνδυασμό εντόνων προσπαθειών οικογενειακής πρωτίστως αγωγής, ποιμαντικής μερίμνης και συστηματικής εκπαιδεύσεως.
Στις πολυπολιτισμικές δε κοινωνίες παρατηρείται, δυστυχώς, δυσαρμονία στην καταβολή των προσπαθειών αυτών με μάλλον δυσάρεστα αποτελέσματα, τα οποία όμως έχουν πάντοτε πολλούς υπευθύνους.
Την κατάσταση δε των κοινοτήτων και των σχολείων που θίγετε αορίστως, δεν μπορώ να τη σχολιάσω προχείρως.
- «Ε.Κ.»: Τι θα γίνει αν αύριο παραιτηθεί ή εκδημήσει ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος; Υπάρχει κάποιος βασικός έστω προγραμματισμός ποιος θα μπορούσε να τον διαδεχθεί, πάνω και πέρα από τα συνήθως λεγόμενα περί επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος;
Μητρ. Δημήτριος: Το είπα και με άλλες ευκαιρίες και το γνωρίζετε και σεις, ότι η προσωπική μου γνωριμία και πνευματική σχέση με τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο είναι πολυετής και η ευλαβής εκτίμησή μου για το σεβαστό πρόσωπό του είναι δεδομένη και μεγάλη.
Εύχομαι, λοιπόν, να ζήσει πολλά χρόνια ακόμη και όταν από Θεού επέλθει η στιγμή της κλήσεώς του να τον εύρει στη θέση του στην οποία προ 14ετίας απροσδοκήτως τον οδήγησε ο Θεός. Ως προς την επιφοίτηση δε του Αγίου Πνεύματος, καλόν θα ήτο να μη σχετικοποιείται.
Ο απερινόητος και ακατάληπτος Θεός πολλές φορές και δια των αδυναμιών μας ενεργεί. Να γνωρίζετε δε ότι εν τέλει γίνεται πάντοτε το θέλημά Του, είτε κατ’ ευδοκία είτε κατά παραχώρηση.
- «Ε.Κ.»: Γιατί η Ομογένεια να εμπιστευθεί το Πατριαρχείο να κάνει την επιλογή Αρχιεπισκόπου, τη στιγμή που υπάρχουν κακά προηγούμενα;
Μητρ. Δημήτριος: Δεν υπάρχουν κακά προηγούμενα, αλλά μόνον λυπηρό προηγούμενο, που ευτυχώς θεραπεύθηκε. Τι να κάνουμε κ. Καλμούκο, «errare humanum est», τα λάθη είναι ανθρώπινα.
- «Ε.Κ.»: Θα μας λέγατε κάποιες σκέψεις σας για την πορεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε συνάρτηση με την οικονομική και πολιτική κρίση που υφίσταται στην Ελλάδα και πώς επηρεάζει τον καθημερινό του βίο, αφού είναι γνωστό ότι βασικώς εξαρτάται από την Ελλάδα η συντήρησή του και η οικονομική του στήριξη;
Μητρ. Δημήτριος: Το εξέφρασα δημόσια και προ μηνών ότι οι συνθήκες ζωής της έδρας του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι καλύτερες από τις συνθήκες του απωτέρου αλλά και του εγγυτέρου παρελθόντος με προσδοκία και προοπτική περαιτέρω καλυτερεύσεως, απαραιτήτου ασφαλώς για τα καθ’ ημάς. Ιδωμεν.
Ως προς την κρίση που διέρχεται η Ελλάδα και όχι μόνον η Ελλάδα, ήδη λέγονται πολλά και εξ αυτών τα απτόμενα της πολιτικής ζωής της χώρας και των ευθυνών της, που εξαντλητικώς συζητούνται άλλωστε, δεν ενδείκνυται να σχολιάζονται από εμάς.
Ως προς το ειδικότερο δε ενδιαφέρον της Ελλάδος, εις την οποίαν ζει ένα μεγάλο μέρος του ποιμνίου του Θρόνου, αυτό είναι ασφαλώς δεδομένο.
- «Ε.Κ.»: Γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν κατέστη δυνατόν να γίνει οικονομικώς αυτάρκες το Πατριαρχείο με ένα Μόνιμο Αποθεματικό Ταμείο, κατά το πρότυπο της «Ηγεσίας των 100» που υπάρχει στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής;
Μητρ. Δημήτριος: Οι συνθήκες ζωής της έδρας του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι ιστορικώς γνωστές και φρονώ ότι από μόνες τους ομιλούν για τη διαχρονική οικονομική στενότητα. Τα αποθεματικά ταμεία απαιτούν πρωτίστως περιβάλλον ειρήνης, δικαιοσύνης και αναπτύξεως οικονομικής.
Τέτοιο περιβάλλον δεν είχε ποτέ στους καιρούς μας το Πατριαρχείο, εάν εξαιρέσουμε κάπως τα τελευταία χρόνια, από τα οποία λείπει όμως το εύρωστο άμεσο ποίμνιο.
- «Ε.Κ.»: Πόσο ανησυχείτε για το μέλλον του Πατριαρχείου και για την Ομογένεια της Πόλης, με δεδομένη τη συρρίκνωση των αριθμών στις περίπου 2.500 χιλιάδες και τι νομίζετε πως θα ήταν εφικτό να γίνει;
Μητρ. Δημήτριος: Για το μέλλον του Πατριαρχείου να προσευχόμεθα αλλά να μη ανησυχούμε διότι ευρίσκεται στα χέρια του Θεού, τους «καιρούς και χρόνους εν τη ιδία Αυτού εξουσία θεμένου». Και να μας ενισχύει το γεγονός, ότι ενώ αμέτρητοι ισχυροί θεσμοί έσβησαν δια μέσου των αιώνων, η Εκκλησία μένει εις τον αιώνα, διότι κατά την πατρώα πίστη μας «άλλος την κυβερνά»!
Η Ομογένειά μας όμως είναι εξαιρετικά συρρικνωμένη. Φαίνεται, άλλωστε, από τους ελαχίστους πλέον εκκλησιαζομένους τους οποίους παρατηρούμε εν μέσω, ευτυχώς, πλείστων όσων προσκυνητών εξ Ελλάδος, οι οποίοι με την καθημερινή σχεδόν παρουσία τους και την οργανωμένη συχνή συμμετοχή τους σε σχολικές και κοινοτικές ομογενειακές εκδηλώσεις, μας ανανεώνουν την υπομονή και την προσδοκία μας για ένα καλύτερο αύριο.
Θέλω να πιστεύω, ανθρωπίνως, βέβαια, ότι το αύριο αυτό θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από ένα σταθερά φίλιο πολιτικό κλίμα που θα επιτρέψει την διεύρυνση των διευκολύνσεων μονίμου παραμονής και εργασίας για τους εξ Ελλάδος αδελφούς μας.
Πέραν τούτων, όμως, κατά την παρούσα συγκυρία, η Ομογενειά μας δεν παύει να ευρίσκεται σε μια καμπή της ιστορικής παρουσίας της στην Πόλη. Δεν μπορώ να εικάσω ποια θα είναι επακριβώς η μεταμόρφωσή της στο μέλλον. Εύχομαι να μη υποστεί αλλοιώσεις τέτοιες που δεν θα δικαιολογούν την επωνυμία της.
- «Ε.Κ.»: Συζητάτε αυτά τα θέματα ως Ιεραρχία και ως Ομογένεια;
Μητρ. Δημήτριος: Οσάκις απαιτείται ασφαλώς και συζητούνται Συνοδικώς.
- «Ε.Κ.»: Γιατί σπάνια ακούγεται ή φαίνεται κάποιος ιεράρχης εκ Φαναρίου πλην του Πατριάρχη; Υπάρχει κάποιο πρωτόκολλο προς τούτο ή κάποια άτυπη γραμμή να φαίνεται μόνο εκείνος κι όλοι εσείς να βιώνετε λάθρα;
Μητρ. Δημήτριος: Το Φανάρι είναι η έδρα του Πατριάρχου, τον οποίον και μόνον ασφαλώς επιθυμούν πάντοτε να συναντήσουν οι προσκυνηταί και οι διάφοροι επισκέπται.
Ως προς τον χαρακτηρισμό «βιώνετε λάθρα», για τους υπολοίπους, θα έλεγα ότι είναι εν πολλοίς αδόκιμος. Θα προσέθετα δε ότι στην πνευματική ζωή η σιωπή και η αφάνεια έχουν την θέση τους και την ερμηνεία τους, όπως ασφαλώς έχει την θέση του και ο λόγος, με την προϋπόθεση να αληθεύει και να οικοδομεί.
- «Ε.Κ.»: Δεν νομίζετε πως έπειτα από παρέλευση τόσων ετών οφείλετε να εξηγήσετε στην Ομογένεια της Αμερικής, η οποία σας γνωρίζει, σας τιμά και σας σέβεται, αλλά και ευρύτερα, τι ακριβώς συνέβη και απομακρυνθήκατε από τη διεύθυνση του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου;
Μητρ. Δημήτριος: Το να ομιλήσω για την Εκκλησία και τα κατ’ αυτήν είναι δικαίωμα και καθήκον μου, και μάλιστα απευθυνόμενος εν προκειμένω σε ανθρώπους προσφιλείς και αξιοτίμους, όπως νοιώθω τους Ελληνοαμερικανούς, των οποίων τους εκκλησιαστικούς περισπασμούς αρκετές φορές στην ιερατική ζωή μου έζησα στην Αμερική και στο Φανάρι.
Το να ομιλήσω όμως ipso jure για τα κατ’ εμέ είναι περισσότερο αδυναμία και λιγότερο δικαίωμα. Η πεποίθησή μου αυτή ενισχύεται κατά πολύ, πρωτίστως μεν από το βαθύ νόημα των πειρασμών τους οποίους πάντοτε προς ωφέλεια παραχωρεί ο Θεός, αλλά και από την ευρυτέρα εκτίμηση και προσοχή των ανθρώπων που εισπράττω τα τελευταία χρόνια και που με κάνουν να νοιώθω ότι οι άνθρωποι κρίνουν όχι μόνον από τον τρόπον με τον οποίον ομιλούμε, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο σιωπούμε.
- «Ε.Κ.»: Αγιε Σεβαστείας, αν αύριο εκδημήσει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τι θα γίνει στο Φανάρι; Η ιεραρχία σκέπτεστε την διαδοχή;
Μητρ. Δημήτριος: Ο υποθετικός σχολιασμός ανυπάρκτων θεσμικών θεμάτων, ποτέ δεν αποβαίνει επ’ ωφελεία των θεσμών και μάλιστα των πνευματικών όπως η Εκκλησία. Εν προκειμένω δε:
α) Υπάρχει Πατριάρχης εν ακμή δυνάμεων και θα ήτο αδιάκριτος και αλυσιτελής η ενασχόληση με το μέλλον του ιδίου και του ιερού θεσμού του Πατριαρχείου.
β) Επαναλαμβάνω, ότι το μέλλον της Εκκλησίας ευρίσκεται μόνον στα χέρια του Θεού, ο Οποίος, όπως μας διδάσκει με τον τρόπο της η ιστορική πορεία της Εκκλησίας, απογοητεύει αυτούς που, παρεκτός προσευχής, προσπαθούν επιτηδείως να το σχεδιάσουν.
γ) Να μη λησμονούμε, ότι κάθε Πατριαρχική εκλογή είναι μια δοκιμασία για την Εκκλησία και το Γένος και δεν πρέπει να κινεί προχείρως την ανθρώπινη σκέψη και περιέργεια. Οι ασχολούμενοι με την ζωή της Μεγάλης Εκκλησίας γνωρίζουν τις δυσάρεστες εκπλήξεις των περισσοτέρων Πατριαρχικών εκλογών του 20ου αιώνος και ουδείς γνωρίζει τι επιφυλάσσει ο 21ος. Ας διανύουμε, λοιπόν, νουνεχώς τα πρώτα αυτά χρόνια του νέου αιώνος, που συμπίπτουν με το δικό μας σύντομο πέρασμα από την ζωή. Και δ) Για την ευστάθεια του θεσμού, οφείλουμε να ευχόμεθα να προσθέτει ο Θεός χρόνια πολλά στην ζωή του Πατριάρχου και να καθιστά γαληνιαία την ζωή της έδρας του Θρόνου.
- «Ε.Κ.»: Υπήρξατε Αρχιδιάκονος του μακαριστού Πατριάρχη Δημητρίου. Τι ήταν εκείνο που είχε και μαγνήτιζε τους ανθρώπους τις πιο πολλές φορές με την σιωπή του;
Μητρ. Δημήτριος: Η βαθειά αίσθηση ότι αγαπά!
- «Ε.Κ.»: Εσείς που τον ζήσατε από κοντά πώς θα χαρακτηρίζατε την 19χρονη Πατριαρχία του Πατριάρχη Δημητρίου;
Μητρ. Δημήτριος: Οπως ορθώς την χαρακτήρισε η εκκλησιαστική ζωή ως Πατριαρχία αγάπης, ειρήνης και ενότητος εν τη πράξει. Επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω στο σημείο αυτό, ότι με αφορμή τα δέκα χρόνια από του θανάτου του (2001), δημοσίευσα ένα εκτενές βιωματικό άρθρο και προέβαλα κατά το δυνατόν πολλές άγνωστες πτυχές της ζωής και της ωραίας ψυχής του μακαριστού Πατριάρχου, που δυστυχώς δεν μπορούν να συμπτυχθούν σε μία σύντομη απάντηση.
- «Ε.Κ.»: Θα μας λέγατε κάποιες από τις συμβουλές που σας έδινε;
Μητρ. Δημήτριος: Η βασική του συμβουλή ήταν η σιωπηλή του διδαχή για σεμνότητα και υπομονή, γνωρίσματα που απέρρεαν από την ζωή και την καθημερινότητά του.
- «Ε.Κ.»: Λείπει σήμερα ο Πατριάρχης Δημήτριος από το Φανάρι, από την Ορθόδοξη Εκκλησία, από τον κόσμο γενικότερα;
Μητρ. Δημήτριος: Από το Φανάρι λείπει. Για την Ορθοδοξία και τον κόσμο όλο δεν είμαι εις θέση, ασφαλώς, να γνωρίζω. Θέλω να πιστεύω όμως ότι σπανίους ανθρώπους σε ποιότητα ψυχής, πάντοτε διέθετε και διαθέτει και η Ορθοδοξία και το γένος μας και ο κόσμος μας.
- «Ε.Κ.»: Πόσο υποψιασμένοι είμαστε σήμερα γι’ αυτό που είναι Εκκλησία, απ’ αυτό που δεν είναι;
Μητρ. Δημήτριος: Εξαρτάται από το μέγεθος της πίστεώς μας και από την δια βίου άσκησή μας στο μυστήριο αλλά και στο χάρισμα αυτό του Θεού. Αλλως, παραμένουμε τυπικά ή ορθολογικά πιστοί, και τότε, όσα πτυχία και αν διαθέτουμε θα νοιώθουμε την Εκκλησία σαν ένα θεσμό διατηρήσεως εθίμων, ακόμη δε και σαν πάλκο απαράκλητης προβολής.
- «Ε.Κ.»: Τι μήνυμα έχει να δώσει σήμερα η Ορθόδοξη Πίστη στον νέο και στη νέα του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του Facebook;
Μητρ. Δημήτριος: Οτι τα επιτεύγματα αυτά, αν και ενίοτε επικίνδυνα, όντως εξυπηρετούν, ενημερώνουν, διασκεδάζουν, προβάλλουν. Αλλ’ όμως, δεν αγαπούν και δεν παρηγορούν. Αρκούν, μία διακοπή ρεύματος, μία θεομηνία, ένας πόλεμος για να αχρηστευθούν.
Με την ίδια λαχτάρα, λοιπόν, που χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα να ασκούνται οι νέοι μας και στην Ορθόδοξο πίστη. Αυτή ποτέ δεν προδίδει και ποτέ δεν αχρηστεύεται. Το απέδειξαν οι αιώνες.
- «Ε.Κ.»: Τι σας προσέλκυσε στην ιεροσύνη;
Μητρ. Δημήτριος: Η βαθειά πίστη της μητέρας μου Ζωής, 96 ετών σήμερα, και η καλοσύνη του γέροντός μου Πατριάρχου Δημητρίου.
- «Ε.Κ.»: Αν ξεκινούσατε σήμερα τη ζωή σας θα γινόσαστε και πάλι κληρικός;
Μητρ. Δημήτριος: Αν διέθετα τα ίδια κίνητρα ζωής και ψυχής ναι.