Dogma Newsdesk
Είναι ο προσωπικός φωτογράφος των τριών τελευταίων Αρχιεπισκόπων Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Έζησε από κοντά (και κάλυψε με τον φακό του) όλα τα μεγάλα γεγονότα της σύγχρονης εκκλησιαστικής Ιστορίας. Στα φιλμ του κατέγραψε πάνω από 50 χειροτονίες και ενθρονίσεις μητροπολιτών.
Ομως υπήρξε παρών και σε σημαντικά πολιτικά γεγονότα. Πρόκειται για τον Χρήστο Μπόνη, έναν ζωντανό θρύλο του μαχόμενου φωτορεπορτάζ, που συνεχίζει ακάθεκτος, παρά τα 31 χρόνια προϋπηρεσίας που κουβαλά στην πλάτη του.
Γλίτωσε από θαύμα δύο φόρες (τη μία επρόκειτο να συνταξιδέψει στο μοιραίο Φάλκον με τον Γιάννο Κρανιδιώτη), επιβίωσε από επίθεση ανταρτών στο Ιράκ και γύρισε σχεδόν όλον τον πλανήτη.
Ο Χρήστος Μπόνης ανοίγει την καρδιά του στην «κυριακάτικη δημοκρατία», περιγράφει άγνωστα εκκλησιαστικά περιστατικά, μιλά με μεγάλη συγκίνηση για τον μακαριστό Χριστόδουλο και επιλέγει (μεταξύ χιλιάδων) τις αγαπημένες του φωτογραφίες.
Κύριε Μπόνη, πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τη φωτογραφία;
Αν κάνω μια αναδρομή στο παρελθόν, μπορώ να πω ότι το ενδιαφέρον μου για τη φωτογραφία ξεκίνησε από τα μαθητικά μου χρόνια στην περιφέρεια με φωτογραφίες σχολικών εκδρομών και εκδηλώσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι ένα δωμάτιο στο σπίτι μου το είχα μετατρέψει σε σκοτεινό θάλαμο για εκτύπωση φωτογραφιών, καθότι διέθετα εκτυπωτικό μηχάνημα, το οποίο είχα αγοράσει με έναν φίλο μου.
Αν και πήρα πτυχίου μηχανικού αεροσκαφών, εργάστηκα στην Ιερά Σύνοδο και στο περιοδικό «Εκκλησία» για να μπορώ να κάνω αυτό που μου άρεσε περισσότερο: να βγάζω φωτογραφίες. Εκεί ασχολήθηκα με τη φωτογραφική κάλυψη εκκλησιαστικών γεγονότων. Βέβαια, σημαντική βοήθεια είχα από τον αείμνηστο Γιάννη Χατζηφώτη, εκπρόσωπο Τύπου τότε του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ.
Είχατε κάποια σχέση με την εκκλησία;
Η σχέση μου με την Εκκλησία είναι διαχρονική. Από την παιδική μου ηλικία παρευρισκόμουν στις λειτουργίες, μάθαινα ύμνους και ψαλμωδίες και κάποια στιγμή διάβαζα το «Πατέρ ημών» και το «Πιστεύω» στο ψαλτήρι. Και να σας πω κάτι που θα σας φανεί παράξενο. Στα του ναού με εισήγαγε ένας σημερινός βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Ηταν τότε υπεύθυνος για τα παιδιά του ιερού.
Συνολικά πόσα χρόνια κάνετε αυτή τη δουλειά;
Επαγγελματικά ασχολούμαι με το αντικείμενο αυτό εδώ και 31 χρόνια. Πρωτίστως με το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ, αλλά παράλληλα και με το πολιτικό.
Αρα έχετε ζήσει τους τελευταίους τρεις Αρχιεπισκόπους και όλη τη νεότερη εκκλησιαστική Ιστορία.
Ακριβώς, και οι εμπειρίες αυτές υπήρξαν πραγματικά πολύτιμες.
Από όλα τα μεγάλα εκκλησιαστικά γεγονότα που ζήσατε και καλύψατε φωτογραφικά, ποια θα ξεχωρίζατε ως σημαντικότερα;
Ολα αυτά τα χρόνια της πορείας μου έχω καλύψει πολλά εκκλησιαστικά γεγονότα και, επειδή είναι δύσκολο να αναφερθώ σε όλα, ενδεικτικά παραθέτω ορισμένα. Θυμάμαι την πρώτη μου αποστολή, η οποία ήταν στη Λάρισα το 1994. Εκεί διεξαγόταν η λαμπρή τελετή της ενθρόνισης του σεβασμιότατου μητροπολίτη Ιγνατίου. Ομως έξω η πλατεία και ο περίγυρος είχαν γίνει πεδίον μάχης μεταξύ υπερασπιστών και διαφωνούντων για την εν λόγω εκλογή.
Η ατμοσφαίρα από τη χρήση των δακρυγόνων ήταν αποπνικτική. Εγώ προσπαθούσα από τη μια να βρίσκομαι μέσα στη μητρόπολη για τη φωτογράφιση της τελετής και από την άλλη να βγαίνω έξω στα επεισόδια και να τα καλύπτω. Παράλληλα έπρεπε και να προφυλαχθώ. Αναμφίβολα για πρώτη αποστολή ήταν σημαδιακή.
Επίσης θυμάμαι την αποστολή στην Πάτμο το 1995 για τον εορτασμό των 1.000 χρόνων από την Αποκάλυψη του Ιωάννου με τη συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Σημαντική επίσης από πολλές απόψεις ήταν και η επίσκεψη του μακαριστού Χριστόδουλου στον Πάπα της Ρώμης. Δεν είναι κάτι συνηθισμένο να φωτογραφίζεις κατ’ ιδίαν τον Πάπα και μάλιστα με Ελληνα προκαθήμενο.
Δεν μπορώ βέβαια να μη χαρακτηρίσω σημαντική στιγμή την επί έξι συναπτά χρονιά αποστολή μου στα Ιεροσόλυμα για την τελετή Αφής του Αγίου Φωτός. Ειδικά την πρώτη φορά που πήγα έζησα κάτι πρωτόγνωρο. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται μέσα στον χώρο όπου βρίσκονται ο Πανάγιος Τάφος και ο Ναός της Αναστάσεως δύσκολα αποτυπώνονται και καταγράφονται, αν δεν τα δεις και δεν τα ζήσεις από κοντά.
Αλλο ένα, επίσης σημαντικό, γεγονός ήταν η επίσκεψη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, καθώς και η μετάβασή μας στην Παλαιστίνη. Η υποδοχή που μας επιφύλαξε τότε ο Γιασέρ Αραφάτ από τα σύνορα του Ισραήλ ως τη Ραμάλα και τη Βηθλεέμ ήταν εντυπωσιακή. Η αυτοκινητοπομπή έφτανε περίπου το ένα χιλιόμετρο. Ομως η πιο συγκλονιστική στιγμή ήταν η συγκίνηση και το δάκρυ του Αραφάτ, όταν ασπάστηκε τον Χριστόδουλο.
Επίσης μεγάλο και πρόσφατο γεγονός ήταν και οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Σερβία πριν από λίγες μέρες, με τη συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τριών Πατριαρχών, τεσσάρων Αρχιεπισκόπων αυτοκέφαλων Εκκλησιών, πέντε εκπροσώπων πατριαρχείων, καθολικών, μουφτήδων και πολιτικών ηγετών, για τα 1.700 χρονιά από το Διάταγμα των Μεδιολάνων.
Πάντως υπάρχουν κι άλλα πολλά γεγονότα, εξίσου σημαντικά, που λόγω του περιορισμένου χώρου της εφημερίδας δεν μπορούμε να αναφέρουμε.
Είχατε μια ξεχωριστή σχέση με τον μακαριστό Χριστόδουλο. Τι θυμάστε από εκείνη την εποχή;
Η σχέση μου με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο δρομολογήθηκε αμέσως μετά την εκλογή του. Με κάλεσε στην Αρχιεπισκοπή και μου είπε χαρακτηριστικά: «Από αύριο το πρωί θα εγκατασταθείς εδώ στην Αρχιεπισκοπή, σε θέλω να είσαι πάντα μαζί μου».
Ετσι λοιπόν εγκαταστάθηκα στην Αρχιεπισκοπή και έπειτα από λίγες μέρες πραγματοποιήσαμε το πρώτο ταξίδι στη Σάμο, που κράτησε έξι μέρες. Η σχέση μας ήταν πάρα πολύ καλή, αρμονική, ανθρώπινη, ήρεμη και ζεστή.
Υπήρξαν όμως και κάποια περιστατικά που διατάραξαν τις σχέσεις μας σε μεγάλο βαθμό και με οδήγησαν να αποχωρήσω από την Αρχιεπισκοπή. Μερικά οφείλονταν σε «υπόγειο πόλεμο» που δέχτηκα, άλλα σε συκοφαντίες από τον περίγυρο, τα οποία στο τέλος όλα αποδείχθηκαν αναληθή.
Τελικά ο Χριστόδουλος, αφού διαπίστωσε τα λάθη των συνεργατών του, τα οποία με προσέβαλαν σε μεγάλο βαθμό, με κάλεσε στο ιδιαίτερο γραφείο του, σε μια πραγματικά ανθρώπινη κίνηση για να ζητήσει συγγνώμη! Αυτός ήταν ο μεγάλος Χριστόδουλος. Γενναίος, ειλικρινής και απόλυτα δίκαιος. Ηταν μια κίνηση που δεν περίμενα. Με εξέπληξε!
Ακόμη και όταν βγήκα από το γραφείο του, δεν το πίστευα. Ενας Αρχιεπίσκοπος να ζητάει προσωπικά συγγνώμη, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να βάλει έναν συνεργάτη του και να μου το μεταφέρει. Υστερα από αυτά τα γεγονότα με περιέβαλε με απέραντη αγάπη και στοργή. Περισσότερο και απ’ όσο θα έπρεπε, μπορώ να πω.
Πείτε μας δυο λόγια και για τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.
Τι να πρωτοπώ για τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο; Για τον χαρακτήρα του, το χιούμορ του, την αγάπη και την καλοσύνη του, τη στοργή και την ελεημοσύνη του, τη συμπεριφορά και την ηρεμία του; Είναι τόσο πολλά… Όμως επειδή βρίσκομαι δίπλα του, δεν θέλω να αναφερθώ περαιτέρω.
Ποιες από τις φωτογραφίες σας πιστεύετε ότι θα μείνουν στην ιστορία;
Θα κάνω ένα γενικό σχόλιο. Ένας φωτογράφος, και ειδικά αυτός ο οποίος είναι δίπλα σε ένα σημαντικό πρόσωπο, δύσκολα θα αναφερθεί στο θέμα αυτό για δύο λόγους: α) διότι κάθε εικόνα έχει τα δικά της ιστορικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά και β) ο φωτογράφος για αντικειμενικούς λόγους ποτέ δεν πρέπει να ξεχωρίζει μια φωτογραφία από την άλλη. Ως εκ τούτου, δεν δύναμαι να απαντήσω, παρότι στη μνήμη μου έρχονται κάποιες χαρακτηριστικές φωτογραφίες.
Δηλαδή δεν έχετε κάποια αγαπημένη σας φωτογραφία;
Ναι, έχω. Θα μπορούσα να αναφερθώ σε ορισμένες αγαπημένες φωτογραφίες. Η πρώτη είναι από την επίσκεψη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου στον Σκορπιό, όπου και τέλεσε τρισάγιο στα μνήματα των Ωνάσηδων (πιστεύω ότι είμαι ο μοναδικός φωτογράφος, δεν έχει πέσει στην αντίληψή μου άλλος που να έχει φωτογραφίες από το Σκορπιό, το σπίτι του Ωνάση, το μνήμα του Αλέξανδρου, της Χριστίνας και του Αριστοτέλη. Ολη η εμπειρία ήταν συγκλονιστική και αυτό χάρη στον φίλο μου Αλέξη Μανθεάκη.
Η δεύτερη είναι αυτή όπου τράβηξα τον Γιάννο Κρανιδιώτη (έπειτα από απαίτηση του ίδιου στο γραφείο του) με τον γιο του μία μέρα πριν από το αεροπορικό δυστύχημα! Μάλιστα επρόκειτο να ταξιδέψω κι εγώ με τη μοιραία πτήση, όμως τελευταία στιγμή δεν μπήκα στο αεροπλάνο επειδή έπειτα από δύο ημέρες παντρευόμουν.
Επίσης μια άλλη καταπληκτική φωτογραφία ήταν αυτή από την αποστολή στο Γιοχάνεσμπουργκ με τον Γιάννο Κρανιδιώτη, συνάντηση με Μαντέλα και Κάστρο.
Επίσης αγαπημένη φωτογραφία είναι την εποχή όπου ο Κώστας Σημίτης ήταν πρωθυπουργός. Είχαμε μεταβεί περιοδεία στη Βέροια, όπου επισκεφθήκαμε ένα εργοστάσιο κονσερβοποιίας. Ο ιδιοκτήτης και οι εργαζόμενοι είχαν τοποθετήσει στο προαύλιο σε σχήμα πυραμίδας πολλά κουτιά με φρούτα κομπόστας – αναφορικά θυμίζω ότι δύο ημέρες πριν από την επίσκεψη είχε γίνει μεγάλο θέμα με τα «φρουτάκια» (κουλοχέρηδες). Ετσι η φωτογραφία ήταν εκπληκτική με τον πρωθυπουργό να μιλά δίπλα στη φρουτοπυραμίδα από κονσέρβες.
Επίσης τελευταία αναφέρω μια φωτογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου με τη Δήμητρα Λιάνη στην Παναγία της Τήνου να ανάβουν κερί (το θέμα αυτό ήταν αποκλειστικά δικό μου και δεν ήταν η καθιερωμένη γιορτή του Δεκαπενταύγουστο).
Η ρουκέτα στον πόλεμο του Ιράκ!
Ποια άλλα μεγάλα γεγονότα εκτός Εκκλησίας έχετε καλύψει;
Κυρίως πολιτικά, όπως συνόδους κορυφής, σύνοδο ΥΠΕΞ στα Γιάννενα με υπουργό ΥΠΕΞ τον Κάρολο Παπούλια και ΥΦΥΠΕΞ τον Θ. Πάγκαλο, όπου συνέβη το εξής γεγονός. Οταν οι υπουργοί της τότε ΕΟΚ έφτασαν στο νησάκι της κυρα-Φροσύνης στη λίμνη Ιωαννίνων, ο Ζακ Ντελόρ, προσπαθώντας να βγει από το καραβάκι που μας μετέφερε, παραπάτησε, με αποτέλεσμα να βρεθεί ο μισός μέσα στη λίμνη.
Επίσης έχω καλύψει την σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. στο Πεκίνο. Ταξίδεψα με την αναπληρώτρια ΥΠΕΞ Ελισάβετ Παπαζώη σε ταξίδι έξι ημερών. Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε σε μία τεράστια αίθουσα, την οποία, για να τη διασχίσει κανείς, ήθελε αρκετά λεπτά.
Αλλη αποστολή ήταν στη βομβαρδισμένη από το ΝΑΤΟ Γιουγκοσλαβία. Επίσης η αποστολή με τη ΜΚΟ Αλληλεγγύη της Εκκλησίας στο Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τότε, ενώ κατευθυνόμασταν προς το στρατόπεδο των Αμερικανών, όπου θα διαμέναμε, περίπου 500 μέτρα πριν, έπεσε μια ρουκέτα ανταρτών και χτύπησε ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο. Θυμάμαι ότι αμέσως κατέβηκα να καλύψω το συμβάν και ο οδηγός μας, ο οποίος ήταν ένας Αμερικανός λοχίας, φώναζε να μπω μέσα.
Ο Ιερώνυμος και ο Χριστόδουλος
Υπάρχουν άγνωστα περιστατικά από τα ταξίδια που κάνατε με τον Χριστόδουλο ή με τον Ιερώνυμο, που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Βεβαίως και υπάρχουν. Ομως δεν θα αναφερθώ ακόμη σε αυτό, διότι οι φωτογραφίες από αυτά τα περιστατικά δεν έχουν δημοσιευθεί, με το σκεπτικό να τις εντάξω σε ένα μελλοντικό βιβλίο μου. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα: Περπατώντας ένα βράδυ στην πλατεία των Βρυξελλών με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, στο πλαίσιο της χορογραφίας «Ηχος και Φως» που παρουσιάζεται κάθε βράδυ και συγκεντρώνει χιλιάδες κόσμο και ειδικά νέους, με μεγάλη μας έκπληξη είδαμε πολλούς παρευρισκομένους να τον αναγνωρίζουν και να τον χαιρετούν.
Από όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεστε στην αγκαλιά της Εκκλησίας υπάρχει κάποια στιγμή που δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Ναι. Την εξόδιο ακολουθία του μακαριστού Χριστόδουλου και τις χιλιάδες λαού που είχαν προσκυνήσει τη σορό του. Ηταν μοναδικές στιγμές συγκίνησης.
Το ρεπορτάζ είναι του δημοσιογράφου Δημήτρη Ριζούλη και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Κυριακάτικη Δημοκρατία